Doğum sonrası kadın sağlığı

Bu küçük insan annenin hayatının odak noktası oluverir. Anne ve bebeğin birbirini tanıması, anlaması ve birlikte yaşamaya alışmaları anneye diğer günlük faaliyetlerinin yanısıra bir sürü yeni sorumluluklar getirir. Ve bu süreçte anneler çoğunlukla kendilerini unuturlar.

Oysa, en az bebek kadar onu dünyaya getiren annenin saÄŸlığı da önemlidir. Annenin saÄŸlığı, üzerine titrediÄŸi bebeÄŸinin saÄŸlığını ve mutluluÄŸunu doÄŸrudan etkiler.   Â

Unutmayın,

SİZİN MUTLU OLMANIZ BEBEĞİNİZİN DE MUTLU OLMASI DEMEKTİR.
Her annenin doğum yaptıktan sonra bebeğini kontrol ettirdiği gibi kendisini de sağlığı açısından kontrol ettirmesi gerekir. Doğumdan sonraki iki ay içinde lohusanın doğum sonu kontrolü yapılmalıdır. Kontrol için 3 aydan uzun bir süre geçirilmemelidir.

DOÄžUMDAN SONRA Ä°LK GÃœNLER
Normal bir doğumdan sonra birkaç saat içinde yataktan kalkabilirsiniz. Olabilecek en erken zamanda ayağa kalkmak ve hareket etmek kan dolaşımı için olduğu kadar barsakların iyi çalışması için de yararlıdır. Birçok hastane normal doğum sonrası 24 saat içinde anneyi taburcu etmektedir, ama bu günlük hayatınıza hemen başlayacaksınız demek değildir. Doğumdan sonra, özellikle ilk günlerde yorulmamalı ve dinlenmelisiniz. Aksi takdirde kanama ve ağrılar artabilir. Yüksek ateşte (380) kesinlikle doktora danışmak gerekir.

Doğumdan sonra gece terlemeleri ve emzirirken ateş basmaları olabilir.

Emzirmenin başlangıcında memeler acıyabilir. Bebek doğru emiyorsa bu acı giderek azalabilir ve bebek emdikçe tümüyle geçer. Bebek memelerdeki sütü boşaltacak şekilde sık sık emzirilirse memelerdeki süt birikimine bağlı anneyi rahatsız edecek şişlikler, kızarma ve ağrı olmaz. Olduğu takdirde sütü boşaltmak, emzirmeden önce sıcak su ile pansuman ya da banyo yapmak, emzirdikten sonra memelere soğuk su ile pansuman yapmak şikayetleri azaltır.

Ev işlerinizi ve varsa diğer çocuklarınızın bakımını eşiniz, akrabanız, arkadaş ya da komşularınızla paylaşmak işinizi kolaylaştıracaktır. Destek alamadığınız durumlarda ise önceliği bebeğinize ve kendinize vermek en iyisidir.

Anne olmak kadının hayatında çok büyük bir değişikliktir. Eşiniz de aynı değişimi baba olarak yaşayacaktır.

Doğumdan sonraki ilk günlerde bazı kadınlar nedensiz üzülebilir, aniden ağlamaya başlayabilirler. Birdenbire artan sorumluluklar endişe duymaya neden olabilir. Özellikle sütün gelmeye başladığı dönemde görülen bu tür inişli çıkışlı duyguların sorumlusu vücuttaki hormonal değişiklikler olabilir.

Bebeğinizle birbirinize alıştıkça, kendinize güveniniz arttıkça bu türden duygular azalmaya başlar.

Diğer annelerle korkular ve duygular üzerinde konuşmak kendinizi daha az yalnız hissetmenizi sağlar. Eşin, arkadaşların ve ailenin desteği bu dönemi daha kolay atlatmanıza yardımcı olur. Ama, daha fazla yardıma ihtiyacınız olursa doktora başvurunuz.

DOÄžUMDAN SONRA VÃœCUDUMUZDA NELER OLUR?
Doğumdan sonra gebelikte büyümüş olan rahim yavaş yavaş küçülmeye başlar. Bu amaçla da sık sık kasılır. Doğumdan sonra yuvarlak, sert bir kitle halinde karın bölgenizde elinize gelen rahminiz 10 gün sonra küçülür ve artık elinizle hissedemezsiniz. Kırkınız çıktığında tümüyle eski haline dönmüş olacaktır. Bebeğinizi emzirmek bu sürecin hızlanmasına yardım eder. Kasılmalar fazla olabilir ve rahatsız edebilir, ama birkaç gün içinde azalacaktır.

