Gangnam’ı görüp de onları unutmayın!

Papalık kararıyla ‘yasak dans’
Bugünkü nesil içinde Chubby Checker ismini bilenler yok denecek kadar azdır. Ama ‘fenomen’ olmuş bir dans figüründen söz edilecekse, öyle veya böyle konuya onunla başlamak gerekir. Zira Amerikan televizyonlarında ‘Twist’ isimli şarkısını seslendirirken sergilediği dans figürü yıllardır Pulp Fiction’dan Örümcek Adam’a kadar birçok sinema filminde, diskolarda sergilendi. Ülkemizde de Öztürk Serengil tarafından ‘Abidik Gubidik Twist’ adıyla Türkçeleştirilen ve 45’lik plaklara da okunan şarkının dansı bizzat Chubby Checker tarafından icat edilmişti. Papa XXIII. Johannes 60’ların başında Avrupa’da da boy gösteren bu ‘diabolica saltatio’yu mahkûm etmekten hiç çekinmeyecekti...

Ördek Yürüyüşü’nden tavuk adımlarına
Her ne kadar rock’n roll’da Kral tacı Elvis Presley’e verilse de, The Beatles veya Rolling Stones ilk yıllarında Chuck Berry’nin şarkılarını yorumlayarak yarışmalara katılıyordu. Berry, siyah şarkıcılardan aldığı sahne oyunları mirasını meşhur tek ayak üzerinde zıplayıp ardından yaptığı paytak ‘ördek yürüyüşü’ 50’lerden beri esaslı rock’n roll figürleri arasında. Dönemin televizyon şovlarında sergilenen amatör koreografi, daha sonra Michael Jackson’ın birçok klibinin de temelini oluşturacaktır. Chuck Berry’nin ördek yürüyüşü, sahnelerde Keith Richards veya Angus Young tarafından icra edilse de, mükemmel bir şovmen olan James Brown dünyanın bütün gece kulüplerini istila eden bir sürü dans icat etmişti. 60’lı yıllarda başta İngiltere olmak üzere tüm dünyayı etkisi altına alan figürleri, bugün bildiğimiz birçok dansın ilk örneğiydi. Çılgın tavuk adımlarından boogaloo’ya, deve yürüyüşünden robot dansına birbiri ardına sergilediği hattâ öğrettiği figürleri bugün bile internetten izleyebilmek mümkün.

Kral gibi oynamak
Rock’n roll, dans etmek, fenomen denince söz elbette Elvis Presley’e gelir. Amerikalı müzik prodüktörünün ünlü sözüdür, “Bana Siyahlar gibi şarkı söyleyip dans eden bir Beyaz verin, bir milyon dolar kazanayım.” Elvis bunun için biçilmiş kaftandı. Buğulu bakışlı maço erkek Elvis Presley, kamyon şoförlüğünden müzik dünyasının kralı olmaya sesi, şarkıları kadar sergilediği dans figürleriyle birlikte ilerlemişti. Dünyadaki tüm gençler onun şarkılarını onun gibi dans ederek dinliyorlardı. Bugün bile herhangi bir barda bir Elvis klasiği çalındığında, birileri dizlerini onun gibi kırıp, ellerini onun gibi savuracaktır.

Yasak dans Lambada
Bugün 30’unu geride bırakmış herkes Kaoma’nın Lambada isimli şarkısıyla hiç yoksa bir kere dans etmiştir. İlkokul müsamerelerinde bütün sınıf birbiri ardına dizilip bu ‘yasak dans’ı sergilemiştir. Lambada’nın yasak bir dans olmakla hiç alakası olmasa da, popüler olduğu dönemde gösterime giren filmlerde kullanılan figürler ve bazı dedikodular reklamın kötüsü olmaz mottosuyla dansın ününü artırdı. Bizzat Meksika’da yaşayan insanlarla bile konuyla ilgili konuştuğumda ülkemizdeki şehir efsanesinin noktasına virgülüne aynısının orada da konuşulduğunu öğrenmiştim, “Lambada yaparken hamile kalan insanlar varmış!” Bugün bile birçoklarının ‘Latin dansı’ndan anladığı şey Lambada’dan ibaretse, fenomen dans dediğin Lambada’dan başkası olamaz.

