Erotik tapınak
Güncelleme Tarihi:
Doğaner GÖNEN yazdı
Oluşturulma Tarihi: Ekim 24, 2005 00:00
Prof. Günseli Malkoç sakin sakin anlatıyordu: ‘Burası Bhaktapur Meydanı. UNESCO’nun ‘Dünya Kültür Mirası’ ilan ettiği yer. Küçük Buda filmi burada çekildi. Şuradaki altından kapısı olan, 55 pencereli bir tür kervansaray. Eskiden dağlardan gelen köylüler kalırmış. Şuradaki erotik tapınak...’ Neee... Önce kulaklarıma, sonra da gözlerime inanamadım. Ne erotiği? Düpedüz Kamasutra...
Yukarıdan aşağıya, soldan sağa. Yani tapınağın dört bir yanını çevreleyen payandaların tüm süslemeleri Kamasutra figürü. Kamasutra’daki cinsel birleşme pozisyonlarının hemen hemen tümü var. Ben saymadım, oradakiler ‘84’ dedi.
Tahta oymacılığının Nepal’in en önemli el sanatı olduğunu öğrenmiştim ama bu kadarına pes.
‘Neden böyle bir tapınak yapıldı?’ sorusunun bir efsanesi var. Yıldırım tanrıçası bu figürleri görüp utansın da şimşeklerini yollamasın diye Kamasutra pozisyonlarıyla donatılmış tapınağın her tarafı. ‘İnsanlar utanmıyor da tanrı niye utanıyor’ diye soracakken yıldırım tanrıçasının bakire ve utangaç olduğunu öğreniyoruz. Tapınak da hálá ayakta olduğuna göre... Var bir şey.
Tribhuvan Üniversitesi Doğu Felsefesi Öğretim Üyesi Prof. Narayan Rijal anlatıyor: ‘Hinduizm aslında tek tanrılı bir dindir. Ama okuma-yazma ve iletişim eksikliği yüzünden simgeler ön plana çıkmıştır. Bu yüzden tanrı Krişna’da düzen ve koruma, Brahma’da yaratıcılık, Şiva’da ölüm ve üreme anlatılır. Şekiller, heykeller simgeleşir, yol gösterir. Halkın algılamasını kolaylaştırır.’
Yani göstere göstere. Yoksa Nepalli ne bilsin bu işin 84 pozisyonu olduğunu. Figürü beğen, uygula.
Gerçek de bu. Bu figürler halkı cinsel konularda eğitmek ve tapınaklara cezbetmek amacıyla yapılmış. Bir tür rehberlik. Bunları uygulasın, başta beyin olmak üzere vücudun tüm organlarının performansını en üst seviyeye çıkarsın diyeymiş. Daha da ötesi; beş duyu organıyla birlikte zevk almanın doruklarına ulaşmak.
TAHTA TAPINAKLAR ŞEHRİ
Aslında Nepal her adımda bir başka şaşkınlık. İşte size bazı notlar:
Nepal, 40 etnik grupla 70 dil konuşan (resmi dil Nepalce), Hindu olsun (yüzde 86.5), Budist olsun (yüzde 7.8), Müslüman olsun (yüzde 3.5) dini bayramlarına kargaları kutsamayla başlayan, Buda’nın doğum yeri, ‘Dünyanın Çatısı’, bir masal ülkesi.
Kullandıkları birçok kelime Türkçe’dekiyle aynı anlamı taşıyor. Baba, bildiğimiz baba. Ayna, bildiğimiz ayna. Sabun, kitap, kalem, dünya, cehennem, şeytan, saç ve vekil gibi.
Katmandu, köylülerin ‘Katimanduuu’ diye telaffuz edebildikleri ‘Kastamandap’ sözcüğünün bugünkü en net hali. ‘Tahta tapınaklar şehri’ demek. Bhaktapur, ‘Kendini dine adamışların şehri’, Patan ise ‘Güzel sanatlar şehri’ demek.