Doğum sonrası ilk günlerde kanlı, miktarı fazla bir adet kanaması gibi sonra pembe, daha sonra kahverengimsi bir akıntı olur. Birkaç hafta sonra rengi beyaza döner. Hijyenik bağınızı 6 saatten kısa sürelerle değiştirmelisiniz. Eğer kanama anormal ölçüde fazlalaşırsa, ateşiniz çıkarsa ya da akıntınız kötü kokuyorsa doktora başvurunuz.

Doğumdan sonraki ilk bir ayda "kırk sonu" da denilen, adet kanamasına benzer bir kanama olabilir. Bu kanama adetlerin başladığını göstermez. Bebek yalnız anne sütü ile besleniyorsa genellikle ilk 6 ayda adetlerin başlaması ve düzenli olması beklenmez. Telaşlanmamak gerekir. Zamanla düzene girecektir. 18 aya kadar adet görülmediği de olabilir.

DOÄžUM SONU KANAMASI NASIL AZALTILABÄ°LÄ°R?
* Doğum sonrası olan kanamanın azaltılması için karın masajı yapılır.
* Zaman, süre, yer önemli değildir.
* Rahim gebelikte içinde bebek bulundurduğu için normal ölçülerden çok daha fazla büyür.
Siz elinizle karından aşağıya doğru rahimi sıkıştırarak masaj yapabilirsiniz. Masajlarda ağrı hissedilmez ve hiçbir zararı da yoktur.

DÄ°KÄ°ÅžLÄ° DOÄžUM YAPILDIYSA

DOĞUM SONU DİKİŞLERİN TEMİZLİĞİ
* Dikişler için en iyi bakım temizliktir.
* Tuvalette taharetlenirken her zaman önden arkaya doğru temizlenin.
* Taharetlenmede eczaneden alacağınız özel olarak hazırlanmış ilaçlı sularla (karışımla) temizlenin.
* Dikişler 7-10 gün sonra artık acımayacak, iyileşecektir. Fazla ayakta durmak, yatmamak dikişlerin iyileşmesini geciktirir. Ağrıya neden olur.
* Dikiş yerlerinde kızarıklık, akıntı ve şişme varsa iltahaplanmış olabilir. Doktora başvurunuz.
* Dikiş yerlerinde ağrı, hassasiyet varsa günde iki kere masa lambasıyla ısıtabilirsiniz.

DOÄžUM SONRASI BESLENME
* Eski vücut ağırlığınıza hemen dönmek için acele etmeyiniz. Bu süre 6 ay sürebilir. Bebeğinizi emziriyorsanız eski formunuza daha kolay dönersiniz. Doğum sonrası karın büyümesine ve sarkmasına karşı karnı sarmanın veya korse kullanmanın yararı yoktur. Bunu engellemenin en iyi yolu doğum sonu cimnastiğidir.
* Anne aşırı kilo aldıysa, her ay 2 kilo kaybedebilir. Ayda 2 kilodan daha fazla kilo kaybı doğru değildir.
* Lohusalıkta, zayıflama diyeti uygulanmamalıdır. Ancak unlu ve yağlı besinlerden fazla yememeğe dikkat edilmelidir.
* Doğumdan sonra anne bebeğini emzirirken gebelik öncesi döneme göre en az 1 litre su ve sulu gıdalar, 2 tane meyva veya 2 tabak sebze yemeği, 3 dilim ekmek ya da bir tabak makarna-pilav, 1 yumurta, 1 bardak süt ile ek olarak beslenmelidir.
* Demir hapınızı almaya devam edin. Bu hem gebelik süresince azalan demir depolarınızı dolduracak; hem de sütünüz yoluyla bebeğinizin demir gereksiniminin bir kısmı karşılanacaktır.

DOÄžUMDAN SONRASI BANYO
* İlk yıkanmalar ayakta duş şeklinde yapılmalıdır.
* Sezeryanlı doğumdan sonra genellikle 4 ya da 5. günde dikişler alınır ve dikişler alındıktan sonra duş alınabilinir.

DOÄžUM SONRASI CÄ°NSEL Ä°LÄ°ÅžKÄ°
Sezeryanla olsun, normal doğumla olsun doğum sonu kanaması tümüyle bitmeden önce ilişkide bulunmak doğru değildir. Genel olarak döl yolunun iltihaptan koruyucu ortamı kanama sırasında etkilenir, mikroplara karşı koruyuculuğu azalır. Doğum sonu rahim kolay iltihaplanır. Bu nedenle ilişki için kanamanın bitmesini beklemek iltihaplı hastalıklardan korunmak için doğru bir davranıştır. Doğum sonrasında vajende (haznede) görülebilen kuruluk kadın için rahatsız edici olabilir. Rahatlamak için gliserin kullanılabilir.

