Dünya eşcinseller hakları haritası
Güncelleme Tarihi:
Ezgi BAŞARAN
Oluşturulma Tarihi: Temmuz 31, 2005 00:20
Eşcinsellik, çok değil 40-50 yıl öncesine kadar birçok Batı ülkesinde hapis cezası öngörülen bir suç olarak kabul ediliyordu. En iyi bilinen örnek, 19. yüzyıl sonunda ünlü İngiliz yazar Oscar Wilde’ın eşcinsel olduğu için hapse mahkum olmasıydı.
1960’ların cinsel özgürlük talepleriyle birlikte bu ülkelerde hukuki durum çok değişti. Eşcinsellere yönelik hak ihlalleri cinsel ayrımcılık kabul edilmeye başlandı. Ancak medeni hukuk alanında uzun süre bir adım atılmadı. Eşcinsel evliliklerini ilk kabul eden Kuzey Avrupa ülkeleri oldu. 1990’lardan sonra bu eğilim Atlantik’i aştı ve ABD’ye de sıçradı.
Amerika’nın bazı eyaletlerinde eşcinsel çiftlere, evli çiftlerin sahip olduğu bütün haklar veriliyor. Avrupa’nın diğer bazı ülkelerinde de. Ama çiftler evlilik haklarından yararlansa bile birçok ülkede evlat edinmelerine izin verilmiyor. Durum Avrupa’da böyleyken, dünyanın diğer ucunda eşcinsel ilişkiye girenler ölümle cezalandırılıyor. Bazı ülkelerin ise eşcinsellikle ilgili yazılı hiçbir kanunu yok, bu ülkeler eşcinselliği yok sayıyor. Öyle ki iş, toplumsal ahlak anlayışına kalmış durumda. İşte ülkelere göre eşcinsellikle ilgili hukuki durumun bir özeti. n
3 Eşcinsel ilişkinin yasak olduğu ülkeler
Cezayir, Angola, Benin, Burundi, Kamerun, Cape Verde, Cibuti, Etiyopya, Gine, Liberya, Libya, Malavi, Mauritus, Fas, Senegal, Sudan, Swaziland, Togo, Tunus, Bangladeş, Brunei, Solomon Adaları, Bahreyn, İran, Lübnan, Katar, Suriye, Barbados, Belize, Nikaragua, Puerto Riko, Trinidad
3 Eşcinsel ilişkinin sadece erkeklere yasak olduğu, kadınların eşcinsel ilişkisinin yok sayıldığı ülkeler
Botsvana, Gana, Gambiya, Kenya, Nijerya, Mozambik, Nabimya, Seyşel Adaları, Siera Leone, Tanzanya, Uganda, Zambiya, Zimbabve, Butan, Burma, Fiji, Hindistan, Malezya, Maldivler, Nepal, Singapur, Sri Lanka, Tonga, Özbekistan, Kuveyt, Kayman Adaları, Jamaika
3 Eşcinsel ilişkinin ölümle cezalandırıldığı ülkeler
Moritanya, Afganistan, Sudan, Pakistan, Çeçenistan, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Yemen
3 Eşcinselliğin toplum içinde gösterilmesinin (örneğin sokakta öpüşme gibi) yasak olduğu ülkeler
Bulgaristan, Liechtenstein, Romanya, Küba
3 Eşcinsellerin aşağılanmasını suç sayan ülkeler
Avustralya (Tasmanya), İzlanda, Danimarka, İrlanda, Lüksemburg, Norveç, İspanya, İsveç
3 Eşcinselleri ayrımcılığa karşı koruyan ülkeler
Güney Afrika, Yeni Zelanda, Avustralya, Avusturya, Finlandiya, Danimarka, Fransa, İzlanda, Lüksemburg, Hollanda, Norveç, Slovenya, İspanya, İsveç, İsviçre, Arjantin, Brezilya, Ekvador, Kanada, Meksika
3 Eşcinselleri orduya kabul eden ülkeler
Güney Afrika, Avustralya, Yeni Zelanda, Belçika, Avusturya, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Fransa, Finlandiya, İrlanda, İtalya, Litvanya, Hollanda, Norveç, Slovenya, İspanya, İsveç, İsviçre, İngiltere, İsrail, Bahamalar, Kanada
3 Eşcinselleri orduya kabul etmeyen ülkeler (eşcinselliğin tamamen yasak sayıldığı ülkeler eklenmemiştir)
Japonya, Belarus, Hırvatistan, Almanya, Yunanistan, Macaristan, Lüksemburg, Polonya, Portekiz, Türkiye, Arjantin, Brezilya, Peru, Venezella
3 Eşcinsel çiftlerin evlat edinmesine izin veren ülkeler
Güney Afrika, Belçika, Hollanda, Kanada, İngiltere
3 Lezbiyenlerin sperm bankalarını kullanmasına izin veren ülkeler
Avustralya (Tazmanya), Belçika, Finlandiya, Yunanistan, İrlanda, Hollanda, İspanya, İngiltere
İngiliz Kilisesi’nin garip kararı
İngiltere’de aralık ayında eşcinsel evlilikler (sivil partnerlik) gündeme gelecek. Bir Protestan kilisesi olan İngiliz (Anglikan) Kilisesi de, kendi bünyesindeki gay papazların bu haktan yararlanıp sivil nikah kıyabileceklerini düşünerek önlem aldı. Kilise, gay papazların birlikteliğini kabul edeceğini, ancak bu çiftlerin ömürlerinin sonuna kadar seks yapmaması gerektiğini açıkladı. Bu karar birçok gay papaz tarafından ‘gülünç’ bulundu. Katolik Kilisesi eşcinsel evliliği kabul etmiyor. ABD’deki United Church of Christ (UCC) gibi, eşcinsel çiftlerin evliliğini kabul eden, nikah kıyan bazı Protestan kiliseleri var, ancak sayıları çok az.