Hayatları festival. Yılda 360’tan fazla festival ve bayramları var. Neredeyse gün başına bir tane. Kadınlar günü, kargalar günü, köpekler günü, inekler günü...
Hemen her kadının bir ‘Armut koca’sı var. Armuda benzeyen ve çürümeyen bu bitki evliliğinden önce kadına veriliyor. O da ömür boyu taşıyor. Bir tür dayanak, manevi güç. Bir ritüel.
Üniversitelerin başında rektör yardımcıları var. ‘Niye rektör yok?’ demeyin, çünkü tüm üniversitelerin doğal rektörü Majeste Kral Gyanendra Bir Bikram Shah Dev.
Katmandu tapınakları, sarayları, yani tarihi dokusu hariç, koca bir varoş. Apartmanlar yükseliyor, şekilsiz şekilsiz binalar uzayıp gidiyor göz alabildiğince. Maalesef beton virüsü buraya da girmiş.
Bir bozulma da insan yapısında. Bu güleryüzlü ve misafirperver insanların ülkesine bir uygarlık virüsü daha girmiş; para. Alışveriş yaparken mutlaka pazarlık edin. Yoksa, dünyanın hemen her yerinde olduğu gibi burada da kazıklanabilirsiniz. Ne diyelim... Nepal yaşasın, insanlık utansın.
VELİAHT PRENS
Londra’daki okuldan kaçıp Adana’daki arkadaşımda kaldım
Nepal’in Türkiye Fahri Konsolosu Prof. Günseli Malkoç’un paketinden çıkan ‘Altınbaş’ı görür görmez ‘Raki’ diye haykıran adam 23 milyonluk ülkenin Veliaht Prensi Paras Bir Bikram Shah Dev... 34 yaşında. Çok şık. Kapkara gözleri ışıl ışıl... Ulaşım sponsorluğunu Gulf Air’in yaptığı, Nepal Türkiye Fahri Konsolosluğu’nun ‘Nepal Tanıtım Gezisi’ne katılan Türk gazetecileri coşkuyla karşılıyor. Prof. Malkoç’un sunduğu nargilenin tarafımızdan hediye olduğunu duyar duymaz da bir kez daha heyecanlanıyor: ‘Hürriyet...’
Fakir ama yüzleri gülen insanların prensinin Türklerle paylaştığı çok anısı var. Londra’dan Adana’ya uzanan yolculuğunu o günün heyecanıyla anlatıyor: ‘Rıza (Algan) Bey’le okulda tanışıp, arkadaş olduk. Daha fazla kira vermemek için de birlikte ev tuttuk. İçtiğimiz suyu, bir dilim ekmeği, kuruşu, derdi, mutluluğu paylaştık. Arkadaşımı o kadar özledim ki, burnumda tütüyor. Nepal’e gelirse dünyalar benim olacak.’
Sınavdı, dersti derken bunalmış. Ailesi dahil, kimselere haber vermeden Rıza Bey’in konuğu olarak ver elini Adana. Tam bir ay. Partiler, arkadaş sohbetleri ve İstanbul... Öyle coşkulu anlatıyor ki, neredeyse Altınbaş’ı açıp, bir kadeh parlatacak. Bir de ‘Cimbom’ diyor... Hatta ‘Cim-bom-bom...’ Galatasaray’ın UEFA Kupası’nı kaldırdığı günü hiç unutmuyor. Hop oturup hop kalkmış maçı seyrederken. Hani prens olmasa sarı-kırmızı bayrağı kapıp, Katmandu sokaklarında tur atacak. Zaman su gibi akıyor. Ayrılırken, ‘Dilerim kalbiniz Nepal’de kalır’ diyor. Aynen de öyle oluyor.
