Dünyanın en büyük festivali KUMBH MELA

FARUK PEKİN
 
2001’de, Allahabad (Prayag) kentindeki Kumbh Mela’ya 60 milyon kişi katıldı. Mekke’ye ya da Vatikan’a yılda ortalama 3 milyon hacının gittiği göz önüne alınırsa, bu çok büyük bir rakam. Bu yıl ocakta başlayan Haridvar Kumbh Mela’sı 28 Nisan’a kadar sürecek.

İSMİNİ GÜĞÜMDEN ALIYOR

Sanskritçede kumbha kulpsuz, ağzı dar, kavanoz ya da güğüm; mela da toplanma, festival ya da panayır anlamına geliyor. Kumbh Mela’yı güğüm festivali olarak çevirebiliriz. Kökeni Hindistan’da ilk nehir etkinliklerinin başladığı antik Vedik dönemine kadar gider. Kaynağı Hint mitolojisi, Puranalar’da, Maharabata ve Ramayana destanlarında anlatılır, Hintlilerin yaradılış mitlerinden kaynaklanır.
Bir zamanlar tanrılar güçlerini yitirir, yeniden kazanmak ve ölümsüzlük iksiri Amrita’yı ele geçirmek için Süt Okyanusu’nun çırpılması gerekir. Bunun için iblislerin yardımı gerekir, içkiyi adilce paylaşmak üzere anlaşırlar. Süt Okyanusu’nu beraberce çalkaladıklarında, Amrita bir testinin (Kumbh) içinde ortaya çıkar. İblisler Amrita’yı paylaşmak istemeyip testiyi çalınca, gökyüzünde büyük bir savaş başlar. Tanrılar ve şeytanlar 12 gün 12 gece savaşır. Yeryüzündeki 12 yıla tekabül eden mücadelede Amrita, Hindistan’ın dört ayrı noktasına dökülür. Böylece Kumbh Mela’nın kutlandığı dört yer belirlenmiş olur: Allahabad (Prayag), Haridvar, Uccain, Nasik. Kumbh Mela, üç yılda bir dört ayrı kentte, her birinde 12 yılda bir kutlanmak üzere gerçekleştirilir. Bu, hac ve suda arınma etkinliğidir. Tarihi Güneş, Ay ve Jüpiter’in burçlar kuşağındaki konumuna göre hesaplanır. Jüpiter, kova yani Kumbh burcuna, güneş koç burcuna girince başlar. Kumbh Mela, iki biçimde gerçekleştirilir: Purna Kumbh (Tam Kumbh) 12 yılda bir Allahabad (Prayag), Haridvar, Uccain ve Nasik’te; Ardh Kumbh (Yarım Kumbh) altı yılda bir Haridvar ve Allahabad’da yapılır. Maha Kumbh Mela ise 12 Purna Kumbh Mela’dan sonra, yani 144 yılda bir gerçekleştirilir. Son Maha Kumbh Mela, 2001’de Allahabad’da gerçekleştirildi, 60 milyon kişi katıldı.