Çiftler özellikle kadın kendini rahat hissettiğinde cinsel ilişkiye başlanabilir.

Doğum sonrasında bazı kadınlarda cinsel ilişki isteği azalabileceği gibi, kimi kadınlarda da artabilir. Her iki durum da normaldir. Çiftlerin birbirlerine gösterdikleri anlayış ve uyum (özellikle erkeğin) önemlidir.

SEZARYEN DOÄžUM SONRASI:
* Sezaryenden sonra anneler kendilerini birkaç gün hasta ve yorgun hissedebilirler. Ameliyat bölgesinde acı duyabilirler.
* Sezaryenli anneden kendisini iyi hissettiğinde yürümesi istenir. Yürümek acı verebilir, ama kan dolaşımına yardımcı olacağını düşünün.
* Doktorunuz izin vermeden su içmemeli ve yemek yememelisiniz.
* Sonda ve serum 24 saat sonra çıkartılır.
* Bebeğinizi uyandıktan sonra ve her ikinizin de sağlık durumu elveriyorsa sırtüstü ya da yan yatarak hemen emzirmeye başlayabilirsiniz.
* Sezaryenden sonra birkaç gün hastanede (4 ya da 5 gün) kalacaksınız.
* Evde dinlenmeye zaman ayırın. Gündüzleri günde bir kere uyuyun. Çok merdiven inip çıkmayın. Ağır şeyler kaldırmayın (3 ay). Hafif ev işleri yapabilirsiniz, ama aralarda dinlenerek.
* Bol elbiseler, yürürken ve ayakta dururken rahat terlikler giyin.
* Dikişler alındıktan sonra ayakta duş yapabilirsiniz, ama dikiş yerlerinizi kuru tutmalısınız.
* Doğum sonu kanaması bittikten ve kendinizi hazır hissettiğinizde cinsel ilişkiye başlayabilirsiniz.
* İyileşme dönemi değişmekle beraber birkaç hafta sürmesi normaldir.

DOÄžUMDAN SONRA GEBELÄ°KTEN KORUNMA:
Doğum sonrasında kadının üreme organlarının eski fonksiyonlarını kazanma süreci de başlar. Bu kadının yeniden hamile kalabilmesinin şartlarının oluştuğu anlamına gelir. Bebeklerini hiç bir ek gıda vermeden yalnız anne sütüyle besleyen ve aynı zamanda da hiç adet görmeyen annelerde bu süreç daha uzun sürebilir (6 aya kadar). Bebeğinizi anne sütüyle ya da mama ile besliyor olabilirsiniz, ama ilk adetiniz 5-8 hafta arasında olabilir. Adet henüz başlamamış olsa bile doğum ve doğum sonrası ilk adet arasındaki sürede de hamile kalabileceğinizi unutmayın. Doğum yapmış olmak her an yeni bir gebeliğin olabileceğini düşündürür. Hemen yeni bir gebelik istemeyen çiftler en kısa zamanda korunmaya başlamalıdırlar.
İki çocuk arasında hemen çocuk istense bile bir süre ara vermek gerekir. İki doğum arasında iki yıldan az ara olursa hem iki çocuğun hem de annenin sağlığı olumsuz etkilenecek, yaşam kalitesi de düşecektir.

Gebelikten korunma yöntemleri sayesinde istenmeyen gebelikten korunmanın yanısıra cinsel hayat daha zevkli hale gelir, kürtaj sorunu ortadan kalkar.

Doğum sonrasında bütün yöntemler kullanılabilir. Ama herkes için uygun olan tek bir yöntem yoktur ve çiftler kendi durumları hakkında düşünerek seçim yapmalıdırlar. Yöntemin doğru kullanılıp kullanılmaması da yöntemin koruyuculuğunu etkiler.

Doğumdan hemen sonra hastaneden çıkmadan önce veya 6. haftanın bitiminde kanama olsun ya da olmasın Rahim İçi Araç (spiral) taktırılabilir.

Bebeğini emziren anneler sütü azaltmayan doğum kontrol haplarını kullanabilirler. Mini hap dediğimiz bu tür haplara doğumdan sonra hemen başlanabilir. Bebeğinizi emzirmiyorsanız diğer doğum kontrol haplarını da kullanabilirsiniz.

Kılıf (prezervatif), fitil hemen ilk ilişkide kullanılmaya başlanabilir.

Diyafram, Norplant (kola takılan çubuklar), koruyucu iğne doğumdan 6 hafta sonra kullanılabilir.

Artık hiç çocuk istemiyorsanız sizin ya da eşinizin tüpleri bağlanabilir.

Seçeceğiniz yöntem için muhakkak danışmanlık alın ve eşinizle birlikte seçim yapın.