MAYMUN TANRI
Burası Dhulikhel. Çin’e ve Tibet’e giden yol üstünde masalımsı bir yer. Açıkhava bakkalları, açıkhava sohbet yerleri, rengarenk Nepal kıyafetleri... Bir de ‘Maymun tanrı...’ Tanrı Ram’ın eşi Sita’yı ölümden kurtardığı için büyük saygı görüyor. Güç ve cesaret verdiğine inanıyorlar. Üşümesin diye giydirilen belki de ilk heykel...
NEPAL 2062
Hindistan’da sadece dini ritüellerde kullanılan Hindu takvimi ‘Vikram Samvat’, Nepal’in günlük yaşamında da yer alıyor. Bu takvimin adı Ujjain Kralı Vikramaditya’dan geliyor. Bu kral takvimi MÖ 57-58’de başlatmış. Vikram Samvat yılı bizim kullandığımız takvime 57 eklenerek bulunuyor. 2005 + 57 = 2062. Bu 2062 şu anda Nepal’deki yıl. Karışıklık olmaması için Nepal’de, özellikle resmi ve dış yazışmalarda modern takvim de kullanılıyor. Yerel olaylarda, dini bayram ve günlerde ise kendi takvimleri. Pratik olması için her ikisini gösteren takvimleri de var. Nepal aylarının her biri, bizim ayların birinin son yarısına, ikincisinin ilk yarısına yani iki aya (yarıları olarak) tekabül ediyor (15 Eylül-15 Ekim gibi).
İRTİBAT İÇİN
Nepal F. Başkonsolosluğu, Nepal Kültür Merkezi Tel: 0216 363 31 99, 449 43 34 - 35
www.nepal-kultur.org
THY’Yİ BEKLİYORUZ
TÜRK gazetecilerle görüşen Nepal Kültür, Turizm ve Sivil Havacılık Bakanı Buddhi Raj Bajracharya, Enformasyon ve İletişim Bakanı Tanka Dhakal, Türkiye Fahri Başkonsolosu Mohan Gopal Khetan, çok ısrar ediyor: ‘Ne olur gidince yazın. Türk Hava Yolları, Katmandu’ya sefer koysun. Biz inanıyoruz ki Türk kardeşlerimiz buraya akın edecek. Her iki ülke için de müthiş bir iletişim ve turizm ağı kurulacak. Üstelik biz İngiltere’den, Almanya’dan ya da Avrupa’nın herhangi bir yerinden ülkemize gelecek olan yabancıların da aktarma yeri olarak İstanbul’u kullanacağını düşünüyoruz. Bu da sizin yararınıza değil mi?’
Tahta oymacılığının Nepal’in en önemli el sanatı olduğunu öğrenmiştim ama bu kadarına pes.
‘Neden böyle bir tapınak yapıldı?’ sorusunun bir efsanesi var. Yıldırım tanrıçası bu figürleri görüp utansın da şimşeklerini yollamasın diye Kamasutra pozisyonlarıyla donatılmış tapınağın her tarafı. ‘İnsanlar utanmıyor da tanrı niye utanıyor’ diye soracakken yıldırım tanrıçasının bakire ve utangaç olduğunu öğreniyoruz. Tapınak da hálá ayakta olduğuna göre... Var bir şey.
Tribhuvan Üniversitesi Doğu Felsefesi Öğretim Üyesi Prof. Narayan Rijal anlatıyor: ‘Hinduizm aslında tek tanrılı bir dindir. Ama okuma-yazma ve iletişim eksikliği yüzünden simgeler ön plana çıkmıştır. Bu yüzden tanrı Krişna’da düzen ve koruma, Brahma’da yaratıcılık, Şiva’da ölüm ve üreme anlatılır. Şekiller, heykeller simgeleşir, yol gösterir. Halkın algılamasını kolaylaştırır.’
Yani göstere göstere. Yoksa Nepalli ne bilsin bu işin 84 pozisyonu olduğunu. Figürü beğen, uygula.
