Efsanevi marka dirilirken akla gelmeyen bir tek o

13 yıl önce kapanan, bir dönemin efsanevi yoÄŸurt markası Ömür, Sabancı sayesinde tekrar diriliyor. Ömür’e dair çoÄŸu insanın bir hatırası var. Ya ayranını içmiÅŸ, ya yoÄŸurdunu yemiÅŸ, ya restoranında keyif yapmış ya da pilicini tatmış... Ömür yeniden canlanırken bu hatıralar da dirildi. Ama çok az insanın aklına Fikret Yüzatlı geldi. O da bir efsane. Ömür’ün hikayesi biraz da onun kurucusu Yüzatlı’nın hikayesi aslında. Fikret Yüzatlı’nın torunu Feyyaz Yüzatlı (43), ‘Dedemin dört büyük misyonu vardı’ diyor ve sayıyor: 1) Ömür Piliç ve Ömür YoÄŸurt gibi efsanevi markalar yaratarak tarım ve hayvancılığın endüstrileÅŸmesine katkı saÄŸladı. 2) Atatürk at yarışçılığının sosyal bir ihtiyaç olduÄŸunu belirledikten sonra Ahmet Atman ve Atıf Esenbel ile Yarış Islah Encümeni’ni kurarak Türkiye Jokey Kulübü’nün temellerini attı. 3) Ä°ncirli ÇiftliÄŸi denilen bölgede ilk bahçeli evi kurarak, Bahçelievler semtini yarattı. Ve 4) KurtuluÅŸ Savaşı’daki kahramanlıkları sayesinde Ä°smet Ä°nönü’nün baÅŸyaveri oldu. Ä°ÅŸte arkasında KurtuluÅŸ Savaşı sonrası ayaÄŸa kalkmaya çalışan ülkenin izlerini taşıyan bir marka ve onu yaratan insanın öyküsü. Sibel ARNAÖmür YoÄŸurtları’nın kurucusu Fikret Yüzatlı, 1896’da Ä°stanbul Åžehzadebaşı’nda dünyaya gelir. Babasının adı Rıfat annesinin adı Memnune’dir. Åžehir çocuÄŸu olmasına raÄŸmen hayatı boyunca tarım ve hayvancılıkla uÄŸraÅŸacak, mesleÄŸiniz nedir diye soranlara da, ‘KurtuluÅŸ Savaşı Gazisi, asker, çiftçi’ diye cevap verecektir.Orta ve lise eÄŸitimi için Kuleli Askeri Lisesi’ne yazılır. Mezun olacağı yıl (1915) Filistin Cephesi’nde askere ihtiyaç olduÄŸunu öğrenir. Bir grup arkadaşıyla birlikte okuldan kaçıp, Birinci Dünya Savaşı’na katılır. KurtuluÅŸ Savaşı’nda da sayısız muharebeye girer. SavaÅŸlardaki baÅŸarıları nedeniyle süvari yüzbaşılığına terfi eder. Ä°leride soyadına esin kaynağı olacak ilk adımdır bu. Süvari yüzbaşılığında 100 tane atlıyı komuta ettiÄŸi için 1934’te soyadı kanunu çıktığında ÅŸair Yahya Kemal’in önerisiyle Yüzatlı soyadını alacaktır.SavaÅŸ bittiÄŸinde, Fikret Yüzbaşı’ya üstün özverili manasına gelen ‘Şecaat’ unvanı verilir. Torun Feyyaz Yüzatlı’ya göre bu unvan dedesinden kalan en deÄŸerli mirastır: ‘Dedem KurtuluÅŸ Savaşı sırasında bir iki kere yaralanmış. Ama her seferinde kurÅŸunu çıkardıklarının ertesi günü cepheye geri dönmüş. Özellikle Ä°kinci Ä°nönü’de kurÅŸun sırt kürek kemiÄŸinden girip, göğüs kafesinden çıkmış. KaÄŸnı ile saÄŸlık ocağına getirmiÅŸler. Bir-iki