En şık bizim ordu olsun istedim

Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) 1985’ten beri kullanılan üniformasını deÄŸiÅŸtiriyor. TÃœBÄ°TAK’ın katkılarıyla, harekat bölgelerine uyumlu, Türkiye’ye özgü bir kamuflaj deseni geliÅŸtirildi. Tasarımlara Arzu Kaprol imza attı.Arzu Kaprol büyük bir sorumluluÄŸun altına girdiÄŸini söylüyor. ‘Benim için bu üniformalar iki açıdan önemliydi. Bir fonksiyonel olmalıydı, iki diÄŸer ülkelerin ordularıyla kıyaslandığında hepsinden estetik durmalıydı. En şık ve en fonksiyonel bizim ordumuz olsun istedim. Ä°ki amacıma da ulaÅŸtım.’ Kaprol, ÅŸimdilik Kara Kuvvetleri için 14 parçalık bir koleksiyon hazırlamış. Bunun bir baÅŸlangıç olabileceÄŸini düşünüyor: ‘Hava Kuvvetleri ve Deniz Kuvvetleri için de üniforma yapabiliriz. Niyet var ama daha resmi bir ÅŸey yok.’Türk Silahlı Kuvvetleri ile Arzu Kaprol, Ä°sviçreli bir kumaÅŸ firması vesilesiyle bir araya gelmiÅŸler. Detayları Kaprol gururla anlatıyor: ‘Kimse pek bilmez ama ben yıllardır performans kıyafetleri ve üniforma tasarlıyorum. Sekiz yıl önce Ä°GDAŞ’la baÅŸladım. Ardından Yurtiçi Kargo ve Çelebi Yer Hizmetleri geldi. Bunlar dolayısıyla iliÅŸki içinde olduÄŸum Schoeller adında Ä°sviçreli bir kumaÅŸ firması vardı. Bu firma NASA’ya bile birtakım özel performans kumaÅŸları geliÅŸtiriyor. Ben de vaktiyle Schoeller’de Yurtiçi Kargo ve Çelebi için özel performans gerektiren kumaÅŸ araÅŸtırmaları yapmıştım. Firma yetkilileri ile yakından tanışıyorduk. Türk Silahlı Kuvvetleri de Schoeller’e çalışınca beni onlar önermiÅŸ.’ ‘Peki Türk Silahlı Kuvvetleri niye Schoeller’le çalışmış?’ derseniz, çünkü yaklaşık bir yıl önce yetkili mekanlar üniformaların deÄŸiÅŸmesine karar vermiÅŸ. TSK’ya özgü bir kamuflaj deseni geliÅŸtirilmesini istemiÅŸler. MeÄŸerse Türk ordusu 1985’ten beri ABD üniformasının aynısını, aynı kamuflaj desenini giyiyormuÅŸ. Türkiye’ye özgü kamuflaj deseninin yaratılması için TÃœBÄ°TAK uzaydan yedi ayrı coÄŸrafi bölgenin fotoÄŸrafını çekmiÅŸ. Bu fotoÄŸraflar Schoeller’de desen haline getirilmiÅŸ. Elde edilen desenler harekat bölgelerinde test edilmiÅŸ. Sonunda Kara Kuvvetleri birliklerinin harekat ortamına uygun renk bulunmuÅŸ. Yeni kamuflaj deseninin kumaşı teknik özellikleri açından çok üst seviyede. Dört mevsim kullanılıyor, kışın üşütmüyor, yazın yakmıyor. Çünkü içeriÄŸinde yüzde 85 pamuk bulunuyor. Antibakteriyel olduÄŸu için ter kokusunu engelliyor. 30 yıkamaya kadar teknik özelliklerini koruyor. Askerleri ultraviyole ışınlarından (zararlı güneÅŸ ışınları) koruyor. Yıkandığında normal kumaÅŸlara oranla 6-8 kat hızlı kuruyor. 