En eskisi, kaderine terk edilen Amcazade ve bir küçüÄŸü zarif Zarifi Mustafa PaÅŸa

Osmanlı tarihinin en yaÅŸlı tanığı, Ä°stanbul BoÄŸazı’nın en kıdemlisi Anadoluhisarı’ndaki Amcazade Hüseyin PaÅŸa Yalısı, 1699 yılından kalma bir yapı. Çürümeye terk edildiÄŸi için yıllarca can çekiÅŸen bina için en sonunda internette bir kampanya baÅŸlatılmış, cumhurbaÅŸkanına, baÅŸbakana, bakanlara yazılar yazılmıştı. Önceki sayfada da yer aldığı gibi, Pierre Loti’nin 95 yıl önce yaptığı ‘Amcazade’yi kurtarın’ feryadı ancak duyuldu. Binada restorasyon baÅŸladı ancak ciddi bir ÅŸekilde sürdürüldüğüne dair kuÅŸkular var. Hemen yanında yer alan Zarif Mustafa PaÅŸa Yalısı ise ondan sonra BoÄŸaz’daki en eski ikinci bina. Eski binaların tarihleri, o mekanlardaki yaÅŸanmışlıklar, hikayeler hep heyecanlandırır beni. AÅŸağıdaki satırlarda zaman tünelinde yapılan 300 senelik bir yolculuÄŸun öyküsü var.Karadeniz’den Ege’ye kavuÅŸmak için durmadan akan sulara ÅŸahitlik yapan Zarif Mustafa PaÅŸa Yalısı, II. Mahmut’un kahvecisi olan Kani Bey tarafından 1800’lerde satın alınmış. Ä°lk yapıldığında, Harem, Selamlık ve Kayıkhane bölümlerinden oluÅŸan ve bugünkünden üç kat daha büyük olan yalı, 1848 yılında Zarif Mustafa PaÅŸa’nın mülkiyetine geçmiÅŸ ve 1992’ye kadar aynı ailenin fertleri tarafından kullanılmış. Yalı eski bir Bizans manastırının kalıntıları üzerinde yer aldığından Ayazma (Kutsal Su Kaynağı) halen binanın bahçesinde bulunuyor. PaÅŸa’nın damadı Sadık Bey kayınpederinin sürekli verdiÄŸi ziyafetlerden sıkılınca Selamlık ve Kayıkhane olan bölümü satın alıp araya da kocaman bir duvar ördürmüş. Sadık Bey’in oÄŸlu Osmanlı mebusu Mehmet Esat Bey aile bireylerinden Åžeyh Talat Efendi dolayısıyla yalıda bulunan Hz. Muhammed’in sakalına (Sakal-ı Åžerif) ait bir teli Anadoluhisarı’ndaki Fatih Camiine hediye edince halk yalıyı ‘Esat Bey’ yalısı olarak adlandırmış. Bugün binada hálá sakal-ı ÅŸerif odası bulunuyor. 1926’da ise yalı sakinlerinden Sadiye Hanım’ın düğünü nedeniyle bakımı yapılan bina sarıya boyanınca adı da ‘Sarı Yalı’ ya çıkmış.DAVETSÄ°Z MÄ°SAFÄ°R GEMÄ°LEREsat Bey’in oÄŸulları KurtuluÅŸ Savaşı sırasında Ä°stanbul’u Ä°ngilizler iÅŸgal edince yalıyı Anadolu’ya silah ve mühimmat göndermek için kullanmışlar. Yalının harem kısmı da Ä°ngilizler askerleri için kullanılır kaygısıyla sahipleri tarafından yıktırılmış. Montrö AnlaÅŸması neticesinde uluslararası bir su yolu haline gelen BoÄŸaz, teknolojiye paralel olarak gemilerin boyutları büyüyünce kazaların da merkezi haline gelmiÅŸ. Yalı da kurban konumunda kazalardan payına düşeni almış. BoÄŸaz’dan senede yaklaşık 54 bin gemi geçiyor ve çoÄŸunun taşıdığı petrol sadece yalılar deÄŸil ÅŸehir için de büyük tehdit oluÅŸturuyor. T.C. Karayolları Müdürlüğü’nün kurucusu olan aile üyelerinden DaniÅŸ Koper yalıyı 1974 yılında restore ettirmiÅŸ ama 1990’da yalıya sabah vakti ziyarete gelen bir Åžehir Hatları gemisi binaya son darbeyi vurmuÅŸ. Yıllarca süren tazminat davalarından bir sonuç alamayan aile, yalıyı 1992 yılında yedi milyon dolar karşığında Suudi Arabistan Enerji Bakanı’nın annesine satmış. Arap aile yalıyı restore ettirmiÅŸ ama felç geçiren valideye yalıda oturmak kısmet olmamış. Yalı ÅŸu an, 2000 yılından beri burada oturmakta olan ailenin mülkiyetinde.Yalıda bulunan tarihi Türk hamamı inanılmaz bir görkeme ve mermer işçiliÄŸine sahip. Mehtap seyri için yapılan Mehtabiye, Limonluk, kahve odası, eskiden