Dr. Yanıt

UykusuzluÄŸun tedavisinde yeni yöntemler var mı?Soru: Uykusuzluk çekiyorum. DoÄŸrusu bugüne kadarki tedavilerden pek de memnun olduÄŸum söylenemez. Dünyada baÅŸka hangi tür tedaviler uygulanıyor?Yanıt: Uykusuzluk bütün dünyada bütün ülkelerde sorun.. Ãœlkemizde üniversitelerinde de uyku araÅŸtırma merkezleri, uykusuzluÄŸu tedavi merkezleri var. Ama iÅŸin doÄŸrusu, deneysel olarak en büyük araÅŸtırmaların da ABD gibi bilimde geliÅŸmiÅŸ ülkelerde yapıldığını itiraf etmek gerekir.. Åžu rakamlar, sorunun büyükülüğünü anlatmakta Amerikan Uyku Vakfı’na göre Amerikalı yetiÅŸkinlerin yüzde 60’ı haftanın birkaç günü uykusuzluk çekiyor, üçte biri her gece bu sıkıntıyı yaşıyor. Piyasada çok miktarda uykusuzluÄŸa karşı ilaç var. Ancak bunların ciddi yan etkileri de söz konusu. Boston’daki Beth Israel Deaconess Tıp Merkezi’nden Gregg Jacobs, uyku tedavilerinde ilaca sıcak bakmayan bilim insanlarından biri. Ancak Ambien, Stilnoct, veya Stilnox adları altında satılan uykusuzluk hapının yan etkilerinin azlığı nedeniyle diÄŸer ilaçlara tercih edilebileceÄŸi görüşünde. Yan etkisi yokTabii uykusuzluÄŸu ilaçla deÄŸil de, Cognitive Behavior Therapy, yani biliÅŸsel davranış yöntemiyle yaklaÅŸan bilim insanları da var. Archives of Internal Medicine isimli tıp dergisinde yayımlanan bir araÅŸtırma, biliÅŸsel davranış terapisinin ilaçtan daha yararlı olduÄŸunu ortaya koyuyor. Yukarıda adı geçen araÅŸtırmacı Jacobs ve arkadaÅŸlarının bu araÅŸtırması, Cognitive Behavior Therapy yönteminin yan etkisiz olması nedeniyle uykusuzluÄŸa karşı belki de en yararlı tedavi olabilir. Aratırmacı Jacobs şöyle diyor: ‘En az yan etkili ilaçlar insanların uyumasını kolaylaÅŸtırır, ancak bunlar stres ve endiÅŸeyi yok etmez. Oysa stres ve endiÅŸe uykusuzluk nedenlerinin başındadır. Jacops ‘UykusuzluÄŸa Hoşça kal Deyin’ isimli kitap da yayımladı. Kitapta uyku uzmanlarına bazı yöntemler öğretiyor. Bu yöntemlerin başında her sabah aynı saatte kalkmak ve yatağı yalnızca uyumak için kullanmak geliyor. Cognitive Behavior Therapy rahatlama teknikleri de öğretiyor ve uykusuzluk çeken hastaların uykusuzlukla ilgili bazı kliÅŸeleri unutmalarını istiyor. Çünkü bu alışık söylemler sadece hastanın endiÅŸelerini arttırıyor.Åžunu bilmek gerek: 8 saatten az uyumak sorun yaratmaz. Pek çok insan 6 saat uyku ile bile yetiniyor. Uykusuz geçen bir gecenin ardından çalışma baÅŸarımınızın etkileneceÄŸini de düşünmeyin. Uykusuzluk çeken hastalar pek çok insana göre uykusuzlukla daha iyi baÅŸ edebilir. Cognitive Behavior Therapy yönteminin etkilemesi birkaç haftayı buluyor.Çobanpüskülünün neden sadece kenarları buzlandı? Soru: Bahçemde çobanpüskülü yetiÅŸtiriyorum. Geçen yıl çok ÅŸiddetli bir don oldu, çobanpüskülü yapraklarının kenarları buz tuttu fakat yaprakların yüzeylerinde hemen hemen hiç buz tabakası oluÅŸmadı. Bir arkadaşım durumun yaprakların eÄŸrilik yarıçapıyla ilintili olduÄŸunu söylüyor, bu doÄŸru mu?Yanıt 1: DoymuÅŸ havanın içinde su damlacıklarının oluÅŸabilmesi için, üzerinde yoÄŸunlaÅŸmanın olabileceÄŸi yoÄŸunlaÅŸma çekirdeklieri gereklidir. Bu yoÄŸunlaÅŸma çekirdekliqeri toz kaynaklıdır ama yaprakların keskin kenarları ve uç kısımları dabelirli ÅŸartlar altında böyle yoÄŸunlaÅŸmaların olabilmesine olanak verir. Çok soÄŸuk kış günlerinde su, aynı anda yoÄŸunlaşır ve donar, yani su buharı-buz geçiÅŸi çok kısa zamanda gerçekleÅŸir. Çobanpüskülü de keskin kenarlı yaprakları olan bir bitki olduÄŸundan su buharının buza dönüştüğü yer, yaprakların kenar kısımlarıdır.Yanıt 2: Çobanpüskülünün üst yüzeyi balmumunu andıran garip bir maddeyle kaplıdır, bu madde yaprağın su kaybetmesini önler. Bu maddenin molekülleri yüksüzdür ve su moleküllerini ters yöne iter (su molekülleri yüklüdürler). Dolayısıyla yaprağın yüzeyinde oluÅŸan çiÄŸ damlacıkları kenarlara yönelirler. Sonuç olarak buz örtüsüne sadece yaprağın kenarlarlarında rastlarsınız.Â