Fiziksel yakınmalar yani ‘Somatizasyon’
Güncelleme Tarihi:
Günün Uzmanı: Prof. Dr. Sedat ÖZKAN
Oluşturulma Tarihi: Mart 31, 2004 00:18
Herhangi bir fiziksel hastalık olmadığı ya da saptanamadığı halde fiziksel yakınmalarla hastaneye başvuran hastaların sayısı hiç de az değil. Bu hastalar sıklıkla göğüs ağrısı, baş ağrısı, bitkinlik, yorgunluk, nefes darlığı, adet düzensizliği, ağlama nöbetleri, sinirlilik, cinsel organlarda yanma, yürüme güçlüğü, kabızlık, bulantı, kusma ve baş dönmesinden yakınıyorlar. Tıp dilinde, bazen büyük maliyetler çıkaran soruna somatisasyon bozukluğu deniyor. Kadınlarda, erkeklere göre daha sık görülüyor.
Kimler beden dilini kullanıyor?
Somatizasyon, genel olarak kişinin duygulanımlarını, çatışmalarını, psişik gereksinimlerini vücut belirtileriyle algılaması, yaşaması, ortaya koyması ve iletişim biçimi olarak kullanması süreci. Duygularını sözel olarak dile getiremezler, engellenirler ya da bu beceriyi geliştiremezler. Bunun yerine beden dilini kullanırlar. Fonksiyonel somatik sendromun çeşitli tıbbi ortamlardaki yaygınlığı yüzde 12-40 oranına kadar çıkar. Birincil sağlık birimlerine başvuran hastaların yüzde 12’sinde hiçbir organik ya da fizyopatolojik bozukluk saptanmaz.
Gereksiz müdahaleler yapılır mı?
Bu grup hastalar doğrudan psikiyatriste başvurmazlar, genellikle birincil sağlık hizmetlerine ya da yakınmalarının tipine göre çeşitli uzmanlık alanlarına başvururlar. Yine aynı şekilde tüm tıp hizmetlerinin yüzde 10’u bu kişiler tarafından kullanılır.
En sık şikayet edilen konu nedir?
Temel özelliği organik bir hastalık olmadığı halde fiziksel belirtilerden yakınmak. Fiziksel semptomlar belirsiz, değişken ve yaygın olabildikleri gibi değişik organ sistemlerini de tutabildikleri gözlenir (bel-boyun bölgesi, merkezi sinir sistemi gibi). Ağrı şikayeti sık görülür. Psikolojik veya ilişkileriyle ilgili sorun dile getirmezler daha çok ne kadar hasta olduklarını ve hastalıklarının anlamı ve yaşantılarına ne kadar olumsuz etkide bulunduklarıyla ilgilenirler.
Temelinde ‘hastalık korkusu’ mu var?
Hastalık korkusu, hasta oldukları inancı ve sağlıklarıyla ilgili geliştirdikleri tutum ve inanışlar önemli şikayetler. Tetkik sonuçları inançlarını değiştirmez ve psikopatolojiye yönelik açıklamaları kabul etmezler.
Fiziksel yakınmalarının psikolojik kökenli olabileceği ne zaman düşünülür?
Kendi sağlıklarıyla aşırı şekilde uğraşır ve ısrarlı tıbbi incelemelere yönelirler. Yakınmalarının ruhsal kökenli olabileceğini kabullenme ve ruhsal-duygusal durumu ifade etme güçlüğü vardır. Tablonun, genellikle basit bir fizyolojik düzensizlik ya da iş-aile durumundaki değişiklik sonrası ortaya çıkması da sorunun psikolojik olabileceğinin ipucudur.
Kadınlarda daha sık görülüyor.
Kadınlarda hastalığın yaşam boyu görülme sıklığı yüzde 0.2-2 arasında. Genellikle 20 yaşlarında başlar. Somatizasyon bozukluğu tanımlayan erkeklerde, alkol kötüye kullanımı ve antisosyal kişilik bozukluğu veya davranış özellikleri yüksek. Özellikle kendini, sorunlarını, şikayetlerini sözel olarak ifade edemeyen, bedensel duyumlara karşı aşırı duyarlı ve uyarılmışlık yaşayan kişilerde olduğunu belirtmek gerekir.
