DoÄŸa turizmi doÄŸa için büyük tehlike!

VahÅŸi yaÅŸamda tuhaf ÅŸeyler oluyor. Hayvanlar giderek yerlerinde duramaz hale geliyor. Kutup ayıları, penguenler, yunuslar ve hatta yaÄŸmur ormanlarındaki kuÅŸlar deÄŸiÅŸim gösteriyor. Zayıflıyor ve ölüyorlar. Ve bakteriler bulaşıyor. Tüm bunların nedeniyse, doÄŸa turizmi...DoÄŸa turizminin bir anda yüzbinlerce insanı kapsayan kitlesel büyümesi biyologları endiÅŸelendiriyor. Turistlerin, hayvanları kötü etkiledikleriyle ilgili pek çok kanıt var. Ä°lk etkileri, kalp atış hızlarında, fizyolojilerinde, stres hormonu seviyelerinde ve sosyal davranışlarında gözle görülür deÄŸiÅŸiklikler. Uzun vadedeyse, turistler, görmek istedikleri yabanıl yaÅŸamı kendi elleriyle tehlikeye atabiliyor. DoÄŸa turizminin yararları olduÄŸu da kesin. Yoksul, ancak biyoçeÅŸitlilik bakımından zengin ülkeler, çevreye zarar vermediÄŸi sanılan turistlerin getirdikleri paradan faydalanıyor. Kenya’daki Dünyayı Koruma Sendikası’nın (IUCN) Afrika sorumlularından Geoffrey Howard, ‘Bu tür turizm, doÄŸal kaynakların aşırı tüketilmesine bir alternatif. Projelerimizin büyük bir kısmı, kırsal alandaki halkın ormanları veya balık alanlarını çok fazla kullanmadan, baÅŸka ÅŸeylerden para kazanması için doÄŸa turizmini teÅŸvik ediyor’ diyor. Tehlikeye dikkatBuna raÄŸmen biyologlar alarmda. Yeni Zelanda’dalı biyolog Philip Seddon, ‘VahÅŸi dünyaya hastalıkların taşınmasını veya günlük uygulamalarla canlıların yaÅŸamlarının bozulmasını belki dışardan bakan bir gözlemci fark edemeyebilir. Ancak tüm bunlar hayatta kalmayı ve çoÄŸalmayı geriletebilir’ diyerek kaygılara dikkat çekiyor.Yeni Zelanda’dan Rochelle Constantine ve ekibi, 1996’dan beri ülkenin kuzeydoÄŸu kıyılarındaki iri burun balinalarını gözlemliyor. Ekip, bir turist teknesi yaklaÅŸtığında balinaların gereÄŸinden çok fazla heyecanlandıklarını belirtiyor. Hayvanlar, 2 veya 3 tekne yakınlarda bulunduÄŸunda, zamanın onda birini, tek bir araÅŸtırma teknesi bulunduÄŸundaysa yüzde 68’ini sakin geçiriyorlar. Karada yaÅŸayan hayvanlar da bunlardan etkileniyor. 1980’lerin başından beri, konusunda uzman tekneler, insanları ekim ve kasım aylarında Kanada’nın Manitoba bölgesine götürerek o dönemde dinlenmeleri gereken kutup ayılarını izlettiriyor ve fok avlayabilmek için Hudson Körfezi’nin donmasını bekliyorlar. Bilim adamlarıysa, erkek ayıların araçların yakınlaÅŸtığı dönemlerde 7 kat daha tetikte olduklarını saptadı (Biological Conservation, sayı 116). Balinalar gibi kutup ayıları da davranışlarının deÄŸiÅŸmesi karşılığında ağır bir bedel ödeyebilir. AraÅŸtırmacılara göre, turistlerin bu ziyaretleri, hayvanların kalp atışlarını ve metabolizmalarını hızlandırmalarına neden oluyor. Bunun sonucunda da, gerçekte depolamak zorunda oldukları enerjilerini kaybeden hayvanlar, vücut yaÄŸlarını ve saÄŸlıklarını yitirebiliyorlar. Penguenlerin durumuYeni Zelanda’da çok fazla ziyaret edilen yeÅŸil gözlü penguenlerin yavrularının, normalden 0.76 kilogram daha zayıf oldukları belirlendi. Bunun bir nedeni, anne ve babanın, sahilden topladıkları yemi yavrularına götürememeleri. Çünkü, bu penguenler insanların görüş alanlarına yakın yerlere konmuyor. Sahile gidip yem toplayan hayvanlar, biri gelirse yeniden denize doÄŸru havalanıyor. Tüm bu gidip gelmeler, penguenin yavrusunu beslemek için topladığı yiyeceÄŸi kendi enerjisini toplamak amacıyla yemesine neden oluyor. Turist trafiÄŸi sonuçta tüm popülasyonu yok edebilir. DoÄŸa turizmi, yılda yüzde 10 ila 30 gibi inanılmaz bir oranda büyüyor ve ÅŸu anda da her 5 kiÅŸiden 1’i bu tür gezileri tercih ediyor. Balina veya yunus izlemek milyar dolarlık bir endüstri haline geldi. 20 yıl önce 500 bin kiÅŸiyi bile etkileyemeyen bu endüstri, 1998’den bugüne 87 ülke ve bölgeden yılda 9 milyon insanı ağırlıyor. Bunların yanında, iyi yapıldığı takdirde tabii ki doÄŸa turizmi de baÅŸarılı olur. Princeton Ãœniversitesi'nden Martin Wikelski, deniz iguanaları gibi birçok türün korunmasıyla gerçekleÅŸtirilen turizmin para getirdiÄŸi Galapagos Adaları’nı örnek gösteriyor. Biyologlar, doÄŸa turizmi projeleri geliÅŸtirilmeden önce bilimsel çalışmaların baÅŸlatılmasını istiyor. ‘Turizm öncesi tüm veriler, mümkün olan her yerden toplanmalı, hayvanların iyi durumları gözetilmeli, çünkü onlar olmadan doÄŸa turizmi diye de bir ÅŸey olmaz’ diyorlar.Turist hastalıklarıDoÄŸa turizminin bir diÄŸer zararı, insanların yabanıl yaÅŸama hastalık bulaÅŸtırması. Mikroplar iki ÅŸekilde bulaşıyor: giysi veya araçlardaki çamur veya kirlilikle; kısmi ıslah edilmiÅŸ olan lağım pisliÄŸiyle.New Scientist’in haberine göre (6 Mart) Afrika’nın doÄŸusundaki vahÅŸi gorillerin dışkılarını inceleyen araÅŸtırmacılar, turizmin gelmesiyle yeni bağırsak parazitleri tespit etti. Botswana’daki bir fare türü, 2002’de insanlardan tüberküloz kaptı. Uzmanlar, özellikle Antarktika’daki vahÅŸi hayvanlara hastalık geçmesinden korkuyor. Bölgede, her defasında en az bin hayvanın öldüğü sebebi bilinmeyen birçok toplu ölüm yaÅŸandı. Ölenler arasında, Prince Gustav kanalındaki foklar, Kemp Land’deki Adélie penguenleri ve Auckland Adası’ndaki Yeni Zelanda deniz aslanları bulunuyor. Enfeksiyonların insanlardan geçtiÄŸi henüz kesin olmasa da, kaygılanmak için pek çok neden var. Penguenlerde, çok sayıda mikroplu virüs taşıyan antikor saptandı. Â