Hatay’ın Arsuz İlçesi Belediye Başkanı Fuat Sürme, Türkiye’nin tek Hıristiyan belediye başkanı. Çoğunluğu Müslüman olan seçmenlerin oylarıyla seçilen Fuat Süme, ‘Dünya bizi örnek alsın’ diye konuşuyor. Başkan Sürme, ‘laik Hıristiyan’ olduklarını belirterek dinin politikaya karıştırılmasına kesinlikle karşı.
Arsuz’da çoğu evler kapalı. Ama değerli dostum Mimi Sayek, İskenderun’dan gelip evini açmış. Aşçı Mecid’i de özel olarak çağırmış. Masanın üzerinde aşçı Mecid’in özel olarak yaptığı yemekler. Humus, benim çok sevdiğim yaprak sarması... Yüz yıllık kolonyal evin dört bir yanından Türkçe, Arapça, Fransızca sesler geliyor. Hatay Hıristiyanlarının üç anadili. Ev sahibesi Mimi Hanım
yemek odasına davet ediyor konuk ve akrabalarını... Hem Belediye Başkanı Fuat Süme’yi kutlama yemeği, hem Paskalya provası sanki... Hepimiz masanın çevresine diziliyoruz.
Bugün için özel olarak İskenderun’dan gelen Ortodoks kilisesi rahibi Dimitri Yıldırım, önce Arapça, sonra Türkçe yemek duası yapıyor:
‘Göklerdeki pederimiz adın yücelsin, hükümdarlığın gelsin! Göklerde olduğu gibi yeryüzünde de senin isteğin olsun. Günlük ekmeğimizi bugün de bize ver, bize kötülük edenleri bağışladığımız gibi sen de bağışla suçlarımızı. Bizi günah işlemekten koru ve kötülüklerden kurtar. Amin!’
ATA’NIN TAKDİRİ
Arsuz Belediye Başkanı Fuat Süme ile Mimi hısım. Mimi’nin oğlu Nasrullah, Fuat Süme’nin kızkardeşi Doris ile evli. Mimi Sayek ile Fuat Süme’nin (Sayek) baba tarafı büyük Sayek ailesinden.
Ana tarafı Zirek ailesinden. Zirek ailesinin erkeklerine Abdülhamid Han ‘Devletlü’, ‘Rafatlu’ (?) ve Paşa unvanları vermiş, devlete hizmetlerinden dolayı. Aynı şekilde
Atatürk’ün de takdirlerini kazanmış bir aile...
Fuat Süme’nin aile geleneğinde politika var ama kendini bir siyaset adamı olarak görmüyor. Hatay Devleti zamanında milletvekili olan dedesi Kamil Zirek, Hatay’ın Türkiye’ye katılması için olumlu oy verenlerden. Fuat Süme belediyecilikte siyasetin yeri olduğuna kesinlikle inanmıyor. ‘Seçilerek geliyoruz ama belediyecilikte siyasetin fazla yeri yok. Bazı Avrupa ülkelerinde vali ve kaymakamlar seçimle geliyor. Belediye başkanları üniversitelerde belediyecilik okumuş olan uzmanlar. Siyasetle ilişkisi olmayan özel memurlar bunlar.’
BELEDİYECİLİK EĞİTİMİ
Fuat Süme’nin belediyecilik anlayışı tam benim kafama göre, ben de özellikle küçük yerlerde belediye başkanlarının belediyecilik eğitimi görmüş memurlar tarafından yapılmasının daha yararlı olacağını düşünüyorum. Vali, kaymakam gibi mülki ámirin bulunmadığı beldelerde... Üstelik Bucak (Nahiye) müdürlükleri de kaldırılmış... Belediye başkanı mülki ámiri de olacak buraların.
‘Şehircilikten anlamayan, bayındırlıktan anlamayan, inşaattan, çöp ve atık toplamaktan anlamayan ve üstelik iki cümleyi bir araya getiremeyen adamı seçimle getirip sen belediye başkanısın diyoruz. Ne yapsın bu adam. Ben kaldırımdan anlamam kardeşim, asfaltın kalitesinden de anlamam.’
