Dr. Yanıt

Biyo çözünür materyal nedir?SORU: Sık sık popüler bilim yazılarında bile Bio-çözünür madde benzeri sözcüklere rastlıyoruz. Bunu açıklar mısınız?YANIT: Bakteriler, mantarlar, algler gibi mikro organizmalar tarafından yok edilebilen bir materyallere biyo çözünür, yani biyolojik olrak çözünür yok olabilir madde deniyor. Ancak bu, kesin bir tanım deÄŸil. Bio çözünür (doÄŸada kaybolabilen) olduÄŸu varsayılan bir polietilen poÅŸetin kaybolması 2 yüzyıl alabilirken, kredi kartı ise 5 yüzyıldan daha kısa bir sürede doÄŸa tarafından sindirilemez! Bu konu üzerine uzun süredir çalışan araÅŸtırmacılar, aslında iki limiti gidermeyi tavsiye ediyorlar. Ä°lk önce, materyal su, karbonik gaz ve/veya metan gibi toksik olmayan bir elemente ayrıştırılmalı. Bu gereklilik aynı zamanda yaÅŸayan organizmaları da ilgilendiriyor.Ambalajların istilasıİkinci sınır ise çabukluk: örneÄŸin tarımda kullanılan bazı teknik materyaller için iki hafta içerisinde bozulma söz konusu olmalıdır. Biyo çözünürlük araÅŸtırmasıha harcanan paralar, aslında 90'lı yıllardan bu yana ÅŸans oyunu parası haline döndü. Bugün Avrupalıların (ve bizde de yayılan) çöp kutularının dötte birini dolduran plastik ambalajların gittikçe artan istilası ise bu araÅŸtırmanın motivasyon kaynağı olmuÅŸtu. Her sene, örneÄŸin sadece Fransa’da market kasalarından verilen 14 milyardan fazla çanta 20 bin ton artık doÄŸuruyor! Bu ürünlerin yerine ne konulabilir? Selofan ya da kağıt gibi materyaller olabilir, ikisi de selüloz bazlı ve dolayısıyla biyo çözünürdürler. Biyo çözünür plastik kullanımında söz konusu olan polietilen de belki poliaktik asit (PLA) yerine kullanılabilir.Aynı zamanda, CD üretiminde kullanılan yok edilemez polikarbonat da yerini mısır niÅŸastasına bırakabilir. Tarımda, plastik filmler bitkisel orijinli kağıt ya da biyo çözünür polimer gibi ürünlerin (keten, hindistan cevizi, kenevir. . .) lehine ortadan kalkabilir. Bir diÄŸer sektör de geliÅŸme halinde: Burada yivli kriko, yaÄŸlama, vites kutusunda kullanılan mineral yaÄŸ yerini zamanla kolza ve turnasola bırakabilir. Bu aynı zamanda motor yağının da dönüşü olacak. Plastikler için bir umutBiÅŸo çözünür plastikler ortaya çıkmak için neden bu kadar sene geciktiler? Çünkü ortalama olarak üç kat daha pahalılar. SanayileÅŸmenin ilerlemesi masrafları büyük ölçüde düşürdü. 10 yıl önce, klasik bir ürünün biyo çözünür olanını elde etmek için 10 kat daha fazla ödemek gerekirdi. Yeni fabrikaların inÅŸaası (poliaktik asit bazlı polimerler) bugünden 4 ya da beÅŸ yıl önceki fiyatları getirebilir.Bazılarının renkli bazılarının siyah beyaz rüya gördükleri doÄŸru mu?SORU: Ben sadece siyah beyaz rüya görüyorum: Fakat bazıları renkli rüya gördüklerini söylüyorlar. Hangisi doÄŸru?YANIT: Uyku araÅŸtırmacıları, hemen hemen bütün insanların rüyalarını renkli gördükleri olgusundan hareket ederler. Yani hayatta nasıl görüyorsak öyle... FotoÄŸrafın bulunuÅŸundan önce kimsenin aklına rüyanın renkli mi yoksa siyah beyaz mı görüldüğü sorusu gelmemiÅŸtir herhalde. Görüntüler arasındaki