Fiziksel yakınmalar yani ‘Somatizasyon’

Herhangi bir fiziksel hastalık olmadığı ya da saptanamadığı halde fiziksel yakınmalarla hastaneye baÅŸvuran hastaların sayısı hiç de az deÄŸil. Bu hastalar sıklıkla göğüs aÄŸrısı, baÅŸ aÄŸrısı, bitkinlik, yorgunluk, nefes darlığı, adet düzensizliÄŸi, aÄŸlama nöbetleri, sinirlilik, cinsel organlarda yanma, yürüme güçlüğü, kabızlık, bulantı, kusma ve baÅŸ dönmesinden yakınıyorlar. Tıp dilinde, bazen büyük maliyetler çıkaran soruna somatisasyon bozukluÄŸu deniyor. Kadınlarda, erkeklere göre daha sık görülüyor.Kimler beden dilini kullanıyor?Somatizasyon, genel olarak kiÅŸinin duygulanımlarını, çatışmalarını, psiÅŸik gereksinimlerini vücut belirtileriyle algılaması, yaÅŸaması, ortaya koyması ve iletiÅŸim biçimi olarak kullanması süreci. Duygularını sözel olarak dile getiremezler, engellenirler ya da bu beceriyi geliÅŸtiremezler. Bunun yerine beden dilini kullanırlar. Fonksiyonel somatik sendromun çeÅŸitli tıbbi ortamlardaki yaygınlığı yüzde 12-40 oranına kadar çıkar. Birincil saÄŸlık birimlerine baÅŸvuran hastaların yüzde 12’sinde hiçbir organik ya da fizyopatolojik bozukluk saptanmaz.Gereksiz müdahaleler yapılır mı? Bu grup hastalar doÄŸrudan psikiyatriste baÅŸvurmazlar, genellikle birincil saÄŸlık hizmetlerine ya da yakınmalarının tipine göre çeÅŸitli uzmanlık alanlarına baÅŸvururlar. Yine aynı ÅŸekilde tüm tıp hizmetlerinin yüzde 10’u bu kiÅŸiler tarafından kullanılır. En sık ÅŸikayet edilen konu nedir? Temel özelliÄŸi organik bir hastalık olmadığı halde fiziksel belirtilerden yakınmak. Fiziksel semptomlar belirsiz, deÄŸiÅŸken ve yaygın olabildikleri gibi deÄŸiÅŸik organ sistemlerini de tutabildikleri gözlenir (bel-boyun bölgesi, merkezi sinir sistemi gibi). AÄŸrı ÅŸikayeti sık görülür. Psikolojik veya iliÅŸkileriyle ilgili sorun dile getirmezler daha çok ne kadar hasta olduklarını ve hastalıklarının anlamı ve yaÅŸantılarına ne kadar olumsuz etkide bulunduklarıyla ilgilenirler.Temelinde ‘hastalık korkusu’ mu var?Hastalık korkusu, hasta oldukları inancı ve saÄŸlıklarıyla ilgili geliÅŸtirdikleri tutum ve inanışlar önemli ÅŸikayetler. Tetkik sonuçları inançlarını deÄŸiÅŸtirmez ve psikopatolojiye yönelik açıklamaları kabul etmezler. Fiziksel yakınmalarının psikolojik kökenli olabileceÄŸi ne zaman düşünülür? Kendi saÄŸlıklarıyla aşırı ÅŸekilde uÄŸraşır ve ısrarlı tıbbi incelemelere yönelirler. Yakınmalarının ruhsal kökenli olabileceÄŸini kabullenme ve ruhsal-duygusal durumu ifade etme güçlüğü vardır. Tablonun, genellikle basit bir fizyolojik düzensizlik ya da iÅŸ-aile durumundaki deÄŸiÅŸiklik sonrası ortaya çıkması da sorunun psikolojik olabileceÄŸinin ipucudur. Kadınlarda daha sık görülüyor.Kadınlarda hastalığın yaÅŸam boyu görülme sıklığı yüzde 0.2-2 arasında. Genellikle 20 yaÅŸlarında baÅŸlar. Somatizasyon bozukluÄŸu tanımlayan erkeklerde, alkol kötüye kullanımı ve antisosyal kiÅŸilik bozukluÄŸu veya davranış özellikleri yüksek. Özellikle kendini, sorunlarını, ÅŸikayetlerini sözel olarak ifade edemeyen, bedensel duyumlara karşı aşırı duyarlı ve uyarılmışlık yaÅŸayan kiÅŸilerde olduÄŸunu belirtmek gerekir. Tedavisi mümkün mü? Tedavinin esası, fiziksel yakınmaların ruhsal, duygu, durum ve çevresel uyaranlar arasındaki baÄŸlantıyı kurmasını saÄŸlamak, bu amaca dönük yanlış öğrenme, bozuk tutumların düzeltilmesi, duygularını ifade edebilmelerinin desteklenmesi, alttaki psiÅŸik ve psikososyal sorunların çözümlenmesi.Hazırlayan:Mesude ERÅžANÂ