DÖRT DİL BİLEN BAŞKAN
Fuat Süme ziraat mühendisi. 1966 İskenderun doğumlu. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi’ni bitirdikten sonra eğitimini ABD’nin Virginia eyaletinde sürdürmüş. Demek ki İngilizce konuştuğu dördüncü dil. Tarım konusunda tam bir uzman. Neleri bilmediğini bildiğine göre bu eksikliğini giderecek kıvrak bir zekaya sahip.
Fuat Süme’nin ailesinin bir kanadı Sayekler, Arsuz’a ilk yerleşenler. 1574 yılında gelmişler Arsuz’a. Payas’tan gelmişler. Payas uzak değil Arsuz’a. Aile Payas’ta kuyumculukla uğraşıyormuş. Sayek de zaten Farsça kuyumcudan geliyor. Yedi erkek kardeş. Bunlardan biri galiba bir cinayet işliyor. Kan davasından kaçınmak için Arsuz’a göçüyorlar ve ellerindeki parayı toprağa yatırıyorlar.
LAİK HIRİSTİYANIZ
‘Bizim ne zaman Hıristiyan olduğumuzu soruyorlar. Biz bu topraklardaydık zaten. Hazreti İsa’ya ilk inanan Hıristiyanlardanız.’
Fuat Süme’nin yukarıdaki cümlesine dil içi çeviri uygularsam, ailesinin İskender İmparatorluğu zamanında; Roma İmparatorluğu zamanında, Selçuklu devleti ve Osmanlı İmparatorluğu zamanında bu topraklarda yaşadığını söylemek istiyor.
Kesinlikle Haçlı Seferleri kalıntısı Hıristiyanlardan değiller.
‘Biz laik Hıristiyanlarız, dinin politikaya karıştırılmasına kesinlikle razı değiliz. Bazı gazeteciler, medya mensupları ‘Siz belki bu duruma alışıksınız ama biz sizi Türkiye’ye örnek olarak sunmak istiyoruz’ diyorlar. Ben bunu da istemiyorum. Türkiye’ye de beni örnek olacak durumum yok. Çünkü Hıristiyan olduğum için herhangi bir din ve ırk ayrımına tabi tutulmadım. Tam tersine aláká gördüm... Örnek olacaksak dünyaya örnek olmalıyız. Bizi dünya görmeli!...’
GÖÇ NEDENİ EKONOMİ
Soruyorum: ‘Ama Fuat bey buradan Hıristiyan nüfusunun göç ettiğini duyuyorum. Mesela yazları Mimi’ye Brezilya’dan, ABD’den, Avrupa’dan konuklar geliyor. Özellikle ağustos ayında. Buradan göç etmişler.’
‘Göç var ama bu göçler herhangi bir din ve ırk baskısı, ayrımı yüzünden değil. Daha çok ekonomik nedenlerden dolayı. Ülkenin Müslüman nüfusu da ekonomik nedenlerden dolayı göç ediyor. İskenderun eskiden çok elit bir şehirdi.’
ARSUZ’UN KUM SAATİNİ TERSİNE ÇEVİRECEKFuat Süme Arsuz Belediyesi’ni 30 milyar borçla devralmış. Bu borç Arsuz gibi bir yer için para sayılmaz. Ama son on yıl içinde Arsuz’a bir taş konulmadığını söylüyor.
Peki Fuat Süme’yi belediye başkanlığına aday olmaya zorlayan dürtü ne?
‘Arsuz 1995’te belediye oldu. Belediye olmadan önce bütün işler yolundaydı. Bütün hizmetleri valilik, köy hizmetleri, devlet su işleri yerine getiriyordu. Belediye gelince bu hizmetler belediyeye kaldı. Arsuz 1990’lara kadar Mersin’den, Antep’ten, Beyrut’tan, Avrupa ve Amerika’dan gelen insanların buluştuğu bir yerdi. Denizi, kumu mükemmel, sineksiz, elit bir yerdi. Belediye oldu her gün geriye gitmeye başladı... Arpaçiftlik’e gidin, tıpkı bir doğu mezrası... Bir öğretmen tek sınıflı okulda beş sınıfı bir arada okutuyor. Tıpkı elli yıl önceki gibi... Arsuz bir tarım, balıkçılık ve turizm kasabası... Artık
balık kalmadı, turizmin turizme benzer hali yok; tarım ve balıkçılık kooperatifleri bile yok... Bunları yapmak için bir irade, bir öncü irade gerek...’
