Ergenliğe erken girenin boyu kısa kalır klişesi doğru değil
Güncelleme Tarihi:
Mesude ERŞAN
Oluşturulma Tarihi: Kasım 29, 2008 00:00
Erken ergenlik, kız çocuk annelerini sıkıntıya sokan konulardan biri. En ufak belirtileri dahi erken ergenlik şeklinde yorumlayan ve kaygılanan anneler, 6-9 yaşındaki kız çocuklarıyla doktor kapılarını aşındırıyor, test üstüne test yaptırıyor. Kaygılarının temeli, erken ergenlik nedeniyle kızlarının boylarının kısa kalması ihtimali. Peki ergenlik yaşı kızlarda düştü mü?
Araştırmalar, bu konuda ciddi bir paniğe gerek olmadığını ortaya koyuyor. Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı’ndan Prof. Dr. Şükrü Hatun, erken ergenlik konusunun Türkiye’de spekülasyon konusu olduğunu savunuyor. Çocuk Endokrinoloji ve Metabolizma Uzmanı Prof. Dr. Atilla Büyükgebiz de, erken ergenliğin sınırını hatırlatıyor: Kız çocuklarının 8 yaşından önce ergenliğe girmeleri, yani memelerin tomurcuklanması ve genital bölgenin kıllanması "erken" anlamına geliyor. 8 yaşından sonraki benzer gelişme ise normal, panik yapmayın.
Prof. Dr. Şükrü Hatun’un verdiği bilgiye göre, kızlarda ortalama ergenlik yaşı 10.5. Adet kanamasının başlangıcı ise yine ortalama 12.5 yaş. Kızlarda ergenlik, erkeklere göre 1 yıl erken başlıyor. Ayrıca 6-8 yaş arasında, hiçbir hastalığa bağlı olmaksızın tek başına meme gelişimi ve daha seyrek olarak tek başına genital bölgede kıllanma olabiliyor. Bu gibi durumlarda, çocuk endokrinoloji bölümlerine başvurmakta yarar var ama tek başına meme büyümesinde, ailelerin telaşa kapılmasına gerek yok. Bu çocuklar daha sonra normal olarak ergenliklerini sürdürüyor. Erişkin boylarında bir sorun olmuyor. Birçok araştırma, meme gelişimi gibi ergenlik belirtilerinin daha erken yaşlarda görülmesine karşın, son 20-30 yılda adet kanaması yaşının 12.3-12.8 arasında sabit kaldığını gösteriyor.
PANİĞE GEREK YOK BOY KISALMIYOR, UZUYOR!
Prof. Dr. Hatun, "Kızlar ve erkekler her çocuğa göre değişen bir yaşta ergenliğe giriyor ve ergenliğin temposu da (yani meme gelişimi başlayan bir kız çocuğunun kaç yaşında adet göreceği, vs) birçok faktörden (beslenme, hastalıklar, çevresel faktörler, yaşam tarzı gibi) etkilenerek her bireye göre değişiyor" diyor.
Ailelerin en büyük kaygısı, erken adet nedeniyle kızlarının boylarının kısa kalması. Halbuki Türkiye’de ortalama erkek boyu 1978’de 174 santimetreyken 2006’da 176 santimetreye, ortalama kadın boyu 1978’de 160 santimetreyken 2006’da 162.5 santimetreye ulaştı. Yani ortalama boylardaki bu artış, ergenliğin erkene kaydığı iddia edilen periyotta oldu. Bu durumda normal sınırlar içindeki erken ergenliğin, boyu kısalttığını söylemek mümkün değil. Başka toplumlarda yapılan benzer araştırmalar, benzer sonuçlar veriyor, boylar giderek uzuyor. Prof. Dr. Hatun, "Dolayısıyla erken ergenlik eşittir kısa boy klişesi doğru değil" diyor.
MÜDAHALE NE ZAMAN YAPILMALI
Peki müdahaleye gerek var mı? "Tıbbi olarak tedavi gerektiren (patolojik) bir erken ergenlik söz konusu ise evet. Ancak normal, yani tıbbi sınırlar içerisinde, zamanında başlayan bir ergenliği tedaviyle ertelemenin boya herhangi bir faydası olmaz. Bilimsel çalışmalar bize kız çocuğunda 8-8.5 yaşından sonra başlayan ergenlik belirtilerine müdahale edilmesinin boy konusunda bir yararı olmadığını net olarak ortaya koyuyor. Dolayısıyla zamanında ergenliğe giren bir çocukta tek başına ergenlik durdurmanın boya bir faydası yok" diyor.
Erken ergenlik erkeklerde daha önemli bir sorun
Prof. Dr. Atilla Büyükgebiz, Türkiye’de ergenliğe girme yaşının ortalama 11.5 dolayında olduğunu söylüyor. Erken ergenlik kız çocuklarında daha sık görülen bir sorun. Bunun kesin nedenleri henüz bilinmiyor. Bazı ipuçlarına bakılarak sonuca varılmaya çalışılıyor. Soğuk iklimlerde yaşayan çocukların daha geç ergenliğe girdiği biliniyor. Erken ergenlik vakalarından sorumlu tutulan etkenlerden biri de küresel ısınma. Üzerinde önemle durulan ikinci neden obezite. Üçüncü nedense hormonal sistemi bozan bazı maddeler (plastiklerin içindeki bazı maddeler, hayvancılıkta daha çok süt için kullanılan östrojen preparatları vs).