gün baygın yatmış. Kendine geldiÄŸinde Atatürk’ün ‘İlk hedefiniz Akdeniz’ emrini verdiÄŸini öğrenmiÅŸ. DikiÅŸleri alınmadan birliÄŸinin başına dönmüş. Kendisi o günleri bize pek anlatmazdı. Çocuk aklımızla ‘Dede sen savaÅŸta çok adam öldürdün mü’ diye sorduÄŸumuzda ‘Biz adam öldürmedik, harp ettik evlat’ derdi.’KurtuluÅŸ Savaşı’ndan hemen sonra Atatürk, Fikret Yüzatlı’yı yaveri olarak ister. Fakat araya Ä°smet Ä°nönü girer. Mustafa Kemal’e rica eder ve Fikret Yüzatlı, Ä°smet Ä°nönü’nün yaveri olur.UZUN ÖMÃœRLÃœ KAFKASHALKI Ä°LHAM VERÄ°RCumhuriyet’in ilanıyla birlikte Türkiye savaşın yaralarını sarmaya baÅŸlar. 1925’te Atatürk Orman ÇiftliÄŸi kurulur. ÇiftliÄŸin açılışından birkaç ay sonra Mustafa Kemal, Fikret Yüzatlı’yı gördüğü bir ara şöyle der: ‘Bu çiftliÄŸin kenarında tarım endüstrimizin bacaları tütecek.’Yüzatlı mesajı alır. Tarımın endüstrileÅŸmesine katkı saÄŸlamak için 1933’te Ä°stanbul Bahçelievler’de bir süt tesisi kurar. Uzun süre tesise isim arar. Kafkaslar’da yaÅŸayan insanların yoÄŸurt yiyerek uzun ömürlü olduklarını duymuÅŸtur bir ara. Ondan etkilenip, farkında olmadan yarattığı bu ölümsüz markaya Ömür ismini verir.O güne kadar yoÄŸrut üreticileri, süt kazanlarını odun ateÅŸinde ısıtmaktadır. Yüzatlı, yeni girdiÄŸi sektöre yeni teknolojiyi de getirir. Tesisi kurar kurmaz üretimde bir standart yaratmayı hedefler. Bunun için odun ateÅŸi yerine modern bir ısıtma sistemi kurar. Palacılar tarafından tahta palalarla karıştırılan kazanların içine elektrikli motor baÄŸlar.Ömür’ü Ömür yapan en önemli ÅŸey lezzetidir. Ä°nek sütü ile koyun sütü karıştırılarak elde edildiÄŸi için tadı piyasadaki diÄŸer yoÄŸurtlardan çok farklıdır. Fikret Yüzatlı, bu standart tadı her dönem muhafaza etmek için çok çalışır. Yılın belirli dönemlerinde elde edilebilen koyun sütünü dondurmak ve her mevsim kullanabilmek için eksi otuz derecede bir ÅŸoklama buzhanesi kurdurur. Böylece 12 ay boyunca standart bir kaliteyi yakalar.O yıllarda Ä°stanbul’un yoÄŸurt ihtiyacı Silivri’deki mandıralar tarafından karşılanmaktadır. Silivri yoÄŸurtları büyük siniler içinde bakkallara gelir ve dilim dilim satılır. Fikret Yüzatlı, bunun hijyenik olmadığını düşünür ve bir kiloluk teneke kutularda yoÄŸurt üretir. Bir süre sonra dönüşümlü teneke kutular, talebi karşılayamaz. 