Eşcinsel çiftlerin evliliğini kabul ediyorlar ama ‘evlilik’ kelimesini kullanmıyorlar
Aynı cinsten insanların evliliğini resmen kabul eden üç ülke var: Hollanda, Belçika, İspanya. Ama birçok başka ülke ‘evlilik’ kelimesini kullanmaktan kaçınarak, eşcinsel çiftlere aynı hakları tanıyor. Eşcinsel evliliklere ‘sivil birliktelik’ veya ‘partnerlik’ gibi terimler icat ediliyor. İşte bu ülkelerin durumu:
Danimarka ve İzlanda Sperm bankasını kullanmak ve evlat edinmek yasak. Ama eşcinsel çiftlerin ‘sivil birliği’ kabul ediliyor, bir çift olarak yaşayan tüm insanların faydalandığı özel haklardan yararlanmalarına izin veriliyor.
Fransa Kasım 1999’da Fransa eşcinsel çiftlerin varlığını kabul eden ilk Katolik ülke oldu.
Macaristan Eşcinsel çiftler, evli çiftlere verilen bütün haklara sahip ama evlat edinemiyorlar.
Norveç ve İsveç Eşcinsel çiftlerin varlığını kabul ediyor. Lezbiyen çiftlerden birinin hamile kalması yasak.
Kanada Heteroseksüel çiftlerle otomobil kaskosu, emeklilik ve vergi gibi konularda sahip oldukları hakların aynılarına sahipler.
Almanya Çiftlere miras konusunda evli çiftlere tanıdığı bütün hakları tanıyor.
ABD: Vermont, Oregon, Massachusetts, Connecticut, Maine, Hawaii, California gibi eyaletlerde eşcinsel çiftler evlenebiliyor, ama sadece Massachussetts’de buna resmen ‘aynı cinsin evliliği’ deniyor. ABD’nin 41 eyaletinde ise, evlilik Anayasa’ya dayandırılan bir yorumla sadece ‘bir kadınla bir erkeğin birlikteliği’ olarak kabul ediliyor ve eşcinsellere evlilik hakkı verilmiyor.
Amerika’nın bazı eyaletlerinde eşcinsel çiftlere, evli çiftlerin sahip olduğu bütün haklar veriliyor. Avrupa’nın diğer bazı ülkelerinde de. Ama çiftler evlilik haklarından yararlansa bile birçok ülkede evlat edinmelerine izin verilmiyor. Durum Avrupa’da böyleyken, dünyanın diğer ucunda eşcinsel ilişkiye girenler ölümle cezalandırılıyor. Bazı ülkelerin ise eşcinsellikle ilgili yazılı hiçbir kanunu yok, bu ülkeler eşcinselliği yok sayıyor. Öyle ki iş, toplumsal ahlak anlayışına kalmış durumda. İşte ülkelere göre eşcinsellikle ilgili hukuki durumun bir özeti. n
3 Eşcinsel ilişkinin yasak olduğu ülkeler
Cezayir, Angola, Benin, Burundi, Kamerun, Cape Verde, Cibuti, Etiyopya, Gine, Liberya, Libya, Malavi, Mauritus, Fas, Senegal, Sudan, Swaziland, Togo, Tunus, Bangladeş, Brunei, Solomon Adaları, Bahreyn, İran, Lübnan, Katar, Suriye, Barbados, Belize, Nikaragua, Puerto Riko, Trinidad
3 Eşcinsel ilişkinin sadece erkeklere yasak olduğu, kadınların eşcinsel ilişkisinin yok sayıldığı ülkeler
Botsvana, Gana, Gambiya, Kenya, Nijerya, Mozambik, Nabimya, Seyşel Adaları, Siera Leone, Tanzanya, Uganda, Zambiya, Zimbabve, Butan, Burma, Fiji, Hindistan, Malezya, Maldivler, Nepal, Singapur, Sri Lanka, Tonga, Özbekistan, Kuveyt, Kayman Adaları, Jamaika
3 Eşcinsel ilişkinin ölümle cezalandırıldığı ülkeler
Moritanya, Afganistan, Sudan, Pakistan, Çeçenistan, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Yemen
3 Eşcinselliğin toplum içinde gösterilmesinin (örneğin sokakta öpüşme gibi) yasak olduğu ülkeler
Bulgaristan, Liechtenstein, Romanya, Küba
3 Eşcinsellerin aşağılanmasını suç sayan ülkeler
Avustralya (Tasmanya), İzlanda, Danimarka, İrlanda, Lüksemburg, Norveç, İspanya, İsveç
