Diyet yaşı 12’ye düÅŸtü okulda baÅŸarısızlık arttı

Beslenme yetersizliÄŸi sadece yoksul aile çocuklarının sorunu deÄŸil. Sosyoekonomik düzeyi yüksek ailelerin ergenlik dönemindeki çocukları da yanlış besleniyor, modaya uyup diyet yapıyor.Hatta yapılan son araÅŸtırmalar, ‘istemli yetersiz beslenme’ yaşının 12’ye kadar düştüğünü gösteriyor. Büyüme, boy ve seksüel geliÅŸimi yavaÅŸlatan bu sorun, algılamayla konsantrasyonu azaltıp eÄŸitim baÅŸarısını düşürüyor. Ä°zmir’de farklı sosyoekonomik düzeydeki öğrencilerin devam ettiÄŸi iki okulda yapılan araÅŸtırma, çocukların estetik kaygılar ve güzellik arzusuyla erken yaÅŸta diyete baÅŸladığını ortaya koydu. 12-16 yaÅŸlarındaki 736 öğrenciyle yapılan araÅŸtırmaya göre, sosyo ekonomik düzeyi yüksek öğrencilerin yüzde 30’u fazla kilolu olduÄŸunu düşünüyor. Yüzde 10.5’i diyet yapıyor. Yoksul öğrencilerin devam ettikleri okullarda ise ÅŸiÅŸman olduÄŸunu düşünenlerin oranı yüzde 14. Diyete baÅŸlayanların bir kısmı kilo almamayı hedeflerken bir kısmı hızlı kilo vermek amacıyla kronik diyete yöneliyor. Yani her ÅŸeyi az yiyor. Obeziteye davetiye Yeditepe Tıp Fakültesi Hastanesi Pediatrik Metabolizma Gastroentoloji uzmanı Prof. Dr. Benal Büyükgebiz’in yaptığı araÅŸtırmaya göre, diyet yapan çocukların yüzde 71’i hiç kimseye danışmıyor. Ne yiyeceÄŸine, ne kadar yiyeceÄŸine kendi karar veriyor. SaÄŸlık nedeniyle, doktor önerisi doÄŸrultusunda diyet yapan çocukların oranı sadece yüzde 6.6. Diyetisyenden yardım alanların oranı ise yüzde 2.2. Sosyoekonomik düzeyi yüksek çocukların yüzde 87’si öğün atlıyor. Aslında öğün atlamak, obeziteye yol açan risklerden biri. Çocukların günün büyük bölümünü okul ve kursta geçirmesi beslenme alışkanlıklarını da etkiliyor. Ailelerin gözetiminden uzaklaşıp besleme deÄŸeri düşük, çabuk tüketilen yiyeceklere yönelen çocuklarda atıştırma gereksinimi sıklaşıyor. Prof. Dr. Büyükgebiz, saÄŸlıksız beslenme alışkanlığı nedeniyle sorun yaÅŸayan çocukların bir de perhize baÅŸlamasıyla vücut geliÅŸimlerinin tehlikeye girdiÄŸini söylüyor: ‘Uygun olmayan kilo verme yöntemleri yetersiz büyüme ve büyüme geriliÄŸi, hormonal geliÅŸmede gecikme gibi sorunlara yol açıyor.’ Kızların durumu vahimErgenlik dönemindeki beslenme alışkanlıkları, çocuÄŸun geleceÄŸini etkilediÄŸi için çok önemli. Çocuklar eriÅŸkinlikteki vücut ağırlığının ve eriÅŸkin iskelet kitlesinin yarısını, eriÅŸkin boy uzunluÄŸunun yüzde 20-25’ini 18 yaÅŸ öncesinde kazanıyor. Ergenlik çağında organizma iki ayrı süreci birlikte yaşıyor: Büyüme ve cinsel fonksiyon geliÅŸimi. Hormonlar harekete geçiyor, ergen üreme fonksiyonu kazanıyor. Her iki biyolojik deÄŸiÅŸim beslenmeyle yakından ilgili. Yetersiz beslenenin boyu normalden az uzuyor. Hormonsal deÄŸiÅŸimi yaşıtlarından yavaÅŸ geliÅŸiyor. Ergenlik döneminde erkeklerin gıda tercihi önceki yaÅŸ gruplarına göre zenginleÅŸmekte. Kilo endiÅŸesi yaÅŸayan kızların beslenmesi ise fakirleÅŸiyor. Erkeklerin gıda tercihindeki zenginleÅŸme, iyi beslenme anlamına gelmiyor. Ev dışında yenen öğünlerin artması, çabuk tüketilen gıdaların ön plana geçmesini saÄŸlıyor. Süt, meyve suyu, ayran gibi içeceklerin yerini meÅŸrubat alıyor. Sonuç olarak saÄŸlıksız beslenen ergenin sadece kalsiyum deÄŸil, demir, vitamin A, C, B-folik asit, çinko alımı da düşüyor. GeleceÄŸi etkileyecekDünya nüfusunun yüzde 19’unu 6-18 yaÅŸ grubu oluÅŸturuyor. Ergenlikte psikolojik, biyolojik, sosyal deÄŸiÅŸim yaÅŸayan çocukla iletiÅŸim kurmak özel bir uzmanlık istiyor. Prof. Dr. Büyükgebiz, ergen beslenmesine ÅŸimdi özen göstererek gelecekteki birçok sorunun önüne geçebileceÄŸini hatırlatıyor ve uyarıyor: ‘Tıp yetiÅŸkinlerde ölümlere neden olan kronik sorunlar ve hastalıklara odaklandı. Ergenlik çağı saÄŸlık sorunları ise ihmal ediliyor.’10-18 yaÅŸta sık görülen saÄŸlık sorunlarıBüyüme geriliÄŸi, bodurluk veya kronik beslenme yetersizliÄŸi, kansızlık-demir eksikliÄŸi, ÅŸiÅŸmanlık ve beslenmeyle iliÅŸkili kronik hastalıklar, yeme bozuklukları, sıskalık-akut beslenme yetersizliÄŸi, saÄŸlıksız kilo verme eÄŸilimi, vitamin ve mineral yetersizliÄŸi, çinko ve demir eksikliÄŸi ile diÅŸ çürükleri ergenlerin baÅŸlıca saÄŸlık sorunları. Kansızlık hem bedeni hem de zihni yoruyorErgenlikte büyümenin hızlanması, kızların adet kanaması görmesi, erkeklerin kas kitlesinin artması demir ihtiyacını artırır. Bu dönemdeki kansızlığın en önemli nedeni demir eksikliÄŸidir. Buna baÄŸlı olarak, yorgunluk, dikkat süresinde azalma, çalışma kapasitesinde düşüklük, enfeksiyonlara yatkınlık ve entelektüel performansta düşüklük gözlenir. Vücut demir ihtiyacını gıdalardan karşılar. Hayvansal besinlerdeki demir( daha yüksek oranda özümsenir. Ispanaktaki demirin yüzde 1’i, tahıllardakinin yüzde 4-6’sı, ettekinin yüzde 10-15’i, yumurtakinin ise yüzde 50’si emilir. Çinkoyu unutmayınBüyüme çağında önemli minerallarden biri de çinko. Vücuttaki 100’den fazla enzim aktivitesi için gerekir. Ayrıca bağışıklık sistemi, yara iyileÅŸmesi, tat ve koku duygusunun algılanması, DNA sentezi, normal büyüme ve geliÅŸme için de önemlidir. Hafif ve orta derecede büyüme geriliÄŸi olan çocuklarda çinko gereksinimine dikkat etmek gerekir. Â