Gerçek de bu. Bu figürler halkı cinsel konularda eğitmek ve tapınaklara cezbetmek amacıyla yapılmış. Bir tür rehberlik. Bunları uygulasın, başta beyin olmak üzere vücudun tüm organlarının performansını en üst seviyeye çıkarsın diyeymiş. Daha da ötesi; beş duyu organıyla birlikte zevk almanın doruklarına ulaşmak.
TAHTA TAPINAKLAR ŞEHRİ
Aslında Nepal her adımda bir başka şaşkınlık. İşte size bazı notlar:
Nepal, 40 etnik grupla 70 dil konuşan (resmi dil Nepalce), Hindu olsun (yüzde 86.5), Budist olsun (yüzde 7.8), Müslüman olsun (yüzde 3.5) dini bayramlarına kargaları kutsamayla başlayan, Buda’nın doğum yeri, ‘Dünyanın Çatısı’, bir masal ülkesi.
Kullandıkları birçok kelime Türkçe’dekiyle aynı anlamı taşıyor. Baba, bildiğimiz baba. Ayna, bildiğimiz ayna. Sabun, kitap, kalem, dünya, cehennem, şeytan, saç ve vekil gibi.
Katmandu, köylülerin ‘Katimanduuu’ diye telaffuz edebildikleri ‘Kastamandap’ sözcüğünün bugünkü en net hali. ‘Tahta tapınaklar şehri’ demek. Bhaktapur, ‘Kendini dine adamışların şehri’, Patan ise ‘Güzel sanatlar şehri’ demek.
Hayatları festival. Yılda 360’tan fazla festival ve bayramları var. Neredeyse gün başına bir tane. Kadınlar günü, kargalar günü, köpekler günü, inekler günü...
Hemen her kadının bir ‘Armut koca’sı var. Armuda benzeyen ve çürümeyen bu bitki evliliğinden önce kadına veriliyor. O da ömür boyu taşıyor. Bir tür dayanak, manevi güç. Bir ritüel.
Üniversitelerin başında rektör yardımcıları var. ‘Niye rektör yok?’ demeyin, çünkü tüm üniversitelerin doğal rektörü Majeste Kral Gyanendra Bir Bikram Shah Dev.
Katmandu tapınakları, sarayları, yani tarihi dokusu hariç, koca bir varoş. Apartmanlar yükseliyor, şekilsiz şekilsiz binalar uzayıp gidiyor göz alabildiğince. Maalesef beton virüsü buraya da girmiş.
Bir bozulma da insan yapısında. Bu güleryüzlü ve misafirperver insanların ülkesine bir uygarlık virüsü daha girmiş; para. Alışveriş yaparken mutlaka pazarlık edin. Yoksa, dünyanın hemen her yerinde olduğu gibi burada da kazıklanabilirsiniz. Ne diyelim... Nepal yaşasın, insanlık utansın.
VELİAHT PRENS
Londra’daki okuldan kaçıp Adana’daki arkadaşımda kaldım
Nepal’in Türkiye Fahri Konsolosu Prof. Günseli Malkoç’un paketinden çıkan ‘Altınbaş’ı görür görmez ‘Raki’ diye haykıran adam 23 milyonluk ülkenin Veliaht Prensi Paras Bir Bikram Shah Dev... 34 yaşında. Çok şık. Kapkara gözleri ışıl ışıl... Ulaşım sponsorluğunu Gulf Air’in yaptığı, Nepal Türkiye Fahri Konsolosluğu’nun ‘Nepal Tanıtım Gezisi’ne katılan Türk gazetecileri coşkuyla karşılıyor. Prof. Malkoç’un sunduğu nargilenin tarafımızdan hediye olduğunu duyar duymaz da bir kez daha heyecanlanıyor: ‘Hürriyet...’
