Erkeğin korkulu rüyası

40-45 yaşlarında büyümeye başlayan prostat bezi, 50 yaştan sonra iyice belirginleşiyor. Tedavisi ilaçla ya da son çare olarak da cerrahi müdahaleyle gerçekleştiriliyor.

Prostat bezi, mesanenin hemen altında ve idrar kanalının mesaneden başlayan kısmının her iki yanında olan kestaneye benzer bir organ. Asıl görevi meninin kayganlığını sağlayan sıvıları üretmek. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Emre Akkuş, prostat hakkında merak edilenleri anlattı.

1) Her erkeğin prostatı büyür mü?

Evet. Ancak her erkekte büyümenin derecesi ve oluşturabileceği belirtilerin derecesi farklı. Büyüme, idrar kanalını daraltacak şekilde içe, mesane içine veya yanlara doğru olabilir. Prostat bezindeki büyüme genellikle 50 yaşından sonra belirtiler vererek sorun yaratır.

2) Tanı nasıl konur?

Tanı, şikayetlerin şiddetinin değerlendirilmesi, tam idrar tahlili, kan tahlili, ultrasonografi, idrar akım hızı testi ve makattan parmak muayenesiyle (rektal tuşe) konur.

3) Ne zaman müdahale edilir?

Belirtiler hastayı ciddi olarak olumsuz etkilemeye başlar, büyüme idrar yollarının üst bölümlerini (özellikle böbrek fonksiyonlarını) tehdit eder hale gelir, hasta idrar torbasını yeteri kadar boşaltamaz, tekrarlayan idrar yolu iltihapları oluşur, idrarını hiç yapamaz ve sonda takılması gerekirse derhal müdahale yani tedavi gerekir.

4) Tedavi yöntemleri nedir?

Prostat büyümesinin tedavisi için değişik yöntemler bulunuyor. Ağız yoluyla alınan ilaçlar ilk tedavi seçeneği. Şikayetler eğer ilaçlarla azaltılamazsa, o zaman cerrahi yöntemler gündeme gelir.

5) Tedavi seçenekleri neye göre belirlenir?

Tedavi seçenekleri hastanın yakınmalarının durumuna, ağız yoluyla alınan ilaçların etkinliğine, prostatın boyutlarının büyüklüğüne, hastanın tedavi etkinliği ile tedavi sürecinden beklentilerine, sosyal durumu ve maddi olanaklarına göre belirlenir.

6) Tedavi cinsel sorunlara yol açar mı?

Yakınmalarının şiddetine bağlı cinsel sorunlar da ortaya çıkabilir. Ameliyat sonrası ereksiyon sorunları ortaya çıkma olasılığı yüzde 15-20. Bu ameliyatlardan sonra meni boşalmasının dışarıya değil mesane içine olması en sık oluşan sorunlardan. Bu durum cinsel performansı ve hayatı etkilemez. Ancak çocuk sahibi olmayı düşünen erkeklerde güçlük çıkarır.

7) Prostat kanseri nasıl gelişir?

Prostat kanseri vücuttaki herhangi bir organda olduğu gibi prostat dokularında bulunan hücrelerin kontrolsüz, aşırı büyümesiyle, genellikle sinsi sinsi oluşur. Birinci dereceden yakınlarında (baba, kardeş gibi) prostat kanserli hasta varsa o ailedeki diğer erkeklerin prostat kanseri olma riski 2 kat artar. Prostat kanseri erkeklik hormonu olan testosteronla daha da gelişir ve ilerler.

8) Tedavisi nasıl yapılır?

Prostat kanserinin tedavisi büyümenin organ içinde sınırlı kalması veya organ kapsülünü aşmasına göre değişir. Organ içinde sınırlı kalan prostat kanseri tedavi edilebilir bir durum. Tedavide en sık uygulanan yöntem prostatın kapsülü ve yakın çevre oluşumlarıyla birlikte çıkarıldığı ameliyat.

9) Ameliyat seçenekleri nedir?

Erken tanı konulduğu, kanserin prostat dokusu içinde sınırlı kaldığı durumlarda ameliyat etkin tedavi yöntemi. Birinci operasyondan sonra bir süre (genellikle birkaç ay) idrar kaçırma olasılığı dezavantajlardan. İkinci sorun ise ameliyat sonrası cinsel fonksiyon bozukluğu gelişmesi olasılığı.

10) Prostat bezinde büyüme veya kanseri bulunanlar yaşamlarını sürdürürken nelere dikkat etmeli?

Bu hastalara özellikle ayaklarını ve bellerini üşütmemeleri, ıslak mayo veya bornozla kalmamaları, yatmadan idrarlarını mutlaka yapmaları, ilaçlarını düzenli almaları, geceleri aşırı sıvı içmemeleri veya idrara sık çıkaran karpuz, üzüm, bira gibi maddeleri aşırı tüketmemeleri önerilir.

11) Gerek prostat bezi büyümesi gerekse kanser riski açısından rutin muayeneler kaç yaşında başlamalı?

Her erkeğin 40 yaşından sonra yılda bir kez kanda PSA testini yaptırması ve bir ürologun takibinde olması gerekir. ‘Benim hiçbir şikayetim yok neden ürologa gideyim?’ diye düşünen erkek, hayatını ciddi anlamda riske atıyor.

12) Rektal tuşe muayeneleri erkekleri kaçıran bir yöntem. Muayenede başka yöntem var mı?

Doktor için de sevimsiz. Ancak muayene bulgularımız o kadar önemli ve değerli olabilir ki ‘olmazsa olmaz’ bir yöntem. Bazen 40-45 yaşlarındaki hastalarımıza PSA bulguları ışığında rektal tuşe muayenelerini bir sonraki yıla erteleyebiliyoruz. Ama bu muayeneyi her erkeğin yılda bir kez olması gerekir.

13) Sık seks, domates, soya vs. prostat kanserini önler mi?

Bazı araştırmalara göre soya ve domatesteki maddeler prostat kanserini önlüyor. Yine de bunların tüketilmesi halinde prostat kanseri oluşmayacağını düşünmek hata. Her erkekte prostat kanseri oluşma riski bulunur. Sık seks yapmanın prostat kanserini azaltacağı bilimsel bir gerçek değil.

14) Başka prostat bezi hastalığı var mı?

Prostatit denilen prostat iltihapları da sık görülen hastalıklarından. Cinsel yolla veya idrar yolunda bulunan iltihapların prostatı da etkilemesiyle gelişir. Özellikle genç yaşlarda cinsel yolla bulaşan hastalıkların yeterli tedavi olmamasıyla prostatitler gelişebilir.

15) Prostat bezindeki büyümenin belirtileri nedir?

Normalde gece sıvı alınmaması halinde idrara kalkılmaz. Prostat bezindeki büyüme bazen gece 5-6 veya daha fazla idrara kalkmaya neden olur. Buna bağlı uyku düzeni tamamen bozulur. İdrardan kan gelmesi, idrarda yanma, sızı, çatallı idrar yapmak, idrar torbasını tamamen boşaltamayarak kısa bir süre sonra tekrar sıkışmak, gündüz de sık idrara çıkmak, aniden idrara sıkışmak, bazen idrarını tutamamak en klasik belirtileri. Hastanın sosyal durumunu olumsuz etkilenir. Uyku düzeni altüst olur. Sokağa çıktığında, otobüse, dolmuşa bindiğinde çok zor durumda bırakır. Prostat bezi idrar kanalını tamamen kapatıp tıkayarak idrar yapamamasına neden olur. Böyle bir durumda derhal sonda takılması gerekir.