Duygu ve zeka kapasiteleri sanılanın çok üzerinde

4 aylık bebeklerin olaylardan sonuç çıkarmak gibi bir beceriye sahip oldukları anlaşıldı. Görsel algılamaları güçlü olduÄŸu için karşısındakinin yüzündeki ve mimiklerindeki en küçük deÄŸiÅŸiklikleri bile fark edebiliyorlar.Bir süreden beri ‘Bebeklerin beyinlerinin içinde neler oluyor?’ sorusunun yanıtını arayan bilim dünyası, sonunda araÅŸtırmalarının sonucunu almaya baÅŸladı. Aslında bebekler sandığımızdan çok daha karmaşık duygulara sahip. Ä°stek, empati, kıskançlık gibi hisler besleyebiliyor, hatta yabancı bir lisanı bile kolaylıkla öğrenebiliyorlar... Bu yeni bulgular ışığında artık doktorlar bebeklerin yalnızca fiziksel geliÅŸimini takip etmekle yetinmiyor, çevreleri ile kurdukları iliÅŸkileri ve verdikleri tepkileri de yakın takibe alıyorlar. Amaç, hem çocukların saÄŸlıklı geliÅŸimini saÄŸlamak hem de otizm ve psikolojik kökenli rahatsızlıklarda erken tedaviye baÅŸlamak.Bebekler etraflarında gördüklerini taklit ederler ve ancak temel bazı duygusal belirtiler gösterirler; neÅŸe, üzüntü, öfke gibi... Son zamanlara kadar bebeklerin duyguları ile ilgili bilinenler bunlardan ibaretti. Ancak bugün bilim dünyası bize çok farklı bir pencere açıyor. Bebeklerin beyinleri üzerinde yapılan incelemeler ve onların neler düşündüklerini anlama çabası, çok küçük bebeklerin bile duygusal ve zeka kapasitelerinin sanılanın çok üzerinde olduÄŸunu ortaya koyuyor.Bebekler daha ilk sözcükleri ağızlarından çıkmadan ya da ilk adımlarını atmadan kıskançlık, empati, korku gibi karmaşık duygular yaÅŸayabiliyorlar. Bunun da ötesinde bugüne kadar bilinenden çok daha sofistike bir zekaya sahipler. ÖrneÄŸin 4 aylık bebeklerin olaylardan sonuç çıkarmak gibi bir beceriye sahip oldukları anlaşıldı. Görsel algılamaları güçlü olduÄŸu için karşısındakinin yüzündeki ve mimiklerindeki en küçük deÄŸiÅŸiklikleri bile fark edebiliyorlar.ABD’de tüm bu yeni bilgilerle donanan çocuk doktorları, minik hastalarının muayene ve rutin kontrollerinde artık fiziksel geliÅŸimin yanı sıra duygusal zeka ve geliÅŸimi de ön planda tutuyorlar. Çünkü araÅŸtırmalar, güçlü bir duygusal geliÅŸimin çocuÄŸun gelecekteki saÄŸlığı açısından son derece önemli olduÄŸunu ortaya koyuyor. Bazı duygusal evrelerden geçmeyen bebekler, konuÅŸma ve okuma konusunda zorluk çekerken okul yaÅŸamlarında da güçlüklerle karşılaÅŸabiliyorlar.PARMAÄžI Ä°LE EÅžYALARI GÖSTERÄ°YOR MU?Bilim dünyası, ÅŸu aralar bebeklerin 3 aydan itibaren duygusal tepkilerini ölçerek gelecekte ortaya çıkabilecek depresyon, endiÅŸe, öğrenme güçlüğü hatta otizm gibi çeÅŸitli psikolojik rahatsızlıkların ilk belirtilerini anlamaya çalışıyor.Amerikan Pediatri Akademisi Çocukluk Öncesi Bölümü BaÅŸkanı Dr. Chet Johnson, ‘Artık ailelere, bebek emekliyor mu, oturmaya baÅŸladı mı gibi fiziksel