Tedavisi mümkün mü?
Tedavinin esası, fiziksel yakınmaların ruhsal, duygu, durum ve çevresel uyaranlar arasındaki bağlantıyı kurmasını sağlamak, bu amaca dönük yanlış öğrenme, bozuk tutumların düzeltilmesi, duygularını ifade edebilmelerinin desteklenmesi, alttaki psişik ve psikososyal sorunların çözümlenmesi.
Hazırlayan:Mesude ERŞAN
Somatizasyon, genel olarak kişinin duygulanımlarını, çatışmalarını, psişik gereksinimlerini vücut belirtileriyle algılaması, yaşaması, ortaya koyması ve iletişim biçimi olarak kullanması süreci. Duygularını sözel olarak dile getiremezler, engellenirler ya da bu beceriyi geliştiremezler. Bunun yerine beden dilini kullanırlar. Fonksiyonel somatik sendromun çeşitli tıbbi ortamlardaki yaygınlığı yüzde 12-40 oranına kadar çıkar. Birincil sağlık birimlerine başvuran hastaların yüzde 12’sinde hiçbir organik ya da fizyopatolojik bozukluk saptanmaz.
Gereksiz müdahaleler yapılır mı?
Bu grup hastalar doğrudan psikiyatriste başvurmazlar, genellikle birincil sağlık hizmetlerine ya da yakınmalarının tipine göre çeşitli uzmanlık alanlarına başvururlar. Yine aynı şekilde tüm tıp hizmetlerinin yüzde 10’u bu kişiler tarafından kullanılır.
En sık şikayet edilen konu nedir?
Temel özelliği organik bir hastalık olmadığı halde fiziksel belirtilerden yakınmak. Fiziksel semptomlar belirsiz, değişken ve yaygın olabildikleri gibi değişik organ sistemlerini de tutabildikleri gözlenir (bel-boyun bölgesi, merkezi sinir sistemi gibi). Ağrı şikayeti sık görülür. Psikolojik veya ilişkileriyle ilgili sorun dile getirmezler daha çok ne kadar hasta olduklarını ve hastalıklarının anlamı ve yaşantılarına ne kadar olumsuz etkide bulunduklarıyla ilgilenirler.
Temelinde ‘hastalık korkusu’ mu var?
Hastalık korkusu, hasta oldukları inancı ve sağlıklarıyla ilgili geliştirdikleri tutum ve inanışlar önemli şikayetler. Tetkik sonuçları inançlarını değiştirmez ve psikopatolojiye yönelik açıklamaları kabul etmezler.
Fiziksel yakınmalarının psikolojik kökenli olabileceği ne zaman düşünülür?
Kendi sağlıklarıyla aşırı şekilde uğraşır ve ısrarlı tıbbi incelemelere yönelirler. Yakınmalarının ruhsal kökenli olabileceğini kabullenme ve ruhsal-duygusal durumu ifade etme güçlüğü vardır. Tablonun, genellikle basit bir fizyolojik düzensizlik ya da iş-aile durumundaki değişiklik sonrası ortaya çıkması da sorunun psikolojik olabileceğinin ipucudur.
Kadınlarda daha sık görülüyor.
Kadınlarda hastalığın yaşam boyu görülme sıklığı yüzde 0.2-2 arasında. Genellikle 20 yaşlarında başlar. Somatizasyon bozukluğu tanımlayan erkeklerde, alkol kötüye kullanımı ve antisosyal kişilik bozukluğu veya davranış özellikleri yüksek. Özellikle kendini, sorunlarını, şikayetlerini sözel olarak ifade edemeyen, bedensel duyumlara karşı aşırı duyarlı ve uyarılmışlık yaşayan kişilerde olduğunu belirtmek gerekir.
Tedavisi mümkün mü?
Tedavinin esası, fiziksel yakınmaların ruhsal, duygu, durum ve çevresel uyaranlar arasındaki bağlantıyı kurmasını sağlamak, bu amaca dönük yanlış öğrenme, bozuk tutumların düzeltilmesi, duygularını ifade edebilmelerinin desteklenmesi, alttaki psişik ve psikososyal sorunların çözümlenmesi.
Hazırlayan:Mesude ERŞAN