Gangnam’ın atası
Gangnam Style’ın atası nedir diye sorsanız cevabı hiç düşünmeden Macarena olacaktır. 90’ların ortasında, televizyon kültürünün hakimiyeti altındaki dünyada yeni bir fenomen doğmuştu. Onlarca seksi kadın görüntüsü eşliğinde, gayet basit bir koreografiyle sergilenen dans, kısa sürede bir çılgınlık halini almıştı. Los Del Rio’nun şarkısı Macarena; kol ve kalça hareketlerinden oluşan dansıyla dönemin diskolarında, açılışlarında, müsamerelerinde ve muhakkak birilerinin düğününde sergilenmişti. İşin tuhaf tarafı, Mısır’da bir din adamı ‘şeytanî’ bulduğu bu dansın yasaklanmasını istemiş ve yapılan incelemede, gerçekten de gece kulüplerinde ardı ardına yapılan bu dans esnasında havada bir toz bulutu olduğu belirlendiği için yasaklanmıştı. Oysa zemindeki toz zerreciklerinin aşırı hareket dolayısıyla uçuşmasından başka bir şey değildi...

Hiç kolay değil
Listede yer ayan üç isim var ki, çeşitli sebeplerden dolayı onların ‘fenomen’ olmuş danslarını herkesin istediği zaman kolaylıkla yapması mümkün değil. Amerikalı koreograf, şarkıcı, dansçı, aktör Fred Astaire; dans tarihinin gelmiş geçmiş en renkli isimlerinden birisi olarak kabul edilir. Oynadığı onlarca filmde sergilediği dans figürleri herkesi hayran bıraksa da, profesyonel eğitim almadan yapabilmek büyük mesele. Aynı listenin ikinci ismi çağdaş bir pin-up kızı. Dita Von Tesse, retro stili ve burlesque dansı ‘şuh’ kadınlar tarafından taklit edilebilir gibi görünse de özel şovlarının finalinde dev Martini kadehinde sergilediği seksi figürleri yapabilmek hem masraflı, hem de cesaret istiyor. Fenomen olduğu kadar taklidi zor son isimse elbetteki ‘ölümsüz’ Mick Jagger! Maroon 5, onun bu stiline saygı duruşu olarak Moves Like Jagger isimli şarkı bile yazdı (ki hepimiz ezbere biliyoruz). Tamamen doğaçlamayla sergilediği figürlerin benzerini yapabilmek için; Jagger çılgınlığı, Jagger karizması ve elbette Jagger kafası gerek.

İki film bir aktör
Saturday Night Fever ve Pulp Fiction filmlerini ardı ardına sıraladığımızda akla hemen John Travolta gelir ki, ne dediğimiz fazlasıyla ortaya çıkar. Saturday Nigh Fever’ın afişindeki figür ve Pulp Fiction’daki Umma Thurman’la yaptığı dans düeti Travolta’nın kişisel tarihinde de önemli karelerdir aslında. Onu en çok bu iki filmle hatırlayanlar iki figürü de ezbere bilirler. 70’ler disko müziği çaldığında herkes kalçasını sağa sola hareket ettirirken sağ kolunu -işaret parmağı en ucu gösterecek şekilde- çapraz aşağı yukarı kaldırıp indirmek ve Pulp Fiction’ın soundtrack’i çaldığı anda ‘zafer işareti’ pozisyonuna getirilmiş parmakları, sırasıyla yatay bir şekilde gözün önünden kaydırmak. Travolta’nın Thurman’a eşlik ettiği dans aslında Chubby Chaker’ın yarattığı ‘twist’ olsa da, meşhur el hareketleri sessiz sinema oynarken en kısa sürede film anlatmanızı sağlar. Travolta’yı hatırlamamazı sağlayan bu iki figür, dans müziği var oldukça birileri tarafından yapılmaya devam edecek.

Özel isimli tek dans
Kült, fenomen, klasik, efsane... Ne desek boş. Şayet dans konusunda Michael Jackson’dan söz edeceksek sayfalarca şey söylemek gerekir. Çünkü, Thriller’dan bugüne bütün danslı klipler onun belirlediği diziliş üzerinden gerçekleşir. Ay yürüyüşü, ‘moonwalk’ isimli figürünü ‘kaymayan yerlerde2 bile denemeyen kalmamıştır. Yetenek yarışmalarında bile onun dansını en iyi taklit edenler finale kadar çıkabilir. Ola ki bir barda, partide Michael Jackson çalarsa muhakkak birileri bir iki hareketini yapacaktır. Figürleri en iyi şekilde yapansa gecenin yıldızı olacaktır... Çıtayı konabilecek en yüksek seviyeye çıkaran Jakson, dünyada kendi adını dansa veren ilk insan olarak anılmalı. Öyle ya, tango, mambo, salsa, break, oryantal diye saydığımız dansların yanında bir tek onun figürleri ‘Michael Jakson dansı’ diye anılır. Ayrıca hakkını teslim etmek gerekir ki, birçok ‘fenomen’ dans sadece bir moda olarak kalsa da, onun figürleri daha uzun yıllar tekrar edilecek.