Ev akarımla İngiltere yolculuğu
Güncelleme Tarihi:
Ayten SERİN
Oluşturulma Tarihi: Mart 12, 2006 00:00
Elime lateks eldivenleri giydim, elektrik süpürgemin toz torbasını çıkardım ve tam dibine doğru bir makas darbesi vurdum. İçini biraz karıştırdıktan sonra özel bir spatula ile "iyi kalite" ev tozuna ulaştım. İşte bu! Bulmamı istedikleri toz buydu. İngiltere’den gönderilen özel tüpe özenle koydum ve biraz endişeyle, valizime yerleştirdim. Evimin tozuyla uçağa binip, İngiltere’ye uçtum. Gümrükte güvenlik kontrolünden geçerken "Bu da ne" diye sorsalar nasıl açıklarım, diye düşündüm yol boyunca.
"Evimdeki tozu test etmeye götürüyorum" desem kim inanırdı? Zararlı virüs, kuş gribi şüphesiyle karantinaya alınmak da vardı işin içinde. Allah’tan kontrol sırasında kimse tüpüme laf etmedi. Amerika ve Avrupa’dan gelen gazetecilerle Londra’nın kuzeyindeki Malmesbury Kasabası’nda, Dyson Elektrikli Süpürgeleri’nin laboratuvarlarında buluştum. Tozum teste girdi. Ve gümrükte yaşamadığım kötü sürprizi, hiç beklemediğim anda burada yaşadım.
Dyson Mikrobiloji günü için Malmesbury Kasabası’nda bir araya gelen 9 ülkeden gazeteci gruplara bölündü. Benim grubumda yer alan üç gazeteciyle mikrobiyoloji laboratuvarına girdik. Tüplerimizi gösterilen yöntemle kendimiz analiz ettik. Evet, acı gerçek karşımdaydı: Evimde alerji riski vardı. Diğer iki gazetecinin evinde az da olsa alerji riski tespit edilmesi, üstelik birinin toz alerjisi olması durumu hafifletmiyordu. Evimdeki alerjenlerin kimliklerini testte net olarak öğrenemedim. Ama şu aşikar, başta akarlar (mite) olmak üzere birçok görülmez alerjenle birlikte yaşıyormuşum.
Akar, pek sevimli olmayan bir hayvan. Sekiz bacaklı ve kör. Milimetrenin üçte biri büyüklüğünde olduğu için çıplak gözle görmek mümkün değil. Sıcağa bayılıyor. Vücudumuzdan dökülen ölü deri hücreleriyle besleniyor. Yataklarda, evin karanlık ve sıcak köşelerinde bazen binlercesi bir arada yaşadıkları söyleniyor. En kötü özelliği günde 20 kez dışkılaması. Dışkısı güçlü bir alerjen. Evlerimizdeki sporlar, küfler, bakteriler gibi sağlık açısından ciddi bir risk. Evimdeki alerjenlere rağmen, ben henüz alerji sahibi değilim ama Türkiye’deki alerji hastalarının sayısı 10 milyon civarında. Akarlar, alerjik reaksiyonları tetiklediği için ciddiye alınması gereken bir tehlike. Uzmanlara bakılırsa, alerji çoğunlukla doğuştan gelen bir rahatsızlık. Ama görünmez kirlilik de alerjiye neden olabiliyor.
AKARLAR SICAĞI SEVER
Dyson Laboratuvarları’ndan Mikrobiyolog Tobi Saville, sadece bir insanın bedeninden günde yaklaşık 1-3 gram ölü deri döküldüğünü söylüyor. Dyson’ın araştırmaları, ortalama büyüklükte bir evde yılda yaklaşık 4 kilogram toz oluştuğunu göstermiş. Bu toz, birçok alerjen içeriyor. Saville’e göre, alerjiyi tetikleyecek miktarda tozun toplandığı en tehlikeli bölge yatak odaları: "Araştırmalarımıza göre, evin en tehlikeli noktası yatak odası, ikinci tehlikeli bölge evin girişi. Neredeyse tüm evlerde bulunan akarlar önemli bir alerjen üreticisi. Sıcağı, nemli ortamları severler. Yatak ideal mekanlarıdır. Halıların, üstteki tüylü kısımdan çok sert olan taban bölümüne kaçmayı tercih ederler. Evininize her hafta normal, ayda bir de yoğun temizlik yapın. Özellikle gözden kaçırmaya meyilli olduğumuz kanepelerin altı ve üstü, yatak yanları, merdiven ve hollerin yoğun olarak temizlenmesi, ev akarlarını, onların salgı, döküntüleriyle birlikte beslenme kaynaklarını da evimizden uzaklaştırır."
TEMİZLİK ÖNERİLERİ
TEHDİT ALANI YATAK ODASI Ev akarları sıcak yatakları sever. Her sabah çarşafı çıkarıp yatağı havalandırın. Üşüyen akarlar kaçsın. Nevresim takımınızı haftada bir değiştirin, 60 derecede en az 30 dakika yıkayın. Yastık ve yorganları da ayda bir, aynı şekilde yıkayın. Güçlü vakumla yatağı süpürün. Yatak ve yastıkları mikrofiber koruyucuyla kaplayıp, akardan korunabilirsiniz. Dyson ekibi kimyasal yöntemlerle kaplanarak tozu uzak tutan nevresim takımlarını önermiyor. Yataktan halıya dökülen akarlar için tüm zeminin, sık sık çok iyi süpürülmesi gerekir.