1955 yılında teneke kutudan parafinli karton kutulu ambalaja geçer.1965’te Türkiye’nin ilk plastik ambalajlı yoÄŸurdu üretilir. El deÄŸmeden hazırlanır. O zamana kadar bir yoÄŸurdun kalitesini kaymak kalınlığı ile ölçen Türk halkı, ilk defa kaymaksız ve homojenize yoÄŸurt ile tanışır. Alışması ve kabullenmesi biraz zaman alır.BAHÇELÄ°EVLER SEMTÄ°NÄ° KURARFikret Yüzatlı’nın iÅŸleri, yoÄŸurt üretimi ile sınırlı kalmaz. Ömür, artık sadece yoÄŸurt olarak kalmayacak kadar deÄŸerli bir marka olmuÅŸtur çünkü. Ömür aynı zamanda, tavuktur, restorandır, süttür, ayrandır.Yüzatlı ailesi, Bahçelievler semtinin de kurucusudur. 1933’te süt üretim tesisini açtıktan sonra 1940’larda Bahçelievler’de ilk bahçeli evi yaparlar. Ankara’daki Bahçelievler semtinden esinlenerek semte ismini koyan Fikret Yüzatlı’dır. Ä°ncirli ÇiftliÄŸi diye bilinen araziyi sahiplerinden satın alır, Bakırköy’deki yalısını satarak Bahçelievler’e taşınır. Ama hayatı boyunca bu konudaki bir dedikoduya çok üzülür. Bazıları Bahçelievler’in Atatürk tarafından Yüzatlı ailesine hediye edildiÄŸini düşünür. Rivayete göre Mustafa Kemal saÄŸ tarafım senin olsun diyerek Merter’i Merter ailesine, sol tarafım senin olsun diyerek Bahçelievler’i Yüzatlı ailesine verir.LONDRA ASFALTI’NINYANINDAKÄ° EFSANEYıl 1952. Fikret Yüzatlı atıyla Ä°ncirli ÇiftliÄŸi’nde gezmektedir. Adnan Menderes ile karşılaşır. Demokrat Parti iktidardadır. Yüzatlı atından inip, Menderes’i selamlar. ‘Hayrola, ne iÅŸiniz var burada’ diye sorar. ‘Fikret ben buradan Londra’ya yol yapacağım’ der Menderes. Yeni Londra Asfaltı baÅŸarı ile tamamlanır. Yüzatlı, yol çalışmaları biter bitmez, yol kenarına otomobillere de servis yapan bir restoran açar (1955). Türk filmlerine fon oluÅŸturacak, tavuÄŸu, sosisli sandviçi, patates püresi ve köpüklü ayranıyla ünlenecek Ömür Restoran böyle kurulur. 2004’e kadar açık kaldı. Åžu anda 2006’da açılacak alışveriÅŸ merkezi için inÅŸaat sürüyor.Fikret Yüzatlı, daha ilk günden beri Ömür Restoran’da dünya mutfağından örnekler sunmak ister. Yurtdışından piliç çevirme makineleri getirtir. Fakat Türkiye’de piliç yoktur. O zamanlar halk tavuk ve yarka (tavuÄŸun biraz daha küçüğü) tüketmektedir. Yüzatlı, Ä°srail’den bir teknoloji getirterek Zeytinburnu’nda piliç üretir. Ömür Piliçleri, ilk defa Ömür Restoran’da lanse edilir. Kısa sürede tutar. Yaklaşık bir yıl sonra üretim kapasitesi artırılır ve Türkiye dağıtımı baÅŸlar. Önce özel kasaplara, ardından Hilton Oteli’nden Pfizer Ä°laç Fabrikası’na kadar birçok yere satış yapılmaya baÅŸlanır.Fikret Bey evliliÄŸini 1928’de Nihal Hanım ile yapmıştır. Nihal Hanım da kendisi gibi atlara düşkündür. Ä°yi bir binicidir. Üç çocukları olur: Ä°ki oÄŸulları Tulga ve Tunçdal ve kızları Mevhibe.Fikret Yüzatlı, bir ara politikaya da atılır. 