NASIL KUTLANIYOR

Her şenlik döneminde yıkanmak için özel tarihler vardır. Bu günlerde kutsal ırmaklarda yıkanmanın bedeni ve ruhu temizleyerek çok yarar getirdiğine, kötü karmayı yok ettiğine inanılır. Kumbh Mela’nın altyapısı eyalet yönetimi ve merkezi hükümetin ortak bütçesiyle hazırlanır. Kamplar, çadır kentler kurulur. Hinduizmin önemli kadın, erkek gurularının, svamilerin her biri kendi çadırlarını hazırlatır. Müridler için reklam panoları düzenlenir. Tanrı Şiva’nın çileci öğrencileri, çıplak ayaklı Naga Babalar da kamplarını kurar. Naga Babalar, Hindistan’da Hinduizm’in Budizm’i alt etmesinde büyük katkısı olan Şankaraçarya’nın örgütlediği kişilerdir. O bu kişileri yedi ayrı akara biçiminde örgütler. Bu yıl da Haridvar’da yedi Şivacı, altı Vişnucu akara bulunuyordu.
Bu yıl Kumbh Mela’nın yapıldığı Haridvar, 300 bin nüfuslu bir kutsal kent. Tanrıça Ganga’nın, yani Ganj Nehri’nin Himalayalar’dan aşağı akarken düzlüğe ilk girdiği yere kurulmuş. Bu yıl festival için 100 milyon dolar yatırım yapıldı, kentin nüfusu 1,2 milyon kişiye ulaştı. 15-20 bin dolayında svami, Naga Baba, guru etkinliklere katılıyor. Yürüyerek, trenle, otobüsle Haridvar’a gelen Hindular, güneşin batışında ve doğuşunda kutsal Ganj Nehri’nde yıkanarak arınıyor. Meditasyon, yoga yapıyor. Aarti (ateş-ışık pucaları) törenlerine katılıyor, guruların konferanslarını dinliyor, Naga Babalara sadaka verip bazı guruların kamplarına bağış yapıyor, kısacası hacı oluyorlar. Hindular gezegenlerin Kumbh Mela dönemdeki özel konumu nedeniyle Ganj’ın suyu kötülükleri yok etme, günahlardan arındırma ve kişiyi kurtuluşa götürmede daha güçlü özellikler kazanıyor.

BEŞİNCİ SUYA DALIŞ GÜNÜ

Bu yıl Kumbh Mela’ya 15 Ocak günü 6 milyon kişi, 15 Mart’a 9 milyon kişi katıldı. 14 Nisan’a 20 milyon kişinin katılması bekleniyordu. Kalabalık günlerin görkemli olması açısından görünüşü elbette farklı. Ancak gezginler ve dış gözlemciler de o günlerde olayın içine giremiyorlar. Ben 1,5 milyon kişinin katıldığı 24 Mart tarihinde bir büyük Türk grubuyla oradaydım. Naga Babaların kamplarını gezdik. Tören Alayı’na katıldık, 23 Mart akşamı törenini çok yakından izledik. 24 Mart günü Haridvar’ın en kutsal yeri olan Hari ki Pori’de bazı arkadaşlarımız Ganga’da arındı.
Genelde Kumbh Mela’larda yürüme esastır. Ana arınma günlerinde bisiklete bile izin verilmez. Bu nedenle kitleler 5-10 kilometre yürümek durumundadır. Teorik olarak fotoğraf makinesi, cep telefonları kutsal mekana alınmaz. Kamplarda “vejetaryen” yemek esastır. İçki yasaktır.
23 Mart sabahı çadırların ortasında bir saat süreli gerçek bir aarti ayinine katıldık. 24 Mart’ta bölgenin diğer kutsal kenti olan Beatles grubu ile ünlenen ve “dünyanın yoga başkenti” olarak bilinen Rişikeş’te günbatımında Ganj kıyısında gerçekleştirilen bir başka aarti puca’sını izledik. Bizler bahçeli, klimalı, duşlu, ikişer yataklı, tuvaletli çadırlarda kaldık. Ortak lokantada vejetaryen yemekler yedik. Doğu inançlarını, mistik, çileci yaklaşımları izlemek, İslam çerçevesinde ortaya konan Sufi, bahni, Tebrizi, Kalenderi geçmişleri sorgulamak isteyenler için Kumbh Mela’lar özel bir deneyim. Halen sürüyor. Son buluşma 28 Nisan’da. Hâlâ böylesi bir deneyimi yaşama şansınız var.

GELECEK KUMBH MELA TARİHLERİ
* 2013, Allahabad (27 Ocak - 25 Şubat, Ana Arınma Günü 10 Şubat) * 2015, Nasik (15 Ağustos - 13 Eylül, Ana Arınma Günü 13 Eylül) * 2016, Uccain (22 Nisan - 21 Mayıs, Ana Arınma Günü 21 Mayıs)