Eski jean aramak için terk edilmiş maden ocaklarına girmek isterim

Japonya’daki jean meraklıları arasında neredeyse rock star statüsünde... Lynn Downey, Levi’s’a katıldığı 1989’dan bu yana markanın tarihi boyunca piyasaya çıkardığı ürünlere duyulan ilgiyi araştırıp bulguları arşivleyerek, gelecekteki tasarımlara ışık tutuyor. Ama en çok ışığı bu yıl tuttu. Çünkü bu yıl Levi’s, kadın jean’lerinin 75’inci yılını kutluyor. 75. yıl için özel bir koleksiyon ve bir internet sitesi (www.womensjeans75.com) hazırlandı. Downey ile hem işini hem de kadın jean’lerinin 75 yılını konuştum.

Size neden jean dünyasının rock-star’ı diyorlar? Bu unvandan memnun musunuz?
- Hoşuma gidiyor ama bence gerçek rock yıldızı Levi’s arşivi. Ben sadece her gün buraya gelen şanslı bir kadınım. Arşiv, şirket tarihinin ve insanların 100 yılı aşkın bir süredir nasıl giyindiklerinin tarihçesinin yaşayan, nefes alan, bir cisme dönüşmüş hali.

Tüm bu malzemelere karşı hissettiğiniz duyguları nasıl tarif edersiniz?
- Kesinlikle hayatımın çok önemli bir parçası. Haftada 40 saatten fazla zamanımı giysiler, belgeler ve fotoğraflarla geçiriyorum. Bazen kendimi koleksiyondan sorumlu bir şirket çalışanı gibi değil de, bütün bunların sahibi gibi hissediyorum. Kıyafetler söz konusu olunca daha da farklı bir his: Bir erkek ya da kadın, Arşiv’de bulunan giysilere bir zamanlar sahip oldu ve giydi, ben de onun kim olduğunu düşünüyorum. Onları hiç tanımasam bile, birilerinin geçmiş hayatının bekçisi olduğumu biliyorum.

Yeni bir şeyler keşfetmek her geçen gün zorlaşıyor mu? Sizi gerçekten heyecanlandıran arşiv parçalarını hâlâ bulabiliyor musunuz?
- 20 yıldır bu işi yapıyorum ve bulduğum parça sayısı giderek azalıyor. Geçmişte sınırlı sayıda vintage jean ürettik, ama yine de şaşırıyorum. Araştırmacılar Amerika’nın batısındaki terk edilmiş maden ocaklarında halen Levi’s jean’ler, gömlekler ve ceketler buluyor. Orada bir sürü eski maden ocağı var ve her yıl araştırmacıların bulduğu en az bir mükemmel parçayı satın alıyorum. Çoğunlukla çok kurak olan Arizona, Nevada ve Güney Kaliforniya’daki maden ocaklarından geliyorlar. Ama İngiltere’den Japonya’ya kadar her yerden ve neredeyse bütün Amerikan eyaletlerindeki tüketicilerden çok eski olmayan parçaları da satın alıyorum. Özellikle 19. yüzyıl kıyafetlerine bayılıyorum, onları yangına karşı korunaklı bölümlerde tutuyoruz. Anlatılacak en iyi hikâyeler bu parçalarda oluyor.

JEAN İÇİN PAZARLIK YAPMAM

Vintage bir jean’in peşinden en çok kaç kilometre yol gitmişsinizdir?
- Hiçbir zaman çok uzağa gitmeme gerek kalmadı, çünkü genelde insanlar benimle iletişime geçiyorlar. Fırsat bulabilseydim terk edilmiş maden ocaklarından birine gitmek isterdim. Ama kâşifler beni yanlarına almıyorlar, oralarda ölürüm diye korkuyorlar!

Önemli parçalar bulabilmek için internette ne kadar vakit geçiriyorsunuz?
- Her gün ellerindeki parçaları satmak isteyen tüketicilerden 4-5 e-posta alıyorum. Bazen eşsiz bir parçaya sahip olan bir tüketici çıkabiliyor. Her gün açık artırma sitesi e-bay’e bakıyorum. Ayrıca düzenli olarak Los Angeles civarında vintage kıyafetler satan biriyle çalışıyorum, o da benim için çok nadir ve sıra dışı parçalar buluyor.

Satın almak istediğiniz parça için pazarlık yapıyor musunuz?
- Genellikle yapmıyorum. Hem tüketici açısından adil olacak hem de benim bütçeme uyacak bir fiyat teklif ediyorum.

Şu anda elinizde tuttuğunuz arşivin değeri yaklaşık olarak nedir?
- Muhtemelen 2 milyon doların biraz üzerinde.

EN ESKİ VE DEĞERLİ PARÇA 150 BİN DOLAR

Arşivdeki en pahalı parça hangisi?
- Dünyadaki en eski 501 jean pantolonun adı XX ve 1879 yılına ait. Değeri 150 bin dolar.

Bu yıl kadın jean’lerinin 75’inci yılı kutlanıyor...
- Levi Strauss & Co ilk kadın jean’ini 1934 yılında üretti. Şirketin böyle bir karar almasındaki sebep, kadınların çiftliklerde çalışırken kocalarının veya erkek kardeşlerinin 501 jean’lerini giymeleriydi. Batı’daki kadınlar tatil çiftliklerinde de erkek jean’leri giyiyorlardı.

Üretilmiş ilk kadın jean’i arşivinizde bulunuyor mu?
- Arşivde bulunan en eski kadın jean’i 1937’ye ait. Arizona’daki bir kadından birkaç yıl önce 2 bin 500 dolara satın aldık.

İŞTE EN YENİ JEAN TRENDLERİ

İkonlaşmış parçalar denim trucker ceket, beyaz tişört ve paçaları kıvrılmış denim pantolon 2010 ilkbaharında Levi’s’ın koleksiyonunda ön plana çıkan ürünler arasında. Gömlekte ise kareli “sawtooth” modelin asi uyarlamalarını görmek mümkün. Koyu aşındırmalar ve temiz koyu yıkamalar isyan ruhunu denim yıkamalarına yansıtıyor. Yine bu ilkbahar, beyaz denim’leri oldukça fazla göreceğiz. Chambray gömlek ve beyaz denimlerle kombinlenen beyaz trucker ceket, yaz koleksiyonunun ön plana çıkan görüntülerinden olacak. Yazın sonlarında ise; hem jean’lerde hem de üst koleksiyonunda ağartmalar ve güneşten solmuş efektler öne çıkacak.

Levi’s arşivinde neler var

Dünyadaki bilinen en eski jean pantolon, 1879 yılından 501 jeans.
İlk bayan jean’inin orijinal ticari markası, 1937 yılına ait Lady Levi’s jeans.
Günlük kadın kıyafetlerinin bilinen ilk parçalarından biri olan, 1918 yılından “Freedom-Alls” adlı tek parça kıyafet. O yıllarda kadın moda dünyasında resmi elbiseler hâkimdi.
1951 yılında ünlü oyuncu-şarkıcı Bing Crosby için yapılmış denim smokin ceketi.
Elton John, Paloma Picasso, Yves St. Laurent, Elizabeth Taylor, Jacques Fath tarafından tasarlanmış denim ceketler.