Sadi ÖZDEMİR
Oluşturulma Tarihi: Eylül 04, 2007 00:00
İzmir’in en eski ailelerinden Zavaro’ların iki oğlu İzzet ve Nedim, babaları Rafail’in yanında meşrubat malzemesi ticaretiyle başladıkları girişimcilikte ’ıslak mendil sanayicisi’ olarak sürdürüyor.
Türkiye’nin ilk ıslak mendil üreticileri arasında yer alan Zavaro kardeşler, Barbados’tan Ukrayna’ya kadar ihracat yapıyor.
RAFAİL Zavaro’nun, birinci dünya savaşından önce İzmir’de ’eczacı çırağı’ olarak başlayan ve cumhuriyet döneminde bireysel ticaretle devam eden girişimciliği, ikinci kuşak tarafından sanayiciliğe dönüştürüldü. Zavaro’ların iki oğlu İzzet ve Nedim, babalarının yanında meşrubat malzemesi ticaretiyle başladıkları girişimciliğe; İstanbul’da ’ıslak mendil sanayicisi’ olarak devam ediyor. Türkiye’nin ilk ıslak mendil markaları arasında yer alan Fresh’n Soft’u üreten Zavaro kardeşler, 2006’da 25 milyon dolar olan cirolarının bu yıl yüzde 30 artacağını söylüyorlar. Baba Rafail’in İstanbul’da kurduğu Uçan Yağlar Sanayi A.Ş.’nin bu yıl 50’inci yaşını kutladığını belirten İzzet Zavaro şöyle başlıyor anlatmaya: "Babam İzmir’de gazoz imalathanelerine malzeme satardı. Küçük yaşta onun yanında ticarete başladık. Havası, tüpü, yağı, esansı, şişesi kısaca meşrubatın herşeyini satardık. Babam Osmanlı zamanında eczacı çıraklığından yetişmiş, çok iyi bir tüccardı."
İZMİR’DEN İSTARNBUL’A: 1950’lerde İzmir’de Milli Koruma Kanunu, sonra 1960 ihtilali gibi zor günleri yaşadıklarını anlatan İzzet Zavaro, babasının 1960 ihtilalinden sonra işlerini İstanbul’a taşıdığını belirtiyor. Zavaro şöyle devam ediyor: "Babam İstanbul’a eniştesiyle birlikte İzmir’deki işleri devam ettirdi. Yanına koku ve tat verici malzemeleri ekledi. Parfüm esansları da satmaya başladı. O yıllarda ithalat yapmak çok zordu. Ülkede üretim de yoktu. Biz de şarap malzemesi üretmeye başladık."
AĞDA BANDI UFKUMUZU AÇTI: 1980’lerde Turgut Özal’ın Türkiye ekonomisinde liberalizasyona gitmesiyle ticaretin ve sanayinin pozitif anlamda değişim gösterdiğini anlatan İzzet Zavaro şöyle devam ediyor: "Liberal ekonomi başlayınca mümessili olduğumuz firmalar Türkiye’ye gelmeye başladılar. Bir süre uğraştık ama sonra ’bu iş böyle gitmez, artık biz de son tüketici için ürün satalım’ dedik. İspanya’dan bir vatandaş gelmişti bize. Çantasını açtı ve bir paket düşürdü yere. ’Nedir bu’ dedim. ’Ağda bandı’ dedi. Aldım koluma koydum, yapıştı, çektim kılları aldı. Çok hoşuma gitti ve biz İspanya’ya gittik. Önce tüketim malı olarak ithalatına başladık. Ticaretimiz böyle devvam etti. Ardından ağda bandını yapmaya başladık. 1992’de de ıslak mendil ithalatına başladık. 1994 krizinde ise ithalat ağırlıklı olduğumuz için büyük darbe yedik. Kardeşimle oturduk ve ’artık köklü bir üretim yatırımı yapalım’ dedik. O kriz ortamında yatırıma başladık ve Levent’teki 170 metrekarelik yerimizde 1995’in sonunda kendi üretimimizi piyasaya sunduk. Babadan gördüğümüz bir piyasa terbiyesi vardı, iyi iş çıkardık. Sonra yandaki binaya geçtik; 1400 metrekareye çıktık."
Çocuk yaşta İzmir Efesi’nden ticaret ahlakını öğrendik
UÇAN Yağlar Sanayi A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı İzzet Zavaro, Gebze’de 8.000 metrekarelik bir alana üretim yaptıklarını belirtiyor ve 180 kişilik istihdamla geçen yıl 4 milyon doları ihracattan 25 milyon dolar ciro yaptıklarını söylüyor. Günümüzde, ticari ahlak yoksunluğundan şikayet eden Zavaro, İzmir’de ticareti öğrenirken adını bile bilmediği bir İzmir Efesi’nin verdiği dersi hatırlatıyor ve şöyle konuşuyor: "Dükkanda oturuyorduk. Karşı sokaktan bir İzmir Efesi geliyor. Bir omuz dışarda, kalın kuşak, sallandığında iki tarafta bir doluluk, elde de koca bir tespih. Ortağımız ’eyvah bizi götürecek (öldürecek)’ dedi. Efe dükkana girdi. Ayağını altına aldı oturdu. Ortak, ’buyur paşam’ dedi. Efe ’sen beni hatırlamadın mı’ dedi ve cebinden 60 lira çıkarıp masaya koydu; ’Sizden mal almış borçlanmıştım. Sonra gelemedim. Çünkü iki kişiyi öldürdüm, hapse düştüm. Şu borcumu al helalleşelim’ dedi. Bu bana hayatta çok önemli ders oldu. Türk insanının mantalitesini anladım. Bugün ticarette olan oynaklıkları o yüzden anlamakta zorlanıyorum."