Fenni muayene

KARAYOLLARI Genel Müdürlüğü tarafından verilmekte olan, motorlu taşıt araçlarının (sözde) fenni muayene hizmetinin özelleştirilmesine karar verilmiş.Özelleştirme yöntemi şöyle: Türkiye, iki veya daha çok bölgeye ayrılacak. Her bölgede, motorlu taşıtların fenni muayenesini yapma işi, uzun süreli ‘imtiyaz’ olarak özel şirketlere verilecek. Bu şirketler, bizzat açacakları veya taşeronlarına açtıracakları muayene merkezlerinde, araçların fenni muayenesini yapacak ve bunun karşılığında devlet tarafından tayin edilen bir bedel alacak. O bölgede başka hiçbir otomotiv tamir bakım merkezi, fenni muayene yapamayacak. Bu işe girmek isteyen şirketler, kendilerine verilecek ‘belli bir bölgede tekel olma imtiyazı’nı devletten ihale yoluyla alacaklar. Dolaşan söylentilere göre, bir bölge için düşünülen imtiyaz bedeli 100 milyon dolar civarındaymış. Bu arada halen otomotiv imalatı veya ithalatı ile meşgul olan firmaların bu ihaleye katılmaları ‘rekabet hukuku’ açısından sakıncalı bulunmuşmuş. * * *Tam bana (olmayan) saçımı yolduracak bir tasarım. Nasıl bir iktisat anlayışıdır bu? Bu ülkede verimlilik ve rekabet ne demek bilen insan kalmadı mı? Neresinden başlamak lazım bu akıl dışı projenin eleştrisine bilmiyorum. * * *1. Eğer fenni muayene hizmetinin özelleştirilmesi isteniyorsa, bir fenni muayene istasyonunda bulunması gereken cihaz türleri ve uzman kişiler hakkında bir yönetmelik hazırlanır. Bu yönetmeliğe uygun bir işyeri açan herkes, ilgili makamdan ‘Yetkili Fenni Muayene İstasyonu / Merkezi ’ ruhsatını alır ve çalışır. 2. Devlet, fenni muayene işinden bir gelir sağlamak istiyorsa, fenni muayene pulları çıkarır, bu pullar parayla satılır. Fenni muayenenin hukuken geçerli olması için, mutlaka böyle bir pula bağlanması şartı getirilir. Aynen egzoz gazı muayenesininde olduğu gibi bu iş de çok kolay bir şekilde hallolur.3. Devlet, fenni muayene vesilesiyle vergi ve ceza ödeme kontrolü yapmak istiyorsa, fenni muayene yapılması için, ‘Taşıt Araçları Vergi Dairesi’nden temiz kağıdı alınmasını şart koşar. Trafik denetimlerinde, bu belgeyi görmeden muayene pulu düzenlediği saptanan ‘Yetkili İstasyon’un ruhsatı iptal edilir ve hakkında kovuşturma açılır. Bugün her trafik arabası, merkez bilgisayarla telsiz bağlantısı kurabilmektedir. Kaldı ki, bu denetimi gerçekleştirme bakımından, fenni muayenenin ‘imtiyazlı şirket’ veya ‘yetkili istasyon’ tarafından yapılmış olmasının hiçbir farkı yoktur.4. Türkiye’de özel doktor muayenehanesi hatta özel hastahane açmak ve buralarda hasta muayene ve tedavi etmek, hatta ameliyat yapmak, kuralları dahilinde serbesttir. Bu hizmette imtiyaz yoktur. Araçların fenni muayenesinin lafı mı olur?5. Bugün ülkemizde ‘üç fonksiyonlu’ denilen, yani hem araç satan, hem bakım onarım servisi veren, hem de yadek parça bulunduran hatta hem de ikinci el araç ticareti yapan büyük otomobil bayileri vardır. Bunlar, fenni muayene yapma bakımından en üst standartta cihaz ve teknik elemana sahiptir. 6. Hakeza, büyük şehirlerde ve Anadolu’nun oto sanayi sitelerinde, her tür aracın, periodik mekanik ve elektrik bakımını yapan, gerekirse motor ve şanzuman indiren ve onaran, fren sistemlerini kontrol ve tamir eden binlerce işyeri vardır. Fenni muayene, bunların yanında çocuk işidir. Sırf fenni muayene için yeni istasyonlar açılmasını mecbur kılmak, ülke kaynakları israftan başka bir şey değildir. Son Söz: Rekabet, imtiyaz yaratılarak değil, imtiyazlar kaldırılarak sağlanır.