6 ÃœLKENÄ°N ORDU ÃœNÄ°FORMASI Ä°NCELENDÄ°KumaÅŸ üretildikten kısa süre sonra Arzu Kaprol’ün telefonu çalmış. Telefondaki ses ‘Kara Kuvvetleri Komutanlığı Levazım Maliye Okulu ve EÄŸitim Merkezi Komutanlığı’ndan arıyorum, sizinle görüşmek istiyoruz’ deyince çok ÅŸaşırmış: ‘Gittim görüştük. Detaylı bir toplantı yaptım. Fransa, Ä°talya, Rusya, Almanya, Kanada ve ABD orduları incelenmiÅŸ, üniformaları hakkında her türlü detay elde edilmiÅŸti. Bütün bilgileri aldıktan sonra tasarım yapmaya baÅŸladım.’ Kaprol çok zor bir iÅŸ yaptığını, büyük bir sorumluluÄŸun altına girdiÄŸini söylüyor. Ve bir örnek veriyor: ‘85’ten beri kullanılan üniformalarda Amerikan tarzı cep dediÄŸimiz cırt cırtlı cepler varmış. Cebi açarken çıkan ses yüzünden GüneydoÄŸu’da birçok asker vurulmuÅŸ. Düşünsenize asker pusuda, çıt bile çıkarmıyor. Sigarasını çıkarmak için cebini açıyor ve cııırrrttt! Sesi duyan düşman ateÅŸ ediyor... Tasarım yaparken o cırt sesi yüzünden vurulan askerleri düşünüp yerimden sıçradığım anlar oldu. Nefesim kesildi. Nasıl bir ÅŸeyi elimde tuttuÄŸuma inanamadım.’42 FARKLI BEDENDE ÃœRETÄ°M YAPILACAKTasarımcı yaptığı üniformaların çok farklı koÅŸullarda çok farklı beden tipleri tarafından kullanılacağını söylüyor. ‘Kısa, uzun, ÅŸiÅŸman, zayıf, basenli, göbekli kısacası her tür fiziksel özelliÄŸe sahip insan giyecek. Herkese olsun diye üniformalar 42 farklı bedende üretilecek.’ Yazlık ve kışlık olmak üzere ikiye ayrılan üniformalar teknik özellikleri sayesinde her türlü hava ÅŸartında kullanılabiliyor: ‘Türkiye’yi bir düşünsenize. Antalya’da da askerlik yapıyorlar, AÄŸrı’da da. Eksi 40 da var, artı 40 da. Herkesin rahat etmesi çok önemli. Cepler, kol altı havalandırma detayları, fermuarlar, yaka kapamaları, pantolon paçaları bu mantıkla yapıldı. Çok heyecanlıydı. Ve bence gerçek tasarım buydu. Ben ürüne tam bir endüstri tasarımcısı gibi yaklaÅŸtım. Beynimin gerçek anlamda çalıştığını ve iÅŸe yaradığını ben bu gibi zamanlarda hissediyorum.’ Arzu Kaprol tasarımların üzerinde nisan ayından beri çalışıyor. Kara Kuvvetleri Komutanlığı Levazım Maliye Okulu ve EÄŸitim Merkezi Komutanlığı’ndan görevlendirilen bir yarbayla birlikte yol almışlar. Ä°lk prototipler ve tasarımlar çıktıktan sonra Genelkurmay’a sunulmuÅŸ. Ä°lk sunulduÄŸunda onay almış. Herkes çok ÅŸaşırmış. Çünkü genelde askeriyede ilk seferde bir ÅŸey beÄŸenilmezmiÅŸ. Åžimdi sırada ihale aÅŸaması var. Ãœniformaların üretilip denenmesi ve yüksek adetlerde kullanılması gerekiyor. Bu yeni üniformaların yılda 3 milyon asker tarafından kullanılması öngörülüyor. ASKER RAHAT NÄ°ÅžAN ALABÄ°LSÄ°N DÄ°YE DÜŞÜNDÃœMBenim için rahat araba kullanabildiÄŸin gömlek rahattır. Ama söz konusu olan üniforma olunca her ÅŸey deÄŸiÅŸiyor. Asker silahla rahat