Fast food yerken dikkat

cigdemisler@hurriyet.com.tr

Fast food beslenmenin birincil zararı, tüketilen besinin miktarına ve boyutuna oranla enerji değerinin çok yüksek olması. Hızlı ve kolay yeniyor, diğer yiyeceklere göre ucuz olması da ayrıca tercih nedeni oluyor. Ancak özellikle beslenme şekli tamamiyle fast food'a dönüşmüşse kalp damar hastalıkları da kapıda bekliyor. Fast food'un neden zararlı olduğunu Beslenme Uzmanı Nil Şahin Gürhan'a sorduk:

- Fast food beslenmenin zararları nelerdir?

Aldığımız enerji oranında doymuyoruz. Doymak için porsiyonu arttırıyoruz ve ihtiyacımız olan enerjinin çok üzerinde enerji alıyoruz. Tabii ki vücudumuzun da bu besini sindirmesi ve enerjiye dönüştürmesi çok hızlı oluyor. Harcayabilme hızımızın çok üzerinde ve çok hızlı bir şekilde enerji dolaşıma geçiyor ve önlenemez bir şekilde yağ olarak depo ediliyor. Kilo almamak imkansız hale geliyor.

Çiğdem İŞLER yazıyor

hurriyet.com.tr

- Çocuklar nasıl uzak tutulacak?

Çocuklar için fast food tüketimi konusunda çok daha dikkatli olmak gerekiyor. Çocuğa "Yeme" demek, yediği lokmayı saymak, çocuğu sınırlamak problemi daha da büyütür ve zararlarını derinleştirir. En temel ihtiyacımız olan beslenmeyi kalıba sokup, sınırlamak, çözüm olmaz. Çocuk her davranışında olduğu gibi beslenme alışkanlıklarında da söylediklerinizden çok yaptıklarınızdan etkilenir. Çocuğunuzla birlikte olabildiğince sağlıklı beslenmelisiniz. Sağlıklı beslenme onun mutlaka yapması gereken bir zorunluluk, büyükler için muaf şeklinde bildirim gönderilmemeli. Benim önerim bütün anne babalar çocuklarını fast food ile olabildiğince geç karşılaştırsınlar. Ve asla fast food beslenme bir ödül olmasın. Ödevlerini güzel yaptı, hamburgerciye gitmeyi hak etti vb…

Kişi ne kadar erken beslenme eğitimi alıp alışkanlıklar oluşturursa o kadar iyi. Aynı şekilde ergenlik çağında kilo yatkınlıklarına göre aileler beslenme uzmanlarına çocuklarını getirmeli ve ileri yaşlarda yeme bozukluğu yaşamalarına engel olmalılar.

- Fast food’un zararı nerden geliyor? İçerdiği tuz oranı mı, kızartılmış olması mı? Baktığınızda mesela hamburgere, ekmeği, köftesi… Bütün malzemeler sağlıklı ve kaliteli. Köftesinin kızartılmış olması mı onu zararlı yapıyor?

Markalar çok kaliteli ürünler hazırlıyor. Fakat bir hamburger sadece et ya da ekmekten oluşmuyor. İçine eklenen soslar, yanında yenen patates kızartması, kola, et ve ekmekten oluşan hamburgeri zararlı hale getiriyor. Fast food hızlı yemek demek. Arabalarda, büfelerde, zincir restoranlarda, 2-3 dakikada önünüze geliyor. Hızla hazırlanıyor, hızlı yeniyor. Seri üretimde hazırlanması tabii ki katkı maddeleri yiyeceklerin bozulmasını önlüyor, lezzetini geliştiriyor, yiyecekler için pozitif kullanılıyor. O an hayatımızı kolaylaştırıyor. Ancak sağlığımıza olan etkisi denize atılan zift sonucu oluşan çevre kirliliği gibi, şu an oluşturduğu sağlık problemleri yanında, gelecekte sağlığımıza neler yapabilir? Zaman içerisinde göreceğiz. Fast food ürünlerin besin değeri örüntüsü ve dengesi yetersiz. Öğünde tükettiğinizde almanız gereken besin elementleri içeriğini sağlayabilmeniz mümkün olmuyor.

- Kızartılmış her şey zararlı mı?

Kızartma sırasında yağ yanıyor ve katılaşıyor. Kalp damar sağlığımız için tehlikeli hale geliyor. Dışarıda yediğimiz yiyeceklerde yağ defalarca kullanıldığı, aynı yağla birçok kez kızartma yapıldığı için daha zararlı hale geliyor.
Havuç ya da patates kızartması arasında çok fark bulunmuyor. İkisini de kızarmış olarak yemek zararlı. Önemli olan yasakları ve katı kuralları en aza indirmek olarak düşünürsek, kızartma yemek istiyorsak, ay çiçek, mısırözü veya soya yağı ile evde kızartma yapmak. Derin tencere içine bol yağ koyup kızartılmalıyız. Kızartma sonrasında kalan yağı tekrar kullanmamalı atmalıyız.

- Aşırı fast food tüketenleri bekleyen tehlikeler nelerdir?

