Editör

2004’e merhabaMutlu yıllar! Hürriyet BÄ°LÄ°M’in 2004 ilk sayısı ağırlıklı olarak geçen yılın önemli bilim olaylarıyla dolu. ÇeÅŸitli bilim dallarına göre araÅŸtırmalardan el edilen en önemli bulgular ve diÄŸer bilimsel olayları derli toplu iç sayfalarımızda bulacaksınız. Böylece yıl boyunca gözden kaçırdığımız bir dizi bilim olayına toplu bir göz atma, onları saklama olanağına da kavuÅŸacaksınız. Belki bazılarınız merak ettiÄŸiniz konuların ayrıntısına ulaÅŸmak isteyecek... Bu derlemeyi, Science, Science News benzeri dergi ve Ä°nternet’de yayında olan ciddi bilim dergilerinden yaptık. Bu çalışma sırasında karşılaÅŸtığımız, 2004’te bilimin yöneleceÄŸi temel konuların ve beklentilerin neler olabileceÄŸine iliÅŸkin görüşleri de aÅŸağıda sizlerle paylaşıyoruz:Mars: Avrupa Uzay Ajansı ve NASA uyduları Kızıl Gezegen’in farklı yerlerine iniÅŸ yapacak. Mars’ın eski dönemlerinde sıcak su var mıydı sorusu çerçevesinde mineral aranacak, suyun krater gölünün tabanını nasıl ÅŸekillendirdiÄŸi saptanacak. YaÅŸam belirtilerine bakılacak.Mikrop ordusu: 2003’te biyolojik silahlara karşı savunma amaçlı aşı çalışmalarında patlama yaÅŸanmıştı. Bunlar 2004’te de sürdürecek. Veba, ÅŸarbon vb gibi hastalıklara neden olan, bugüne kadar az incelenmiÅŸ hastalık etkenlerinin temel yapısı daha ileri derecede araÅŸtırılacak. Genom veri bolluÄŸu: Ä°nsanın genetik yapısının bilgilerine kavuÅŸan biyologlar, bu bilgilerin iÅŸe yaraması için daha geniÅŸ çaplı, veri kazandıracak projeler üzerinde çalışıyor. Ayrıca, organizmaların birbirleriyle ne denli baÄŸlantılı oldukları, özellikle de insanları ÅŸempanzelerden ayıran özelliklerin derinliÄŸine incelenmesi, 2004’ü ilginç bir yıl yapacak.Yerin altı: Toprağın altında yaÅŸayan mantar, nematod ve sayılamayacak kadar çok sayıdaki diÄŸer organizmaların tanımlanması için yıllardır süren çalışmalar sonunda, toprak bilimciler, ekolojik soruların yanıtlarını arıyorlar. Bu yıl, toprağın iklim deÄŸiÅŸimindeki rolü belirlenebilir ve daha iyi sürdürülebilir tarım stratejileri geliÅŸtirilebilir.* * *Geçen yıl bilimin hep baÅŸarılarından bahsettik. Ama bilim için felaket sayılabilecek olaylar da yaÅŸadık. ÖrneÄŸin Columbia uzay mekiÄŸi Dünya’ya dönmek üzereyken havada patladı, 7 kiÅŸi öldü, NASA’nın bir çok projesine gölge düştü. DiÄŸer bir kabus ise SARS’tı. Ancak beklenen felaket olmadı ve bütün dünyayı tehdit eden salgın kontrol altına alınarak tehlike atlatıldı. SARS’ın genetik yapısı çözüldü, ama nasıl ve nereden çıktığı gibi önemli sorular henüz yanıtsız... Yeniden mutlu, saÄŸlıklı ve gönlünüzce bir yıl dileriz; gelecek cumartesiye kadar sevgi ve dostlukla...EditörUzaydan gelen radyasyon bizi etkiliyorBu haftaki sayınızda yazımı yayınlayabilirseniz çok memnun olurum. Åžimdiden teÅŸekkürler ederim. Radyasyon ve radyobiyoloji konusunda kısacada olsa biraz bilgi sunmak istiyorum. Çünkü günümüzde oldukça önemli bir konudur ve konu hakkındaki araÅŸtırmalar daha yakın geçmiÅŸ zamanda baÅŸlamıştır. Dünyamız ve bizler sürekli doÄŸal yada yapay radyasyona maruz kalmaktayız. Tıbkı bir su yada azot döngüsü gibi dogal radyasyonda bir döngüye sahiptir. GüneÅŸten kopan radyoaktif parçacıklar dünyamıza gelmekte