ton farkları eski foto ve TV tekniklerinde ortaya çıkmıştır. Amerikalı araÅŸtırmacı Eric Schwitzgebel 20. yüzyılda tonlarca rüya haberlerini derleyip topladı, bunları deÄŸerlendirdikten sonra ÅŸu saptamayı yaptı: Siyah beyaz rüya konusu televizyonla birlikte gündeme geldi! Bu tip rüya konuları en çok 50’li yıllarda, siyah beyaz TV’nin en yaygın olduÄŸu zamanlarda ortaya çıktı.Siyah beyaz rüya gördüklerini belirten insanların gerçekten de rüşalarında hayatlarını siyah tonlarda görebilecekleri şüpheyle karşılanmaktadır. Bu belki de anımsama ile ilgili bir sorundur. Sık rüya gören ve bunları anımsayan insanların renkli ayrıntıları hatırlamaları gerekir. EÄŸer göremiyorlarsa, uyku araÅŸtırmacıları onlara ÅŸunu söylüyor: Lütfen bir dahaki sefer ayrıntılara iyi bakın! Belki gördüğünüz insanların yüzlerindeki ayrıntılar, sandığınız gibi gri tonlu deÄŸil, gerçek hayattaki gibi et rengindedir! Andropoz gerçek mi?SORU: Kadınların menopoz durumu üzerine çok yazılıp çizildi, son zamanlarda basında andropoz konusunda da bazı yazılar okudum. Andropoz gerçek mi?YANIT: Evet ya da hayır. Zaten, bu sorunun cevabı uzun süredir tartışılıyor. Andropoz-erkeklerde yaÅŸdönümü (Yunanca ‘andros-erkek’ ve ‘pausis-durma’ kelimelerinden geliyor) kadınlardaki reglin ve böylece üremenin sona ermesi anlamına gelen menopozla eÅŸtir. Ancak, kadınların aksine erkekler ileri yaÅŸlara kadar dölleme yapabilirler. Aslında, cinsel hormonlarındaki genital bezlerin (testis) üretimindeki azalış sürekli ve derecelidir, kadınlardaki gibi ansızın meydana gelmez.HipoandrojeniDoktorlar, yaÅŸlılığa baÄŸlı bu hormonal salgılamadaki düşüşü betimlemek için hipoandrojeniden bahsetmeyi tercih ediyorlar. Bununla birlikte, 40’lı yaÅŸlardan baÅŸlayarak, bazı erkekler menopoza benzer yorgunluk, sinirlilik, uykusuzluk, kilo alma gibi semptomlarla karşılaşır. Ereksiyon zorluÄŸu, enerji kaybı ve kas kütlesinde kayıplar yaÅŸar. Bu olaylar çoÄŸu kez geç yaÅŸlarda, bazen 80 yaşından sonra ortaya çıkabilir. Sadece erkeklerin yüzde 30’una yakın bir kısmı hipoandrojeniyle karşılaşırlar.Erkeklik hormonunda anormal oranda bir düşüşle karakterize edilen hipoandrojeni, kandaki aktiv testosteron düzeyi (milimetre başına 0.8 nanogramdan daha az bir oran) belirlenerek teÅŸhis edilir. Androjen bazlı bir tedavinin bazen gerekli olduÄŸu ortaya çıkıyor, çünkü semptomların yan etkileri ve hormonal yetersizlik, kemiklerin kırılganlığı (osteoporoz) ya da kalp hastalıklarına neden olabilir. Ancak bazı erkeklerde, bu ilaçlar prostat hastalıklarına yol açabilir ki bu da kanser riski anlamına gelmektedir.Menopoz üzerine Son regl döneminden (50 yaÅŸ civarında) önce 5 ya da 10 yıl arasında, yumurtalıklar yavaÅŸ yavaÅŸ fonksiyonlarını kaybederler. Regl azalır ve cinsel hormonların-ostrojen ve projesteron-üretimi yavaÅŸlar. Reglin durmasından bir yıl sonra sıcaÄŸa karşı hassaslık, uykusuzluk gibi sorunlar baÅŸ gösterir. Hormonal yetersizlik kalp hastalıkları ve osteoporoz-kemik erimesine neden olabilir. Osteoporozun tedavisi ise bugün hala tartışmalı.Â