geliÅŸimle ilgili soruların yanı sıra kendisine bakan kiÅŸilerle nasıl iletiÅŸim kurduÄŸu ve etrafındaki dünyayı nasıl algıladığına iliÅŸkin sorular da yöneltiyoruz’ diyor. ÖrneÄŸin eÅŸyaları parmağı ile göstermeye baÅŸladı mı? Yabancı bir insan gördüğünde nasıl tepki veriyor? Empati, yani kendini karşısındakinin yerine koyma, bebeklerin ilk tanıdığı duygulardan biri. Bir bebeÄŸin yanına aÄŸlayan bir bebek geldiÄŸi zaman ötekinin de hemen aÄŸlamaya baÅŸlaması bu yüzden. Ancak bu tepki de bebekler büyüdükçe deÄŸiÅŸime uÄŸruyor. ÖrneÄŸin 6 aydan sonra bebek yanında aÄŸlayan baÅŸka bebeÄŸe aÄŸlayarak tepki vermek yerine surat asıyor. 13-15 ay arasında ise kontrolü ele alarak, oyuncak uzatma gibi, aÄŸlayan bebeÄŸi oyalayacak formüller geliÅŸtiriyor. Daha da ilginci eÄŸer odada her iki anne de bulunuyorsa kendi annelerini yardıma çağırıyorlar.BÄ°R YAÅžINDA BEDEN DÄ°LÄ° OKUMAYA BAÅžLIYORLARNewsweek dergisinden yararlanarak hazırladığımız bu yazıya göre, bebekler 1 yaşına yaklaÅŸtıkları zaman ise giderek daha deneyimli sosyal öğrenciler haline geliyorlar. Etraflarındaki kiÅŸilerin bakışlarını ve mimiklerini takip ederek, ne düşündüklerini anlamaya çalışırlar. Washington Ãœniversitesi’nden Andrew Meltzoff, ‘10- 11 aylıkken geliÅŸtirdiÄŸi bu beceri bebeÄŸin duygusal ve sosyal geliÅŸimine yardımcı olmasının ötesinde, yaÅŸamındaki dil geliÅŸimini de yakından etkiliyor’ diye anlatıyor. Bir yaşında bu beceriyi kazanamamış olan bebeÄŸin, iki yaşına geldiÄŸinde konuÅŸma becerisi daha zayıf oluyor. Bu araÅŸtırma, körlerin konuÅŸmayı neden daha geç öğrendiÄŸini de açıklıyor.Sadece davranışlar deÄŸil elbette, bilim dünyası, bebeÄŸin beyninde neler olup bittiÄŸini öğrenmek için beyin elektrosu (EEG) ve lazerle göz izleme gibi yöntemlerle de araÅŸtırmalarını sürdürüyor. Çok yakında MRI taraması ile beynin daha derin incelenmesi yapılabilecek.Bilim adamları, çok da uzak olmayan bir gelecekte doktorların hastalık riski belirtileri gösteren çocukları ÅŸimdi olduÄŸundan çok daha erken teÅŸhis edebileceklerini söylüyor. Bu da ailelere tedavi yolunda daha çabuk harekete geçme olanağı saÄŸlayacak.BEBEĞİN GELİŞİMÄ°NDEKÄ° MÄ°HENK TAÅžLARIDUYGULAR: Memnuniyet ve korku, doÄŸumdan itibaren bebeÄŸin geliÅŸtirdiÄŸi duygular. Bakın bunları ne izliyor:Bebek 3 aylık olunca dışa açılma dönemine giriyor. Kasıtlı tepkiler veriyor ve etrafındaki kiÅŸi ve nesnelere gülümseyerek tepki veriyor.5-6. ay, bebeÄŸin ayırt etme dönemi. Dış dünya ile daha çok etkileÅŸim içine geçtikçe sürpriz, sevinç ve hüsrana uÄŸrama gibi yeni duygular geliÅŸtiriyor.10. ay, bebeÄŸin aile bireylerinin bakışlarını takip ederek ne ile ilgili olduklarını keÅŸfetme zamanı.18. ay, bebekler için meydan okuma ya da ödül gibi daha farklı duygusal deneyimler geliÅŸtirme zamanı.SOSYAL BECERÄ°LER: BaÅŸkaları