Efsanelerin sessiz tanığı Ağrı

Töre cinayetlerinin sebepleri var
OP. DR. MEHMET KERİM YILDIZ

Ağrı’nın Kandil Dağı Köyü’nde dünyaya gelen Ağrı Milletvekili, İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu üyesi göz hastalıkları uzmanı olan Op. Dr. Mehmet Kerim Yıldız; ortaokul eğitimi için şehre gitmiş. Türkçe’yi neredeyse hiç bilmediği için zorluk çekmiş. Öğretmenlerinden şiddet de görmüş ve Türkçe’yi çok iyi öğrenerek okulu birincilikle bitirmiş. Çocukluğuna ait sayılı fotoğrafı olan Mehmet Bey’in en büyük şahidi, ucu delinmiş ayakkabılarıyla gülümsediği bir fotoğraf karesi. Memleket dendiği zaman aklına Nuh’un gemisinin durduğu Ağrı Dağı geliyor. Sonra gururla dünyadaki ilk kalorifer tesisatının İshakpaşa Sarayı’nda kurulduğunu anlatıyor. İki oğlu bir kızı olan Mehmet Bey’e oğullarının mı yoksa kızının mı daha kıymetli olduğunu soruyorum ve son derece kesin bir dille “Kızım tabii ki” cevabını alıyorum. Erkek kız çocuk ayrımına sadece Ağrı’da değil tüm doğu illerinde rastlandığını üzülerek söylüyor ve Ağrı’nın üniversiteye kavuştuğunu ve eğitim alan kız erkek oranının da birbirine çok yakın olduğunundan söz ediyor. Son 90 yılda devletin Ağrı’ya ciddi baskılar uyguladığını ve bu baskıların aile reislerine yansıdığını söyleyen Mehmet Bey; “Töre cinayetlerinin fakirlik, cehalet ve geri kalmışlığın yanı sıra kültürel tarihten de gelen birçok sebebi var” diyor. Yalnızca Doğubeyazıt’ta yapılani ünlü Abdigör Köftesi’nin lezzet sırrının bir saat dövülüp macun kıvamına getirilen dana etinden geçtiğini söylüyor.

Çocukken için araba taşlardık
BURHAN ÇAÇAN

Ağrı Eleşkirt’te doğup büyüyen Burhan Çaçan’ın babası Eleşkirt’te sevilip sayılan bir isimmiş. Bir gün belediye kutlamasında Burhan Bey türkü söylemiş. Babası, türküyü oğlunun söylediğini öğrenince hiç memnun olmamış. Çünkü o dönemde sadece Dengbejler yani Kürt ozanları varmış ve Kürtçe söylerlermiş. Bu yüzden birçok olumsuzlukla karşı karşıya kalmış. Erzurum Radyosu’nda başladığı yolculuğuna Ankara ve İstanbul’la devam etmiş. Burhan Bey; şöhreti bir lütuf olarak görüyor. Memleketine yatırımdan önce insanların eğitime teşvik edilmesi gerektiğini düşünüyor: “Çocukken araba gördüğümüzde ne olduğunu bilmediğimiz için arabayı taşlardık.”
Büyük şehirlerden gelen 70 yaşındaki adamların başlık parası karşılığında küçük kızları götürdüklerini söyleyen Burhan Bey geleceğe artık umutla bakıyor. Ağrılı erkeklerde hep bir mahcubiyet olduğunu, kendilerini anlatmakta zorluk çektiklerini ve ailelerine çok düşkün olduklarını öğreniyoruz. Ağrı mutfağının Bitlis mutfağından esinlendiğini söyleyen Burhan Bey; eşi Yasemin Hanım Bitlisli olduğu için kendini çok şanslı sayıyor. Rahmetli annesinin yaptığı taze tuzsuz peynirlerin tadı bugün bile damağında. Şehrin misafirperverliğini anlatmak için, gelenler aç kalmasın diye lokantaların camında ‘Nöbetçi Kebapçı’ yazdığını söylüyor.

NASIL ZAMAN GEÇİRİLİR

Dünyadaki ikinci büyük meteor çukurunu, Nuh’un Gemisi’nin izini, Ağrı Dağı’nı, Doğu Beyazıt’ı, İshak Paşa Sarayı’nı ve Diyadin kaplıcalarını görmeye, bir de ünlü Abdigör köftesinden tatmalı. Aladağ’ın meşhur ballarını, usta ellerden çıkan Nuh’un Gemisi’ni, Kürt Şair ve filozof Ehmedé Xani’nin kaleme aldığı ünlü aşk destanı ‘Mem ü Zin’i ve Ağrı Belediyesi’nin kitaplarını getiren Ağrılı konuklar bir dahaki buluşmamıza tulum peyniri, yoğurt ve tereyağı getirme sözü veriyor.