Doğru ilaç kullanma rehberi

İlaç kullanımında yapılan en büyük hatalardan biri doktor reçete etmeden, eş, dost, komşu önerisiyle alınan ilaçlar. Halbuki bazen aynı sandığınız sağlık problemi size ilaç önerisinde bulunanlardan çok farklı, aldığınız ilaç da sizin kesinlikle alınmaması gereken (kontrendike) olabilir. Bu da çok önemli sorunlara yol açabilir.

Önerilen ilaç uygun gibi görünse de sizin kullanmakta olduğunuz başka ilaçlarla etkileşimi olabilir ve bir arada kullanılmaması gerekebilir. Kişiye ve hastalığına özel doz ve kullanım süreleri önemli. Başkasının ilacıyla tedavi olmaya çalışmanın bir başka sakıncası da erken tanının çok önem kazandığı günümüzde, doktor tarafından görülmeden yapılan geçiştirici tedavilerin sorunları büyütmesi ve çözülmesini zorlaştırması.

ÖNERİLDİĞİ GİBİ KULLANIN

Memorial Hastanesi Gastroenteroloji Bölümü’nden Uz. Dr. Duygu İbrişim’in verdiği bilgiye göre, reçete edilen ilaçların aynen önerildiği gibi alınması bir başka önemli nokta. Doğru kullanım, hem daha etkili olmaları hem de yan etkilerinin en aza indirilmesini sağlar. İlacın aç veya tok iken alınması, başka ilaçlarla birlikte kullanımı, tedavi süresince önerilen beslenme biçimi ve kullanım süresi doktorun tavsiyesine göre düzenlenmeli.

ETKİLERİNİ GÖZLEYİN

İlaçların çoğunun özellikle aspirin, kan sulandırıcı, antiromatizmal ilaçlar ve bazı antibiyotiklerin mide, bağırsak ve yemek borusu üzerine irritan (tahriş edici) etkileri vardır. En çok görülen sorunlar, bu bölgelerde oluşan ülserler, bu ülserlere bağlı ağrı, yanma ve kanamalar. Geçmişte bu bölgelerde kanaması, gastrit-ülser-reflü sıkıntısı olanların ilaç kullanımlarında daha da fazla dikkatli olması gerekir. Hatta doktorun sırf bu nedenle başka ilaçları seçmesinde etkili olabilir.

SUSUZ İÇMEYİN

İlaçları asla susuz içmeyin. Şurubun arkasından bile üzerine dolu bir bardak suyu mutlaka için. Alınan ilacın etkili olabilmesi için, mide veya bağırsakta çözünerek, kana karışması gerekir. İlaçla bereber içeceğiniz bir bardak su, bu çözünmeyi kolaylaştıracak, kana karışmayı hızlandıracak ve etkinin çabuk başlamasını sağlayacaktır.

İlaçları suyla için

İlaçları suyla almak en doğrusu. Çay ve kahve yan etkileri arttırabilir. Emilimi bozar. İlaçların sütle alınması da bazı ilaçların emilimini azaltır.

Yatarak içmeyin

Özellikle büyük tabletler yemek borusunda takılarak bu bölgeyi tahriş edebilir, şiddetli göğüs ağrısına ve yanmasına, yutma güçlüğü gibi sorunlara yol açabilir. Bu bulgularla doktora giden hastalara yapılan endoskopik incelemelerde, yemek borusunda ülserler görülebiliyor. Bu sorunu en aza indirmek için ilaçların mutlaka dik ve oturur pozisyonda, bol su ile alınması, ardından en az 10 dakika yatar pozisyona geçilmemesi çok önemli.

İlaçları asla bölmeyin!

İlaçları -size özel olarak tavsiye edilmemişse- asla bölmeyin ve çiğnemeden yutun. Birçok ilaç tablet şeklinde olup üzerleri şeker veya film kaplanmıştır. O ilacın etken maddesi ya mide ortamında bozulup etkisini kaybetmektedir veya mide mukozasını (iç zarı) tahriş edici özelliktedir ya da mideden emilimi kötüdür. O nedenle üzeri kaplanarak midede dağılmadan doğruca bağırsağa aktarılması sağlanır. Siz eğer böyle bir ilacı böler veya çiğnerseniz etkisini yok etmiş olursunuz.