ile oynamayı öğrenmek de bebek için baÅŸlı başına bir geliÅŸim süreci.3 aylık bebek, dikkatle izler. ÇeÅŸitli sesler çıkartıp yüz mimikleri yaptığınızda bebeÄŸiniz sizi dikkatle izliyor mu?5-6. ay, bebeÄŸin oyuna dahil olma ve iliÅŸki kurma dönemidir. BebeÄŸiniz odaya tanıdık biri girince hoÅŸlanma belirtileri gösterir.10. ay, bebek için duygusal etkileÅŸimlerin içine girme zamanı. Bakışlarınızı yakalamaya ve iliÅŸkiyi kendisi baÅŸlatmaya yönelir. ÖrneÄŸin kucaÄŸa alınmayı talep eder.18 aylık bebek, ihtiyaçlarının karşılanmasını talep edecek yaÅŸa gelmiÅŸtir artık.YARARLI OYUNLAR: Bu küçük oyunları bebeÄŸinizin en uyanık olduÄŸu zaman dilemleri içinde 15-20 dakika deneyin. 3. ay, bebek için bakıp dinleme dönemi. Bu yüzden yüzünüze ÅŸekiller vererek bir yandan konuÅŸurken diÄŸer yandan kafanızı saÄŸa ve sola doÄŸru yavaÅŸ yavaÅŸ hareket ettirin. Sizi gözleri ile takip edebilsin.5-6 aylık bebek ile rahatlıkla gülümseme oyununu oynayabilirsiniz. Komik yüz hareketleri yapıp konuÅŸarak bebeÄŸinizin gülmesini saÄŸlayın.10 aylık bebek, ‘komik sesler oyunu’ oynayabilecek kadar büyümüş demektir. BebeÄŸinizin çıkardığı sesleri ve davranışları izleyin ve onları taklit edin. Yani bir ÅŸekilde onun davranışlarına ayna tutmuÅŸ olun.18 ay, birlikte çalışma dönemidir. Bir sorun yaratın ve onun en sevdiÄŸi oyuncağı da iÅŸin içine dahil ederek sorunu sizinle birlikte çözmesini saÄŸlayın.Kaynak: George Washington Ãœniversitesi’nden Dr. Stanley GreenspanBEBEK YABANCI DÄ°L ÖĞRENEBÄ°LÄ°R MÄ°?Bundan 10 yıl önce Washington Ãœniversitesi’nden erken yaÅŸta öğrenilen diller üzerine dünya çapında bir otorite olan Patricia Kuhl, küçük bebeklerin yabancı dil öğrenmede yetenekli olduklarını ileri sürdü. Bu savı kamuoyunda duyulur duyulmaz anneler ve babalar daha konuÅŸmayı bile beceremeyen küçük Einstein’larına yabancı dil öğreten kasetler satın aldılar. Ancak hiç iÅŸe yaramadı. Kuhl’un araÅŸtırmasının bir sonraki safhası, bunun neden iÅŸe yaramadığını ortaya çıkaracaktı. Çünkü bebekler, ancak duygusal bir iletiÅŸimin kurulduÄŸu ortamda yabancı bir dili öğrenebilirlerdi. Bu baÄŸlantının kurulmaması halinde videodan gelen baÅŸka dildeki görüntü ve sesler, bebeÄŸe elektrik süpürgesi sesinden farklı bir anlam ifade etmiyordu.BAZI ÇOCUKLAR NEDEN UTANGAÇ?DoÄŸan çocukların yüzde 15-20’sinin doÄŸuÅŸtan gelen özellikleri nedeniyle utangaç oldukları biliniyor. Yapılan araÅŸtırmalara göre daha bebek 9 aylıkken huyu, mizacı, beyinsel aktivitelerine yansımaya baÅŸlıyor. Utangaç bebeklerin beyinlerinin sol ön lobunda daha çok hareketlilik gözleniyor. Ä°ncelemelerini bu çocuklar 15 yaşına gelene kadar sürdüren uzmanlar, bu çocukların kimisinin utangaç mizacını ailelerinin davranışları sayesinde yendiÄŸini, kimisinin ise aynı ÅŸekilde utangaç olmayı sürdürdüklerini belirlediler.Â