Domuz gribi aşısı efsaneleri ve doğrular

Mesude ERŞAN
 mersan@hurriyet.com.tr

Ancak kızım aşılanacağı için büyük panik yaşadı. İki gün durmadan ağladı, fikrimi değiştirmem için baskı yaptı. “Beni ölüme yolluyorsun, bu sorumluluğu nasıl üzerine alıyorsun, ya sakat kalırsam, yan etkileri berbatmış” diye baskı yaptı. Anlattığına göre arkadaşları da aşılanma kararımıza şaşırıyordu. 38 kişilik sınıfta sadece üç çocuğun ailesi aşıya evet demişti. Belli ki hayırcılar, evetçilere bir bakıma baskı yapıyordu. Anladım ki aşılanmak kızımda travma etkisi yapacaktı. Dayanamadım, kararımı geri çektim. Kafaları bu kadar karıştıranları Tanrı’ya havale ediyorum ve umuyorum ki bir gün hepimize hesap vermek zorunda kalmasınlar... Domuz gribi aşısıyla ilgili efsaneleri ve doğrusunu hatırlatmayı ise kendime görev biliyorum.

BİZİ KOBAY YAPTILAR
Doğrusu: Aralarında ABD, Kanada, Fransa, Almanya, Hollanda, İngiltere, Japonya’nın da olduğu 18 ülke tüm nüfusları için yeterli miktarda aşı alımı için anlaşma yaptı. Bunlardan ABD, Avustralya, İsveç, Danimarka, Fransa, Japonya, İngiltere, Macaristan, Çin gibi birçok ülke domuz gribi aşısını kullanmaya başladı. Aşı piyasaya sürülmeden önce, güvenliğini kontrol için faz 1-2 ve 3 deney aşamaları tamamlandıktan sonra ruhsat aldı. Diğer aşılar ve ilaçlarda olduğu gibi faz 4 aşaması klinikte yapılır. Yani faz 4 zaten ruhsat alınıp, pazara verildikten sonra yapılan gözlemlerden oluşur. Çünkü çok sayıda insana ancak piyasaya verildikten sonra uygulanır. O güne kadar fark edilmeyen etkileri varsa saptanır.

YAN ETKİLERİ AĞIR
Doğrusu: Aynen mevsimsel grip aşısında olduğu gibi, domuz gribi aşısı sonrasında aşılama yerinde kızarıklık, ağrı, şişlik, hafif bir ateş, enfeksiyon, hafif kırıklık hissi, üst solunum yolu enfeksiyonu benzeri şikayetler, bulantı, kusma olabilir. Ama bunların hepsi 24-48 saat içinde kendiliğinden geçer.

ADJUVAN ÇOK TEHLİKELİ
Doğrusu: Türkiye’nin üç farklı firmadan satın aldığı tüm aşılarda adjuvan var. Advujanlı aşı kötü, advujansız aşı iyidir diye bir kural yok. Adjuvan daha az antijenle, daha fazla sayıda kişinin aşılanmasını sağlayan bir katkı maddesi. Aşılardaki skualen denen adjuvan yeni değil. 1997’den beri Novartis firmasının mevsimsel grip aşısında kullanılıyor, bugüne kadar 40 milyon doz yapıldı. Bildirilen ciddi bir yan etki yok. Tiomersal çoklu aşılarda kullanılan bir madde. Aşıya birden fazla enjeksiyon gireceği için dışarıdan mikrop bulaşmasını önlemek için kullanılıyor. Dünya Sağlık Örgütü Aşı Güvenliği Genel Komitesi (GACVS), Avrupa İlaç Ajansı (EMEA), Patentli Tıbbi Ürünler Kurulu (CPMP), Amerikan Bağımsız Sivil Ulusal Bilim Akademisi (NAS) ile İlaç Enstitüsü’nün (IOM) raporunda thiomersal içeren aşılarla yapılan aşılama ile özel nörolojik gelişim bozuklukları arasında ilişki saptanmadı.

ABD’Lİ ADJUVANSIZ AŞIYLA AŞILANIYOR
Evet, ama ABD’de adjuvanlı grip aşıları ruhsatlı değil. Domuz gribi salgını için ruhsat prosedürünün yeterince hızlı tamamlanamayacağı anlaşılınca firmalar ABD için adjuvansız aşı üretti. AB ülkelerinde ise adjuvanlı aşılar kuş gribi salgını sırasında ruhsatlandırılmıştı. Bu nedenle AB ülkeleri advujansız aşı alımında bir sakınca görmedi. ABD de Sanofi Pasteur, Novartis ve Medlmmun’dan (burundan yapılan) aşı aldı. ABD’de de çoklu doz aşılarda thiomersal kullanılıyor.

AŞI NÖROLOJİK HASTALIK YAPIYORMUŞ
Toplu aşılamalardan sonra nörolojik bir sorun olan Guillain Barre Sendromu’nun daha sık görüldüğü iddia ediliyor. Oysa bu zaten toplumda görülen bir hastalık. Yüzbin kişiden 1-2 kişi, aşılansa da aşılanmasa da bu hastalığa yakalanıyor. Etkeni de tam olarak bilinmiyor ancak çeşitli enfeksiyonlardan sonra gelişebiliyor. Grip aşısı uygulananlarda ise görülme sıklığı milyonda bir. Yani normal popülasyondan çok daha az. Üstelik ikisi arasında kanıtlanmış bir ilişki yok.

Aşılar hangi firmalardan alındı?

Belçika’da üretilen GlaxoSmithKline, Fransa’da üretilen Sanofi Pasteur ve İtalya’da üretilen Novartis firmalarından toplam 43 milyon doz alındı. Bunların tümü AB’nin resmi kuruluşu olan EMEA İlaç Ajansı’ndan ruhsatlı.

Neden aşı yaptıralım

Dünya Sağlık Örgütü’nün Stratejik Uzmanlar Komitesi 30 Eylül’de, domuz gribinden hastanede tedavi edilmesi gerekenlerin büyük çoğunluğunun ergenler, küçük çocuklar ve gebeler olduğunu açıkladı. Hastaneye yatanların yüzde 10-25’i yoğun bakım ünitesine alınıyor ve yüzde 2-9’u hayatını kaybediyor. Hastanede tedavi girenlerin yüzde 7-10’u gebeliğin ikinci ve üçüncü üç ayında. Aşılamanın amacı, öğrencileri koruma altına alıp hastalığın büyük kitlelere hızla yayılmasını engellemek. Risk gruplarını korumak, salgını ve ölümleri engellemek. Biliyoruz ki çocuk ve gençler normal gribe oranla domuz gribine daha sık yakalanıyor.