Fakir ama yüzleri gülen insanların prensinin Türklerle paylaştığı çok anısı var. Londra’dan Adana’ya uzanan yolculuğunu o günün heyecanıyla anlatıyor: ‘Rıza (Algan) Bey’le okulda tanışıp, arkadaş olduk. Daha fazla kira vermemek için de birlikte ev tuttuk. İçtiğimiz suyu, bir dilim ekmeği, kuruşu, derdi, mutluluğu paylaştık. Arkadaşımı o kadar özledim ki, burnumda tütüyor. Nepal’e gelirse dünyalar benim olacak.’
Sınavdı, dersti derken bunalmış. Ailesi dahil, kimselere haber vermeden Rıza Bey’in konuğu olarak ver elini Adana. Tam bir ay. Partiler, arkadaş sohbetleri ve İstanbul... Öyle coşkulu anlatıyor ki, neredeyse Altınbaş’ı açıp, bir kadeh parlatacak. Bir de ‘Cimbom’ diyor... Hatta ‘Cim-bom-bom...’ Galatasaray’ın UEFA Kupası’nı kaldırdığı günü hiç unutmuyor. Hop oturup hop kalkmış maçı seyrederken. Hani prens olmasa sarı-kırmızı bayrağı kapıp, Katmandu sokaklarında tur atacak. Zaman su gibi akıyor. Ayrılırken, ‘Dilerim kalbiniz Nepal’de kalır’ diyor. Aynen de öyle oluyor.
MAYMUN TANRI
Burası Dhulikhel. Çin’e ve Tibet’e giden yol üstünde masalımsı bir yer. Açıkhava bakkalları, açıkhava sohbet yerleri, rengarenk Nepal kıyafetleri... Bir de ‘Maymun tanrı...’ Tanrı Ram’ın eşi Sita’yı ölümden kurtardığı için büyük saygı görüyor. Güç ve cesaret verdiğine inanıyorlar. Üşümesin diye giydirilen belki de ilk heykel...
NEPAL 2062
Hindistan’da sadece dini ritüellerde kullanılan Hindu takvimi ‘Vikram Samvat’, Nepal’in günlük yaşamında da yer alıyor. Bu takvimin adı Ujjain Kralı Vikramaditya’dan geliyor. Bu kral takvimi MÖ 57-58’de başlatmış. Vikram Samvat yılı bizim kullandığımız takvime 57 eklenerek bulunuyor. 2005 + 57 = 2062. Bu 2062 şu anda Nepal’deki yıl. Karışıklık olmaması için Nepal’de, özellikle resmi ve dış yazışmalarda modern takvim de kullanılıyor. Yerel olaylarda, dini bayram ve günlerde ise kendi takvimleri. Pratik olması için her ikisini gösteren takvimleri de var. Nepal aylarının her biri, bizim ayların birinin son yarısına, ikincisinin ilk yarısına yani iki aya (yarıları olarak) tekabül ediyor (15 Eylül-15 Ekim gibi).
İRTİBAT İÇİN
Nepal F. Başkonsolosluğu, Nepal Kültür Merkezi Tel: 0216 363 31 99, 449 43 34 - 35
www.nepal-kultur.org
THY’Yİ BEKLİYORUZ
TÜRK gazetecilerle görüşen Nepal Kültür, Turizm ve Sivil Havacılık Bakanı Buddhi Raj Bajracharya, Enformasyon ve İletişim Bakanı Tanka Dhakal, Türkiye Fahri Başkonsolosu Mohan Gopal Khetan, çok ısrar ediyor: ‘Ne olur gidince yazın. Türk Hava Yolları, Katmandu’ya sefer koysun. Biz inanıyoruz ki Türk kardeşlerimiz buraya akın edecek. Her iki ülke için de müthiş bir iletişim ve turizm ağı kurulacak. Üstelik biz İngiltere’den, Almanya’dan ya da Avrupa’nın herhangi bir yerinden ülkemize gelecek olan yabancıların da aktarma yeri olarak İstanbul’u kullanacağını düşünüyoruz. Bu da sizin yararınıza değil mi?’