OYUNCAK AYINIZA DİKKAT Çocukların bazen sarılarak uyudukları, özellikle kumaştan yapılan yumuşak oyuncaklar (ayı ya da bebekler) ev akarlarının ideal mekanlarından biridir. Bunları ayda bir poşete koyup dondurucuda iki gün bekletin.
KAPINIZ ALERJENLERE AÇILMASIN Evin giriş kapısı, ev içi merdivenlerin ilk basamağı ikinci tehlikeli alerjen mekanı. Ayakkabı çıkarma alışkanlığı ve kuvvetli vakumla sık temizlik önemli. Çıkarılan ayakkabıları hemen ayakkabılığa koymak gerekiyor. Ev girişinde yıkanabilir paspas kullanmak, diğerlerini haftada bir 5 dakika yoğun olarak süpürmek öneriliyor.
OTURMA ODASI VE SALON Halı ve kilimler ev akarlarıyla diğer alerjenlerin üreme merkezi. Ev akarları mobilyaların altını, karanlık yerleri seviyor. Bu yüzden kanepe ve mobilyalarınızı mümkünse yerinden oynatarak süpürün. Uzmanlara göre deri koltuk takımları diğerlerinden daha sağlıklı. Çiçekler ve ev bitkileri küfler için gizli bir mekan olabilir. Saksıları fazla sulamayın, vazo suyunu sık değiştirin.
KLAVYE YA DA KLOZET Bilgisayar klavyeleri de bir klozet kadar çok bakteriyi barındırabiliyor. Yumuşak fırçayla tozunu alıp, suyla karıştırılmış okaliptüs yağı püskürtüp silerek dezenfekte edilebilir.
EV HAYVANI TÜKÜRÜĞÜ Dyson ekibi, evcil hayvanların yatak ve oturma odasına alınmasını tavsiye etmiyor. Kedi ve köpeklerin tüylerinden çok, ter ve tükürükleri pet alerjisine yol açıyor.
BANYODA HALI KULLANMAYIN Islandığında içinde küf oluşabileceği için banyoda halı kullanmamakta yarar var. Sıcak, nem ve zemindeki deri döküntüleri akarları banyoya çeker. Banyo karolarının birleşme noktalarına, köşelere yerleşirler. Bu yüzden banyoyu elektrikli süpürge ile süpürmek iyi bir fikir. Lavabolar da bakteriler için birer mıktanıs. Haftada bir dezenfekte etmek gerekir. Lavobo tıkacını da unutmamalı.
İKİNCİ NEMLİ KÖŞE MUTFAK Mutfak zemini yere düşen besin parçaları yüzünden bakteri ve küfler için son derece uygun bir yüzey. Zeminin çok iyi temizlenmesi, mutfak aletlerinin arasında kalan boşlukların süpürülmesi gerekiyor. Açıktaki meyve, buzdolabında uzun süre kalan besinler, küf ve bakteri biriktiriyor.
Dyson Mikrobiloji günü için Malmesbury Kasabası’nda bir araya gelen 9 ülkeden gazeteci gruplara bölündü. Benim grubumda yer alan üç gazeteciyle mikrobiyoloji laboratuvarına girdik. Tüplerimizi gösterilen yöntemle kendimiz analiz ettik. Evet, acı gerçek karşımdaydı: Evimde alerji riski vardı. Diğer iki gazetecinin evinde az da olsa alerji riski tespit edilmesi, üstelik birinin toz alerjisi olması durumu hafifletmiyordu. Evimdeki alerjenlerin kimliklerini testte net olarak öğrenemedim. Ama şu aşikar, başta akarlar (mite) olmak üzere birçok görülmez alerjenle birlikte yaşıyormuşum.
Akar, pek sevimli olmayan bir hayvan. Sekiz bacaklı ve kör. Milimetrenin üçte biri büyüklüğünde olduğu için çıplak gözle görmek mümkün değil. Sıcağa bayılıyor. Vücudumuzdan dökülen ölü deri hücreleriyle besleniyor. Yataklarda, evin karanlık ve sıcak köşelerinde bazen binlercesi bir arada yaşadıkları söyleniyor. En kötü özelliği günde 20 kez dışkılaması. Dışkısı güçlü bir alerjen. Evlerimizdeki sporlar, küfler, bakteriler gibi sağlık açısından ciddi bir risk. Evimdeki alerjenlere rağmen, ben henüz alerji sahibi değilim ama Türkiye’deki alerji hastalarının sayısı 10 milyon civarında. Akarlar, alerjik reaksiyonları tetiklediği için ciddiye alınması gereken bir tehlike. Uzmanlara bakılırsa, alerji çoğunlukla doğuştan gelen bir rahatsızlık. Ama görünmez kirlilik de alerjiye neden olabiliyor.