Maltalık dedikleri duvarları resimlerle bezenmiÅŸ yemiÅŸ odası, binada ilgi çeken bölümlerden. Yalının bahçesinden ise BoÄŸaz’ın eski atlı araba yolu geçiyor. Zaten bugün yalının arkasında bulunan BoÄŸaz yolunun arsası Esat Bey tarafından belediyeye hibe edilmiÅŸ. Binadaki en önemli kısımlardan biri de kadınların deniz hamamı olarak kullandıkları yer. Åžu anda camla kaplı olan zeminin altında balıklar yüzüyor! BoÄŸaz’da yaÅŸam insanın tüm hayatını etkiliyor. Yalı satılmadan önce bu binada son yaÅŸamışlardan biri olan arkadaşım DaniÅŸ Koper eÄŸitimini eski eser restorasyonu ve tarih üzerine yaptı. Otuz yıl önce ben, DaniÅŸ ve en yakın arkadaşım Barbaros yalının bahçesinde sandıktan tekneler yapardık. Åžimdi Daniş’in tersanesi, Barbaros’un da tekneleri var! Bana da bu yalının hikayesini yazmak düştü.ÇocukluÄŸumu renklendiren Zarif Mustafa PaÅŸa Yalısı, BoÄŸaz’ı süsleyen ve talandan kurtarılmış ÅŸanslı yapılardan biri ve daha uzun yıllar tüm zarafetiyle BoÄŸaz’a ve fotoÄŸraf karelerine yansımaya devam edecek... KENDÄ° BAÅžINIZA BOÄžAZ TURUÄ°DO’nun Eminönü’nden her gün kalkan iki vapuru var. 10.35’te kalkan vapur, belli iskelelerde durduktan sonra 12.10’da Anadolu Kavağı’na ulaşıp üç saat duruyor. O arada yemek yiyebilir, Karadeniz’in giriÅŸini görebileceÄŸiniz Cenevizliler’den kalma Yoros kalesine çıkabilirsiniz. Eminönü’ne varış 16.30’da. 13.35’te kalkan vapur ise 15.00’te Anadolu Kavağı’nda oluyor. Geri dönüş için hareket 17.00’de. GidiÅŸ 4, GidiÅŸ-Dönüş 7,5 YTL.0-212-5220045 www.ido.com.trArnavutköy Ä°skelesi’nden kalkan vapur Bebek, Kandilli, Anadoluhisarı, Kanlıca iskelelerine uÄŸradıktan sonra Emirgan’a gidiyor. On dakika bekliyor ve aynı iskelelere uÄŸrayıp geri dönüyor. 13 Haziran’da yeni tarifeye geçecekler. Jeton 1,25 YTL. GidiÅŸ-Dönüş 2,5 YTL. Bebek Ä°skelesi 0-212-2636023. Hareket MemurluÄŸu 0-212-2491695.n Özellikle yazın ve hafta sonları BeÅŸiktaÅŸ, Kadıköy Ortaköy gibi sahil semtlerinden kalkıp, BoÄŸaz turu yapan tekneler var. Ortaköy’den hafta sonları 13.00’den itibaren 20 dakikada bir, hafta içi ise saatte bir 3,5 YTL’ye bir saat tur yapan tekneler bulunuyor. 0-212-2362738TEKNE KÄ°RALAMAK İÇİN0-212-2514421 www.turyol.com.tr n 0-212-2296464 www.lufer.net n 0-216-4922393 www.taskent.com.tr n 0-532-561-2588 www.paratur.net n 0-216-4225297 www.yatlatilla.comn 0-212-2279572 www.kucukprens.com n 0-212-2340010 www.gumusdamla.comDENÄ°Z ÃœSTÃœNDE SADECE GEZMEYÄ°P EVLENEBÄ°LÄ°RSÄ°NÄ°Z DESon yıllarda BoÄŸaziçi’nde düzenlenen turların sayısında ciddi bir artış oldu. Artan talep çerçevesinde çok daha güzel tekneler suya indiriliyor. Keyif Style bunlardan biri. Türkiye’ye gelen devlet baÅŸkanlarının çoÄŸunun ağırlandığı bu teknede inanılmaz bir servis var. Müşterilerin yüzde 50’si yabancı. En fazla yaptıkları organizasyon ise kıtaların birleÅŸtiÄŸi eÅŸÅŸiz BoÄŸaziçi’nde hayatları birleÅŸtirmek. Teknede yapılan düğünlerin yüzde 70’inde ya damat ya da gelin bazen de her ikisi birden yabancı oluyor. Paris’teki Seine Nehri’nin pis sularında yapacağınız yemekli bir tur 95 euro civarındayken Keyif Style’da fiyatlar 35 euro’dan baÅŸlıyor. 0-212-2774363 www.keyiforganizasyon.com LÃœKS TEKNE KÄ°RALAMAK İÇİNSüreyya III, Süreyya V ve Bebi tekneleri. 0-216-5754775 www.adaturizm.comThe Ä°stanbul ve The Ä°stanbul 2 tekneleri 0-212-3261100/8272 www.swissotel.com.trSultanlara layık saltanat kayıkları 0-212-2965240 www.sultankayiklari.comÂ