3 Eşcinselleri ayrımcılığa karşı koruyan ülkeler
Güney Afrika, Yeni Zelanda, Avustralya, Avusturya, Finlandiya, Danimarka, Fransa, İzlanda, Lüksemburg, Hollanda, Norveç, Slovenya, İspanya, İsveç, İsviçre, Arjantin, Brezilya, Ekvador, Kanada, Meksika
3 Eşcinselleri orduya kabul eden ülkeler
Güney Afrika, Avustralya, Yeni Zelanda, Belçika, Avusturya, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Fransa, Finlandiya, İrlanda, İtalya, Litvanya, Hollanda, Norveç, Slovenya, İspanya, İsveç, İsviçre, İngiltere, İsrail, Bahamalar, Kanada
3 Eşcinselleri orduya kabul etmeyen ülkeler (eşcinselliğin tamamen yasak sayıldığı ülkeler eklenmemiştir)
Japonya, Belarus, Hırvatistan, Almanya, Yunanistan, Macaristan, Lüksemburg, Polonya, Portekiz, Türkiye, Arjantin, Brezilya, Peru, Venezella
3 Eşcinsel çiftlerin evlat edinmesine izin veren ülkeler
Güney Afrika, Belçika, Hollanda, Kanada, İngiltere
3 Lezbiyenlerin sperm bankalarını kullanmasına izin veren ülkeler
Avustralya (Tazmanya), Belçika, Finlandiya, Yunanistan, İrlanda, Hollanda, İspanya, İngiltere
İngiliz Kilisesi’nin garip kararı
İngiltere’de aralık ayında eşcinsel evlilikler (sivil partnerlik) gündeme gelecek. Bir Protestan kilisesi olan İngiliz (Anglikan) Kilisesi de, kendi bünyesindeki gay papazların bu haktan yararlanıp sivil nikah kıyabileceklerini düşünerek önlem aldı. Kilise, gay papazların birlikteliğini kabul edeceğini, ancak bu çiftlerin ömürlerinin sonuna kadar seks yapmaması gerektiğini açıkladı. Bu karar birçok gay papaz tarafından ‘gülünç’ bulundu. Katolik Kilisesi eşcinsel evliliği kabul etmiyor. ABD’deki United Church of Christ (UCC) gibi, eşcinsel çiftlerin evliliğini kabul eden, nikah kıyan bazı Protestan kiliseleri var, ancak sayıları çok az.
Eşcinsel çiftlerin evliliğini kabul ediyorlar ama ‘evlilik’ kelimesini kullanmıyorlar
Aynı cinsten insanların evliliğini resmen kabul eden üç ülke var: Hollanda, Belçika, İspanya. Ama birçok başka ülke ‘evlilik’ kelimesini kullanmaktan kaçınarak, eşcinsel çiftlere aynı hakları tanıyor. Eşcinsel evliliklere ‘sivil birliktelik’ veya ‘partnerlik’ gibi terimler icat ediliyor. İşte bu ülkelerin durumu:
Danimarka ve İzlanda Sperm bankasını kullanmak ve evlat edinmek yasak. Ama eşcinsel çiftlerin ‘sivil birliği’ kabul ediliyor, bir çift olarak yaşayan tüm insanların faydalandığı özel haklardan yararlanmalarına izin veriliyor.
Fransa Kasım 1999’da Fransa eşcinsel çiftlerin varlığını kabul eden ilk Katolik ülke oldu.
Macaristan Eşcinsel çiftler, evli çiftlere verilen bütün haklara sahip ama evlat edinemiyorlar.
Norveç ve İsveç Eşcinsel çiftlerin varlığını kabul ediyor. Lezbiyen çiftlerden birinin hamile kalması yasak.
Kanada Heteroseksüel çiftlerle otomobil kaskosu, emeklilik ve vergi gibi konularda sahip oldukları hakların aynılarına sahipler.
Almanya Çiftlere miras konusunda evli çiftlere tanıdığı bütün hakları tanıyor.
ABD: Vermont, Oregon, Massachusetts, Connecticut, Maine, Hawaii, California gibi eyaletlerde eşcinsel çiftler evlenebiliyor, ama sadece Massachussetts’de buna resmen ‘aynı cinsin evliliği’ deniyor. ABD’nin 41 eyaletinde ise, evlilik Anayasa’ya dayandırılan bir yorumla sadece ‘bir kadınla bir erkeğin birlikteliği’ olarak kabul ediliyor ve eşcinsellere evlilik hakkı verilmiyor.