AKARLAR SICAĞI SEVER
Dyson Laboratuvarları’ndan Mikrobiyolog Tobi Saville, sadece bir insanın bedeninden günde yaklaşık 1-3 gram ölü deri döküldüğünü söylüyor. Dyson’ın araştırmaları, ortalama büyüklükte bir evde yılda yaklaşık 4 kilogram toz oluştuğunu göstermiş. Bu toz, birçok alerjen içeriyor. Saville’e göre, alerjiyi tetikleyecek miktarda tozun toplandığı en tehlikeli bölge yatak odaları: "Araştırmalarımıza göre, evin en tehlikeli noktası yatak odası, ikinci tehlikeli bölge evin girişi. Neredeyse tüm evlerde bulunan akarlar önemli bir alerjen üreticisi. Sıcağı, nemli ortamları severler. Yatak ideal mekanlarıdır. Halıların, üstteki tüylü kısımdan çok sert olan taban bölümüne kaçmayı tercih ederler. Evininize her hafta normal, ayda bir de yoğun temizlik yapın. Özellikle gözden kaçırmaya meyilli olduğumuz kanepelerin altı ve üstü, yatak yanları, merdiven ve hollerin yoğun olarak temizlenmesi, ev akarlarını, onların salgı, döküntüleriyle birlikte beslenme kaynaklarını da evimizden uzaklaştırır."
TEMİZLİK ÖNERİLERİ
TEHDİT ALANI YATAK ODASI Ev akarları sıcak yatakları sever. Her sabah çarşafı çıkarıp yatağı havalandırın. Üşüyen akarlar kaçsın. Nevresim takımınızı haftada bir değiştirin, 60 derecede en az 30 dakika yıkayın. Yastık ve yorganları da ayda bir, aynı şekilde yıkayın. Güçlü vakumla yatağı süpürün. Yatak ve yastıkları mikrofiber koruyucuyla kaplayıp, akardan korunabilirsiniz. Dyson ekibi kimyasal yöntemlerle kaplanarak tozu uzak tutan nevresim takımlarını önermiyor. Yataktan halıya dökülen akarlar için tüm zeminin, sık sık çok iyi süpürülmesi gerekir.
OYUNCAK AYINIZA DİKKAT Çocukların bazen sarılarak uyudukları, özellikle kumaştan yapılan yumuşak oyuncaklar (ayı ya da bebekler) ev akarlarının ideal mekanlarından biridir. Bunları ayda bir poşete koyup dondurucuda iki gün bekletin.
KAPINIZ ALERJENLERE AÇILMASIN Evin giriş kapısı, ev içi merdivenlerin ilk basamağı ikinci tehlikeli alerjen mekanı. Ayakkabı çıkarma alışkanlığı ve kuvvetli vakumla sık temizlik önemli. Çıkarılan ayakkabıları hemen ayakkabılığa koymak gerekiyor. Ev girişinde yıkanabilir paspas kullanmak, diğerlerini haftada bir 5 dakika yoğun olarak süpürmek öneriliyor.
OTURMA ODASI VE SALON Halı ve kilimler ev akarlarıyla diğer alerjenlerin üreme merkezi. Ev akarları mobilyaların altını, karanlık yerleri seviyor. Bu yüzden kanepe ve mobilyalarınızı mümkünse yerinden oynatarak süpürün. Uzmanlara göre deri koltuk takımları diğerlerinden daha sağlıklı. Çiçekler ve ev bitkileri küfler için gizli bir mekan olabilir. Saksıları fazla sulamayın, vazo suyunu sık değiştirin.
KLAVYE YA DA KLOZET Bilgisayar klavyeleri de bir klozet kadar çok bakteriyi barındırabiliyor. Yumuşak fırçayla tozunu alıp, suyla karıştırılmış okaliptüs yağı püskürtüp silerek dezenfekte edilebilir.
EV HAYVANI TÜKÜRÜĞÜ Dyson ekibi, evcil hayvanların yatak ve oturma odasına alınmasını tavsiye etmiyor. Kedi ve köpeklerin tüylerinden çok, ter ve tükürükleri pet alerjisine yol açıyor.
BANYODA HALI KULLANMAYIN Islandığında içinde küf oluşabileceği için banyoda halı kullanmamakta yarar var. Sıcak, nem ve zemindeki deri döküntüleri akarları banyoya çeker. Banyo karolarının birleşme noktalarına, köşelere yerleşirler. Bu yüzden banyoyu elektrikli süpürge ile süpürmek iyi bir fikir. Lavabolar da bakteriler için birer mıktanıs. Haftada bir dezenfekte etmek gerekir. Lavobo tıkacını da unutmamalı.
İKİNCİ NEMLİ KÖŞE MUTFAK Mutfak zemini yere düşen besin parçaları yüzünden bakteri ve küfler için son derece uygun bir yüzey. Zeminin çok iyi temizlenmesi, mutfak aletlerinin arasında kalan boşlukların süpürülmesi gerekiyor. Açıktaki meyve, buzdolabında uzun süre kalan besinler, küf ve bakteri biriktiriyor.