niÅŸan alabiliyorsa o gömleÄŸin kolu rahattır. Arada çok büyük bir mantalite farkı var.POSTALLAR KAHVERENGÄ° OLDUFÄ°LELÄ° YAZLIK ÅžAPKA ÃœRETÄ°LDÄ° Tasarımların kullanımı karmaşık deÄŸil. Bir kere çok pratik ve hızlı kullanılması lazım. Hayat memat meselesinden bahsediyoruz. Yakalarda mıknatıslı kapamalar var. Tık diye kapanıp, açılıyor. İçlerine giydikleri polarlar kolay giyilip çıkarılsın diye yandan fermuarlı... Apoletlerde de bir deÄŸiÅŸim olacak. Renkleri üzerinde ÅŸu anda çalışılıyor. TSK’daki ast üst iliÅŸkisini öğrendim. Ben yarbayla albay arasında bile ne fark olduÄŸundan bihaber bir tasarımcıydım. MeÄŸer arasında 10 yıl varmış. Askerlerin en büyük ÅŸikayeti yukarı sıyrılan pantolon paçalarıydı. SoÄŸuk giriyormuÅŸ. Åžimdi pantolon botun içine giriyor ya da dışında sabitlenebiliyor. Ne kadar sürünseler, ne kadar zıplasalar da yukarı çıkmıyor. Pantolonların beli ipli olduÄŸu için büzülebiliyor. Asker postallarının rengi deÄŸiÅŸti. Yeni kamuflaj renkleriyle kahverengi, daha uyumlu diye kahverengi yaptık. Şık oldu. Yazlık ve kışlık olmak üzere iki çeÅŸit ÅŸapka tasarlandı. Yazlık ÅŸapkanın arkası file. TSK tarihinde iki tasarımcıyla çalıştı Biri Coco ChaneldiÄŸeri Arzu Kaprol 1918-1930: Tedarik imkanlarının kısıtlı olması sebebiyle standart bir eÄŸitim elbisesi modeli geliÅŸtirildi. 1930-1945: Mustafa Kemal Atatürk, Türk Silahlı Kuvvetleri için Fransız modasının efsanevi ismi Coco Chanel’e tasarım yaptırdı. 1937’de sınıf iÅŸaret ve renkleri belirlendi. 1945-1960: Ä°kinci Dünya Savaşı ve Türkiye’nin NATO’ya girmesinin etkileri kıyafet tasarımına da yansıdı.1960-1985: Ä°lk kez yazlık ve kışlık üniforma birbirinden ayrıldı. 1985-2005: ABD ordusunun üniformaları model olarak alındı ve aynen uygulandı.Ve 2005: Türk Silahlı Kuvvetleri tarihinde ikinci kez bir tasarımcıya üniforma tasarlattı. Hilmi Özkök: Emekli olmadan önce bunlardan giymek istiyorumKara Kuvvetleri Komutanlığı Levazım Maliye Okulu ve EÄŸitim Merkezi Komutanlığı yeni üniformaları tanıtmak amacıyla bir kitapçık hazırladı. Kitapçığın ilk sayfasında Genelkurmay BaÅŸkanı Hilmi Özkök’ün eski üniformalarla ilgili görüşleri yer alıyor: ‘Halen kullanılmakta olan eÄŸitim elbisesi, ABD eÄŸitim elbisesinin kopyasıdır. Türk Silahlı Kuvvetleri’ne özgü bir patern (kamuflaj deseni) geliÅŸtirilmelidir. EÄŸitim elbiselerindeki yaka iÅŸaretleri çok renklidir. Hareket alanında kullanılan eÄŸitim elbiselerinin apoletlerinin içi renksiz olmalıdır. Hareket ÅŸartlarında bu derece renkli giyinmek uygun deÄŸildir.’ Özkök yeni üniformaları çok beÄŸenmiÅŸ. Arzu Kaprol Genel Kurmay BaÅŸkanı’nın ‘Emekli olmadan önce bunlar giymek istiyorum’ dediÄŸini söylüyor. Â