Fuat Süme’yi belediye başkanı olmaya zorlayan işte bu öncü irade. Arsuz’un kum saatini tersine çevirecek. Dağdaki askeriye yasağının kalkmasının turizmi canlandıracağını söylüyor. Çünkü dağda Seydi (Meryem Ana) makamı ve kaynağı var. 15 Ağustos’ta Meryem Ana Bayramı’nda ziyaret edilen, bir gece uyuduktan sonra kurban kesilen kutsal bir yer. Sanki bir haç yeri. Yıllardır PKK terörü dolayısıyla yasak bölgeymiş. Yasak kalkmış. Evet bizim Hıristiyanlarımız kurban kesiyor. Demek ki ilk Hıristiyanların törelerini koruyorlar.
Arsuz’da ve Hatay’da dini, insanlar en doğal haliyle yaşıyorlar. Müslüman da, Hıristiyan da öyle yaşıyor. Dört mevsim gibi, yağmur gibi, rüzgar gibi, bereketli deniz gibi... Bireysel özgürlüğün ve laikliğin en dokunulmaz alanı dinsel inanç burada saygı ve sevgi kaynağı... Bu yüzden Arsuz’un Müslüman ve Hıristiyan seçmenleri Cemaat Seçmeni değil Siyasal Seçmen...
Oyların yüzde 60’ı MüslümanlardanFuat Süme Hıristiyan seçmenlerin yüzde 40’nın kendisine oy verdiğini, yüzde 60 oyun Müslümanlar tarafından verildiğini söylüyor. Fuat Süme’yi makamında ziyarete gittiğimizde, odada Genç Parti’nin belediye başkan adayı Veysel Tan vardı. Arsuz’un acil sorunlarını konuşuyorlardı. Arap Alevisi ve Sayek ailesinin yanında kırk yıldır çalışan Aşcı Mecid AKP’den belediye meclisine aday olmuş. Bir de ailenin yanında çalışan Ahraz (dilsiz) Şems var. Şems’in aileden alevi olması lazım. Sakallı olduğum için beni papaz sanıyor. Şems hanımın kime oy verdiği belli değil. Kimseye söylemiyor. Böylesine bir demokratik ortam var evde ve Arsuz’da.
AZINLIK PSİKOLOJİSİ YOK
‘Siz merak ediyorsunuzdur. Bir Hıristiyan nasıl oldu da seçildi. Arsuz’a ilk kez bir Hıristiyan belediye başkanı seçiliyor ama daha önce muhtelif partilerden Hıristiyanlar belediye meclisine seçilmişti. DYP’den iki hırıstiyan vardı belediye meclisinde. Belediye meclisinde benimle birlikte 7 üye var. DYP’den 3 üye var. Biri Hıristiyan. Biliyor musunuz bilmem, geçen belediye meclisinde bağımsız üyeydim ben...’
Arsuzlu, Hataylı Hıristiyanlar ‘Azınlık psikolojisi’ illetinden uzak yaşadıkları için, politikaya girmek, politikayla uğraşmak, seçmek ve seçilmek çok doğal geliyor onlara... Müslümanlar da zaten öyle düşünüyorlar.
SAYILARLA ArsuzKışlık nüfusu: 3.000.
Yaz nüfusu: 20 bin. Eskiden 30 binmiş. Körfez savaşından önce.
Seçmen sayısı: 1.602.
Seçime katılan: 1.400 civarı.
Hıristiyan seçmen sayısı: 220. Demek ki 1.382 seçmen Müslüman.
Oy dağılımı şöyle: CHP: 504, DYP: 363, DSP: 167, Genç Parti: 141, AKP: 23...