Erkeklerde ergenlik, yumurtalıklarda (testisler) büyümeyle başlıyor. Bunu penis büyümesi, genital bölgede kıllanma, kas dokusunda artma ve büyüme hızlanması izliyor. Bu süreç ortalama 11.5 yaşında başlıyor ve 13.5 yaşlarında ejakülasyon (boşalma) oluşuyor. Erkeklerin 9 yaşından önce ergenliğe girmesi genellikle ciddi tıbbi bir nedene bağlı. Bu nedenle asıl üzerinde önemle durulması gereken durum erkeklerdeki erken ergenlik.
Prof. Dr. Şükrü Hatun’un verdiği bilgiye göre, kızlarda ortalama ergenlik yaşı 10.5. Adet kanamasının başlangıcı ise yine ortalama 12.5 yaş. Kızlarda ergenlik, erkeklere göre 1 yıl erken başlıyor. Ayrıca 6-8 yaş arasında, hiçbir hastalığa bağlı olmaksızın tek başına meme gelişimi ve daha seyrek olarak tek başına genital bölgede kıllanma olabiliyor. Bu gibi durumlarda, çocuk endokrinoloji bölümlerine başvurmakta yarar var ama tek başına meme büyümesinde, ailelerin telaşa kapılmasına gerek yok. Bu çocuklar daha sonra normal olarak ergenliklerini sürdürüyor. Erişkin boylarında bir sorun olmuyor. Birçok araştırma, meme gelişimi gibi ergenlik belirtilerinin daha erken yaşlarda görülmesine karşın, son 20-30 yılda adet kanaması yaşının 12.3-12.8 arasında sabit kaldığını gösteriyor.
PANİĞE GEREK YOK BOY KISALMIYOR, UZUYOR!
Prof. Dr. Hatun, "Kızlar ve erkekler her çocuğa göre değişen bir yaşta ergenliğe giriyor ve ergenliğin temposu da (yani meme gelişimi başlayan bir kız çocuğunun kaç yaşında adet göreceği, vs) birçok faktörden (beslenme, hastalıklar, çevresel faktörler, yaşam tarzı gibi) etkilenerek her bireye göre değişiyor" diyor.
Ailelerin en büyük kaygısı, erken adet nedeniyle kızlarının boylarının kısa kalması. Halbuki Türkiye’de ortalama erkek boyu 1978’de 174 santimetreyken 2006’da 176 santimetreye, ortalama kadın boyu 1978’de 160 santimetreyken 2006’da 162.5 santimetreye ulaştı. Yani ortalama boylardaki bu artış, ergenliğin erkene kaydığı iddia edilen periyotta oldu. Bu durumda normal sınırlar içindeki erken ergenliğin, boyu kısalttığını söylemek mümkün değil. Başka toplumlarda yapılan benzer araştırmalar, benzer sonuçlar veriyor, boylar giderek uzuyor. Prof. Dr. Hatun, "Dolayısıyla erken ergenlik eşittir kısa boy klişesi doğru değil" diyor.
MÜDAHALE NE ZAMAN YAPILMALI
Peki müdahaleye gerek var mı? "Tıbbi olarak tedavi gerektiren (patolojik) bir erken ergenlik söz konusu ise evet. Ancak normal, yani tıbbi sınırlar içerisinde, zamanında başlayan bir ergenliği tedaviyle ertelemenin boya herhangi bir faydası olmaz. Bilimsel çalışmalar bize kız çocuğunda 8-8.5 yaşından sonra başlayan ergenlik belirtilerine müdahale edilmesinin boy konusunda bir yararı olmadığını net olarak ortaya koyuyor. Dolayısıyla zamanında ergenliğe giren bir çocukta tek başına ergenlik durdurmanın boya bir faydası yok" diyor.
Erken ergenlik erkeklerde daha önemli bir sorun
Prof. Dr. Atilla Büyükgebiz, Türkiye’de ergenliğe girme yaşının ortalama 11.5 dolayında olduğunu söylüyor. Erken ergenlik kız çocuklarında daha sık görülen bir sorun. Bunun kesin nedenleri henüz bilinmiyor. Bazı ipuçlarına bakılarak sonuca varılmaya çalışılıyor. Soğuk iklimlerde yaşayan çocukların daha geç ergenliğe girdiği biliniyor. Erken ergenlik vakalarından sorumlu tutulan etkenlerden biri de küresel ısınma. Üzerinde önemle durulan ikinci neden obezite. Üçüncü nedense hormonal sistemi bozan bazı maddeler (plastiklerin içindeki bazı maddeler, hayvancılıkta daha çok süt için kullanılan östrojen preparatları vs).
Erkeklerde ergenlik, yumurtalıklarda (testisler) büyümeyle başlıyor. Bunu penis büyümesi, genital bölgede kıllanma, kas dokusunda artma ve büyüme hızlanması izliyor. Bu süreç ortalama 11.5 yaşında başlıyor ve 13.5 yaşlarında ejakülasyon (boşalma) oluşuyor. Erkeklerin 9 yaşından önce ergenliğe girmesi genellikle ciddi tıbbi bir nedene bağlı. Bu nedenle asıl üzerinde önemle durulması gereken durum erkeklerdeki erken ergenlik.