DoÄŸa

Dünyanın en eski buz örneÄŸi inceleniyorBilim adamları dünyanın en eski buzu üzerinde incelemelere baÅŸladı. GeçtiÄŸimiz yıl Antarktik’teki Dome C tepesinden alınan buz karotu 900 000 yıllık. Yaklaşık olarak 3200m derinlikten çıkarılan buz örneÄŸi Almanya Alfred- Wegener Kutup ve Deniz AraÅŸtırmaları Enstitüsü (AWI) bilim adamlarına eski dönemlerin iklimi ve atmosferi hakkında bilgi veriyor. Avrupa’nın EPICA projesi çerçevesinde AntarktiÄŸin iki sondaj bölgesinde iklim araÅŸtırmaları için buz örnekleri alınmakta. 120 kadar parçanın boyu yaklaşık olarak yarım metre uzunluÄŸunda. Paris, Kopenhag, Cambridge, Grenoble ve AWI araÅŸtırmacıları örnekleri küçük parçalara ayırarak ince tabakalardaki ilk kristal analizini tamamladıktan sonra örnekler araÅŸtırmaya katılan enstitüler arasında bölüştürülecek. GeçtiÄŸimiz son 800 000 yıl içinde, her 100 000 yılda bir dönüşümlü olarak sıcak ve soÄŸuk dönemlerin yaÅŸanmasına karşın daha önceki yıllardaki dönüşüm 40.000 yılda bir gerçekleÅŸmiÅŸti diyor AWI araÅŸtırmacısı Hubertus Fischer. Ä°ÅŸte bu yüzden bu tarih bizim için çok önemli. Buz dönemleri veya sıcak dönemler güneÅŸten yansıyan ışınların uzun vadeli olarak deÄŸiÅŸmesiyle oluÅŸmakta. En önemli sorulardan biri ise bu tür deÄŸiÅŸimlerin atmosfer üzerindeki etkisidir. Bilim, özellikle de karbondioksit ve metan gibi sera gazlarının yoÄŸunlaÅŸmasıyla ilgileniyor. Bugüne kadar elde edilen karot örnekleriyle sıcak dönemlerde, atmosferde daha çok karbondioksitin biriktiÄŸi saptanmıştı. Bu yoÄŸunlaÅŸm,a ısınma sürecini güçlendirse de tek neden deÄŸildir diyor Fischer, ama bugün fosil enerji kaynaklarının kullanılması yüzünden son buz dönemi döngülerindekinden daha fazla karbondioksit bulunuyor atmosferde. GeçmiÅŸ dönemlerin atmosferleri karot örneklerindeki hava kabarcıklarında bugüne deÄŸin koruna gelmiÅŸtir. Özellikle de son dört sıcak dönemlerin incelenmesi, güneÅŸ ışınlarının günümüzdeki gibi benzer koÅŸullarda bulunması nedeniyle büyü bir önem taşımakta.Kızgın dev karidesler yeÅŸil ışıkla saldırıyorYeÅŸil ışık saçarak düşmanlarını korkutan Atlantik karidesleri, hayvanlar dünyasında en karmaşık görme duyusuna sahip. Amerikan Physical Sciences kurumu araÅŸtırmacılarından Charles Mazel tarafından keÅŸfedilen Lysiosquillina glabriuscula yaklaşık 22 cm boyunda ve düşmanlarını uzak tutmak için yeÅŸil ışık saçıyor. Bu parlak renk karanlık diplerde bile kolayca görülebiliyor diyor araÅŸtırmacı. Gerçi flüoresanlı ışık saçan hayvanlar daha önceleri de biliniyordu ama söz konusu karides, ışığı davranış biçimi yerine kullanan tek hayvan türü. Lysiosquillina karidesleri öte yandan düşmanını tek bir yumrukla öldürecek kadar kuvvetlidirler de. Ama bu onun tek dikkat çekici özelliÄŸi deÄŸil. On beÅŸ yıldan bu yana Stomatopotların görme duyularını inceleyen Kaliforniya Ãœniversitesi biyoloji profesörü Roy Caldwell, bu kafadanbacaklılar hayvanlar alemindeki en karmaşık göz yapısına sahip diyor. Ä°nsan gözünde her biri ayrı bir renkten sorumlu üç pigment bulunurken, bazı Stomatopotlar farklı dalga boylarındaki ışık için sekiz pigment ve kızılötesi ışık içinse üç pigmente sahipler. Ayrıca bunun dışında görsel pigmentlerin ayarlanması için dört filtre bulunduÄŸu gibi iki ila üç düzlemli polarize ışığı da görebiliyorlar. Atlantik sularında yaÅŸayan karidesin neden bu kadar geliÅŸkin gözlere sahip oldukları kesin olarak bilinmese de hayvanların saldırganlığı veya beyninin küçük olması nedeniyle görsel uyarımların doÄŸrudan doÄŸruya gözde iÅŸlenmesi gerektiÄŸiyle ilgili olduÄŸu tahmin edilmekte. Demir pabuçlu salyangozYeni keÅŸfedilen salyangoz türü deniz diplerindeki 15m yüksekliÄŸindeki kaynar su bacalarında yaşıyor. Bacalardan fışkıran kaynar su yaklaşık olarak 380 santigrat derece. Ä°sveç DoÄŸal Bilimler Müzesi’nden Anders Waren’in keÅŸfetmiÅŸ olduÄŸu demir pabuçlu salyangoz iÅŸte bu ortamda çok sayıda organizmayla birlikte yaşıyor. Salyangozun ayak tabanındaki pullar pirit ve demir sülfitlerden oluÅŸmakta. Science dergisindeki araÅŸtırma yazısına göre söz konusu salyangoz iskeletinde demir sülfiti barındıran tek canlı türü. Bu tür demir pullar sadece Kambriyen patlamasındaki organizmalarda biliniyordu. Kambriyen patlaması bundan 500-540 milyon yıl öncesinde önemli bir tür patlamasının yaÅŸandığı dönemdir. Fakat biçimi ve kalıtımı yeni salyangozun henüz kısa bir süre önce oluÅŸtuÄŸunu gösteriyor. Bilim adamları demir sülfiti içerikli pulların Phymorhynchus salyangozundan korunmak için geliÅŸmiÅŸ olabileceÄŸini düşünüyorlar. Phymorhynchus türü salyangozun zehirli dikenleri bulunmakta. Â