ve ilk olarak en dışta yer alan ALLEN kuÅŸağına çarpmaktadır. Daha sonra dünyamızın diÄŸer katmanların geçen parçacıklar tutulmaya çalışılmaktadır. (ör: Ultraviyole ışınlarının ozon tabakasında tutulması.) Tüm bunlara ragmen radyoaktif parçacıklar yeryüzüne ulaÅŸmaktadır. Bu parçacıklar yeryüzünde belli seviyeyi geçmediÄŸi takdirde zararlı etki göstermezler. Lakin biz insanlar yeni buluÅŸlar ve geliÅŸtirdigimiz teknoloji ile yapay radyasyonun ortaya çıkmasına neden olmuÅŸuzdur. Bu ÅŸekilde hem 2.bir radyasyon kaynağı yaratırken hemde yer yüzünde doÄŸal radyasyon seviyesinin bozulmasına neden olmuÅŸuzdur. Sonuçta ortaya yeni hastalık çeÅŸitleri, kanserler yada gelecek kuÅŸaklarda fenotip ve genotip genetik bozukluklar olarak görülecek sorunlar ortaya çıkmaktadır. Bu yüzden tüm insanların çok azda olsa radyasyon konusunda bilgi edinmelidirler. Şüphelendiklerinde bu konuda uzman doktor yada kiÅŸilere baÅŸvurmalıdırlar asla ihmal edilmemelidir. Daha ayrıntılı bilgi isteyen kiÅŸilere yardımcı olabilmeyi ümit ederim. Saygılarımla herkese saÄŸlıklı ve mutlu günler dilerim.Hilmi ToprakCelal Bayar ÃœniversitesiBiyoloji Bölümühtoprak5@hotmail.comÄ°stanbul ve SuMimarlar Odası Ä°stanbul Büyükkent Åžubesi, 8-9 Ocak 2004 tarihlerinde, ‘İstanbul ve Su’ temalı bir sempozyum düzenledi. Sempozyum’da, Ä°stanbul’un içme suyu sorununun farklı ihtisas dalları açısından farklı yönleriyle ve geniÅŸ bir açınımla ele alınması, bu çerçevede, özellikle suyun kalitesi ve yeterliliÄŸinin, içme suyu temin edilen kaynakların ve içme suyu havzalarının durumu ile havzalardaki geliÅŸmelerin, bu geliÅŸmelerin suyun kalitesi ve miktarı üzerindeki etkilerinin, bu konudaki sorunlar ve tıkanıklıklar ile geleceÄŸe yönelik perspektiflerin ortaya konması hedeflenmektedir. Ä°ki gün sürecek ve bir forumla sona erecek sempozyumun birinci gününde içme suyu havzaları fotoÄŸraf sergisinin açılışı da yapılacaktır.Ä°zleyicilere sempozyum bildiri kitabının ve katılım belgesinin de verileceÄŸi sempozyuma katılacakların, kayıt için ÅŸubemiz sekreterliÄŸini 6.01.2004 tarihine kadar aramalarını bekliyoruz.Tel:(0212) 227 69 10-Fax: 236 85 28e-posta: mimarist@mimarist.orgÄ°ki gezegen bilmecesiSayın editör, Hürriyet Bilim’in son sayfasında yer alan "Akıl Çalıştıma"bölümünün, 100. sayınızda sorulan "iki gezegen" adlı sorunun cevabı 101.sayınızda yanlış verilmiÅŸtir. Aynı hatanın yapılmaması ve cevabın düzeltilmesi için sayın Emrehan Halıcı beyi uyarmanızı istiyorum. Soru ve olması gereken cevap şöyledir:Ä°ki gezegen GüneÅŸ etrafında dönmektedir. Gözleme baÅŸlama anında GüneÅŸ ve iki gezegen doÄŸru bir çizgi üzerindedir. Büyük gezegen GüneÅŸ etrafındaki yörüngesini 19 yılda, küçük olan ise 8 yılda tamamlamaktadır. Bu üçlü, yeni bir doÄŸru çizgiyi kaç yıl sonra oluÅŸturur?Olması gereken cevap:Büyük gezegen yılda 360/19=18,947368421;Küçük gezegen yılda 360/8 =45 derecelik açı yapar.Yılda birbirlerine 45-18,947368421=26,052631579 derecelik açı yaparlar. Aynı hızaya gelmeleri için aradaki açının 180 derece olması gerekir. 180/26,052631579 = 6,9090909090 (devirli) yıl yapar. Bu da 6 yıl, 331 gün, 19 saat, 38 dakika,10 saniye, 90 salisedir. Detay Metoddetay_metod@mynet.com>Â