Tableti elinize aldığınızda bakın, eğer üzerinde bölünebileceğini belirtir bir çentik yoksa asla bölmeyin ve çiğnemeyin. Tabii ki çiğneme tabletlerini (pastiller) çiğneyerek almanızda sakınca yok. Eğer ilacı kullanacak kişide gebelik ve emzirme gibi bir durum varsa mutlaka hekimi ve eczacıyı uyarın.

Çalışıyorsanız, kullanacağınız ilaçlar yaptığınız işi etkileyebilir. Birçok ilaç yan etki olarak sersemlik ve uyku yapar. Dolayısıyla dikkat gerektiren bir makine kullanıyorsanız ciddi sorunlar ortaya çıkabilir. Trafik kazası, iş kazası gibi.

Buzdolabında saklamanız şart değil

Evinizdeki bütün ilaçları buzdolabında saklamanız gerekmez. İlaçların kutuları üzerinde nasıl ve ne şartlarda saklanmaları gerektiği yazar. Oda sıcaklığı diyorsa evinizde direkt güneş ışığı almayan, serin ve kuru bir yerde saklayabilirsiniz. Buzdolabı diyorsa buzdolabının kapağında değil, orta raflarından birinde saklayabilirsiniz.

Buzluk kısmına asla ilaç koymayın! İlaçları, ısı yayan cihazlardan uzak tutun. Bütün ilaçları kendi ambalajları içinde ve kapakları sıkıca kapatılmış olarak saklayın. Toz halinde alıp sulandırarak kullandığınız şurupları hazırladıktan sonra buzdolabında saklayın. 10 gün içinde bitmezse kalan kısmını atın. Bu şurupları her kullanımdan önce iyice çalkalayın.

Bakanlık takip ediyor

Sağlık Bakanlığı ilaçların yan etkilerini takip etmek, değerlendirmek ve önlemek için izleme merkezi kurdu. Hastanelerde oluşturulan irtibat noktalarına ilaçların beklenmeyen etkileri bildirilecek. Bu veriler, İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü bünyesinde kurulan Türkiye Farmakovijilans Merkezi’nde toplanacak.

HANGİ İLAÇTA NEYE DİKKAT ETMEK GEREK

Anadolu Sağlık Merkezi’nden Dahiliye Uzmanı Prof.Dr. Birsel Kavaklı ilaç türlerine göre kullanımda dikkat edilmesi gerekenleri şöyle anlattı:

á Antibiyotik türü ilaçlar Bunlar genellikle aç veya tok karnına içilebilir. Ancak bazı türlerinin açken alınması gerekir. Örneğin Makrolid grubu antibiyotikler. Bunların etken maddesinin sonu -misin ile biter; Azitromisin, Eritromisin, Klaritromisin gibi. Bu ilaçlar aç karnına alınmalıdır. Her ilaç günde kaç kez alınacaksa, bu, eşit aralıklarla olmalıdır. İlaçların istenen etkiyi gösterebilmeleri için kanda belirli bir seviyede olmaları gerekir. Bu seviyeyi eşit tutabilmek ancak ilacı eşit aralıklarla almakla mümkündür. Örneğin günde 3 kez alacaksanız 8 saat ara ile, 4 kez alacaksanız 6 saat arayla içmelisiniz.

áAğrı kesici - Ateş düşürücü ilaçlar (analjezik antipiretik): Bunlar genellikle tok karnına alınmalıdır. Zira bir çoğu mide iç zarı üzerine tahriş edici etki yapar. Dolu mideyle alındıklarında bu yan etkileri en aza iner. En azından dolu bir bardak suyla içilmeli. Ağrı kesicilerin önemli bir bölümü mide ve bağırsaklar üzerinde ciddi yan etkilere sahiptir. Bu ilaçların rasgele ve mide koruyucu ilaçlar kullanılmadan alınması mide kanamasına yol açabilir. Yine basit bir ağrı kesicinin rastgele kullanımı, akut böbrek yetmezliğine kadar uzanan bir dolu ciddi soruna zemin hazırlar. Emin olmadığınız ilacı kimseye tavsiye etmeyin ve herhangi bir arkadaşınızın önerdiği ilacı kullanmayın.

á Sakinleştirici ilaçlar: Trankilizan ve sedatif denilen sakinleştirici, uyku verici ve yatıştırıcı ilaçlarla birlikte alkol almayın! Kural olarak, hangi ilacı kullanırsanız kullanın alkollü içkilerden uzak durun.