1931-1937 arasında iki dönem CHP Giresun milletvekilliÄŸi yapar. Politikacıyken de çiftçiliÄŸi bırakmaz. Giresun’da ÅŸekerpancarı ve pirinç eker. Sonraki yıllarda siyasetin kendi mizacına uymadığını düşünür, partiden ayrılır. Ancak Ä°smet PaÅŸa ile olan dostlukları devam eder. Yüzatlı, 1968’de vefat ettiÄŸinde Ä°smet PaÅŸa günlüğüne şöyle not edecektir: ‘Fikret Yüzatlı ölmüş, çok yandım.’SIRF ÖMÃœR YAÅžASIN DÄ°YEKARÅžILIKSIZ DEVREDÄ°LDİÖlümünün ardından, Fikret Bey’in oÄŸulları ÅŸirket yönetimine geçerler. Tunçdal Bey ve Mevhibe Hanım’ın çocukları olmaz. Bir tek Tulga Yüzatlı iki erkek evlat (Feyyaz ve Fatin) sahibi olur. Tunçdal Yüzatlı’nın 1974’teki zamansız vefatından sonra Feyyaz ve Fatin Yüzatlı babalarıyla birlikte ÅŸirketi yönetmeye baÅŸlarlar. 1984’te ABD’de iÅŸletme okuyan Feyyaz Yüzatlı, dönünce ÅŸirkette çok kapsamlı bir çalışma baÅŸlatır. Ömür YoÄŸurtları’nın üretimini durdurma kararı da onun hazırladığı rapordan sonra alınmıştır: ‘1992’de piyasayı inceledik ve çok ciddi bir haksız rekabet olduÄŸunu gördük. Sektörden çekildik. Ä°nÅŸaat iÅŸine yoÄŸunlaÅŸtık. Fabrika arazisinin olduÄŸu yere 104 haneli Ömür Sitesi’ni kurduk.’Ömür’ün kapandığı 1992 yılı, Yüzatlı ailesinin matem yılıdır. Markanın yok olması herkesi çok üzmüştür. Bu yüzden Ömür adını, yaÅŸatacak bir ÅŸirket aramaya baÅŸlarlar. Yaklaşık iki yıl önce Feyyaz Yüzatlı, Sakıp Sabancı ile görüşür. Ve Sakıp Bey, memnuniyetle Ömür’ün haklarını satın alacaklarını söyler. Yüzatlı ailesi, sembolik bir paraya markayı Sabancılara devreder. Ömür YoÄŸurt ve Gıda Sanayi olan ÅŸirket ismi Ömür Ä°nÅŸaat ve Dış Ticaret olarak deÄŸiÅŸir. Artık misyonlarını tamamlamışlardır.Aileye göre Ömür öyle bir markadır ki, Yüzatlı ailesi tarihi boyunca soyadlarıyla hiçbir ÅŸirket kurmaz. Bebek’te oturan Feyyaz Yüzatlı’yı semt ahalisi Yüzatlı diye deÄŸil Ömür diye tanır. Bahçelievler semtinde üç tane Ömür durağı, Ömür rampası, Ömür Sokağı vardır. Ve Fikret Yüzatlı öldüğünde ÅŸehitliÄŸe gömülmek yerine Ömür Restoran’ın yan sokağındaki aile mezarlığına gömülmeyi tercih eder.ÖMÃœR’ÜN Ä°LKLERÄ°Ä°lk cam ÅŸiÅŸede pastörize sütÄ°lk sponsorluk anlaÅŸması (70’li yılların Gökmen’li, Yasin’li Galatasaray’ına forma reklamı verdi)Ä°lk arıtma tesisiÄ°lk bebe yoÄŸurduÄ°lk bardak ayranÄ°lk kakaolu sütMarketlerde satılan ilk sütlü tatlı (özellikle kazandibi çok meÅŸhur olur)Ä°lk meyveli ve light yoÄŸurtÄ°lk kez Ömür tesislerinde üretilen, içinde soÄŸan sarmısak olan quark peyniriReklam veren ilk yoÄŸurt markasıMcDonald’s’larda satılan ilk ayranÂ