Tek kelime; Metabolik sendrom. Metabolik sendrom; aşırı kilodan olan, kilo vermemizi engelleyen ve devamında saÄŸlığımızı bir çok yönden bozan bir saÄŸlık problemi. Metabolik sendrom, elma tipi ÅŸiÅŸmanlık, yüksek tansiyon, ÅŸeker metabolizması bozukluÄŸu (hiperinsülinemi) ve lipid mekanizması bozukluÄŸu (hiperlipidemi) sorunları ile iç içe seyrediyor. Metabolik sendromun merkezinde insülin direnci yatıyor. Ä°nsülin direnci de aşırı kilo ve beden yaÄŸlanması sonucu oluÅŸuyor. Â

Metabolik Sendrom Derneği’nin verilerine göre (METSEND), Metabolik sendromun en yaygın kabul gören tanımlama kriterleri:

1- Abdominal obezite:
Bel çevresi erkeklerde >94 (veya >102) cm, Kadınlarda >80 (veya >88) cm,
2- Trigliserid yüksekliği (?150 mg/dl), HDL kolesterol düşüklüğü (erkeklerde<40 mg/dl, kadınlarda <50 mg/dl),
3- Kan şekeri yüksekliği (açlık plazma glukozu ?100 mg/dl),
4- Kan basıncı yüksekliği (?135/80 mmHg)
5- Beden Kitle İndeksi= 30’ un üzeri olması ( BKI= BMI= Kilonuzun kilogram cinsinden boyunuzun metre cinsinden karesine bölünmesi ile elde edilen değer.)

Bu kriterlerden herhangi üçünün bir kişide bulunması metabolik sendrom olarak kabul edilir.  Uluslararası Diyabet Federasyonu’nun tanımlamasında bu üç kriterden birinin mutlaka Abdominal obezite (Karın bölgesi yağlanması) olması şartı vardır. Ülkemizde abdominal obezite için erkeklerde 94cm kadınlarda 84 cm.bel çevresi sınırları olarak alınması daha uygundur.

- Pizza fast food mudur? Nelere fast food deniyor?

Fast food hızlı ve çabuk yenebilen hazırlaması da çabuk olan yiyeceklerdir. Daha önceden hazırlanmış istemenizle servis edilen ürünleri bir oluyor. Pizza, hamburger, lahmacun, tost, sandviçler fast food örnekleri içine giriyor. 
  
- Hangi fast food ürünleri daha zararlı?

Cevap 6: Fast foodu nasıl yersem daha az zararlı olur? Sorusunun cevabı daha önemli. Fast foodu kendi yaÅŸamınız içinde olabildiÄŸince seyrek yemeliyiz. Hamburgerin yanına patates kızartması ve kola yerine, salata ve ayran tüketmeliyiz. Yanımızda taşıdığımız yaÄŸlı kuruyemiÅŸler (fındık, badem, ceviz), kuru meyveler, taşıyabileceÄŸimiz nitelikte saÄŸlıklı ara öğünler oluÅŸturmak da fast food beslenmeye karşı vücudumuzu güçlü kılar. Â

- Fast food arasıra yenirse bir sakıncası olur mu?

Temel besinimiz fast food olursa zararlı. Sağlıklı ve yeterli beslenirseniz ara sıra ölçülü bir şekilde fast food yediğinizde vücudunuz onun zararlı etkileri ile başaçıkabilir. Buna karşılık ben yaşam boyu bir beslenme kültürü edinilmesi gerektiğini savunuyorum. Bu da kendinizi ve yiyecekleri çok iyi bilmekten geçiyor. Çünkü besinleri tanırsanız her yerde kendinize uygun size zararlı olmayacak, kilo aldırmayacak yiyecekler bulabilirsiniz. Beslenme şeklimiz beslenme kültürümüzü yansıtır. 
 
- Dondurulmuş gıdaların zararı var mı? Ne sıklıkta tüketilmeli?

Dondurulmuş gıdalar mevsiminde yetişen sebzelerden üretiliyor, pişirmeye hazır hale getirilip donduruluyor. Bu şekilde bir zararı yok. Ancak daha sonra kullanım öncesi ve tüketim sırasında bir takım hatalar yapılırsa sağlıksız ve hatta tehlikeli hale gelebilir. Saklama sırasında bir çözdürülüp sonra tekrar dondurulmamalıdır. Kullanımdan önce oda sıcaklığında çözdürülmeye bırakılmamalı, buzluktan çıkar çıkmaz sıcak tencereye ya da sıcak fırına koyulup pişirilmelidir.

- Sağlıklı beslenmede ihmal edilmemesi gereken besinler neler?

Sağlıklı beslenmek için gerekli yiyecekleri içerik ve vücudumuzda ki etkinliğine göre sınıflandırıp gruplandırıyoruz.  Bu yiyecek gruplarına temel besin grupları diyoruz. Temel besin grupları şunlardır: 1- Et ve peynir grubu (proteinli yiyecekler), 2- Ekmek ve hamurlu yiyecekler, 3- Süt ve yoğurt grubu yiyecekler, 4- Sebze grubu yiyecekler, 5- Meyveler, 6- Yağlar. Her gün her yiyecek grubundan ihtiyacımız ölçüsünde tüketmeliyiz.