DiÅŸiler ölümüne kur yapan erkekleri tercih ediyor

Biçak balığı, diÅŸinin ilgisini çekmek için yaydığı yüksek frekansların kurbanı olur... Ötücü serçeler diÅŸilerine kur yaparken aç atmacaları da çağırırlar... Erkek ateÅŸ böceÄŸi, eÅŸine kavuÅŸurken baÅŸkalarının midesine iner... AÄŸustosböceÄŸinin bazen abartılı cırcırları tehlikeleri çağırır...Hayvanlar çiftleÅŸerek genlerini yeni döllere aktarmak uÄŸruna büyük riskleri göze alıyor. Tüm koÅŸulların eÅŸit olması durumunda, diÅŸilerin her zaman uzun çığlıklar atan ve abartılı kur yapan erkekleri seçtiÄŸi ortaya çıktı.Hayvanlar dünyasında cinsellik, özellikle de erkekler için risklidir. Söz gelimi, Güney Amerika’ya özgü bir balık türü olan ‘bıçak balığının’ tehlikeli yaÅŸamını ele alalım. Bu türün erkekleri çevreye yüksek frekanslarda elektrik sinyalleri yayarak eÅŸlerini çekmeye çalışırlar. Ne yazık ki, bu ‘naÄŸmeleri’ düşmanları üzerinde öylesine uyarıcı bir etki yaratır ki çiftleÅŸme mevsimi sona erdiÄŸinde ortalıkta neredeyse tek bir erkek bıçak balığına bile rastlanmaz. Neredeyse hepsi düşmanlarına yem olmuÅŸtur.DiÅŸiler en gösteriÅŸli, sesini en çok duyuran erkeÄŸin peÅŸine düştükleri sürece, erkekler ne yapsınlar? ÖrneÄŸin, Amerikan ötücü serçelerini kur yaparken bütün dünya duyar. Erkek serçe tünediÄŸi dalın üzerinde yüksek sesle ötmeye baÅŸladığında, diÅŸi serçelerin yanı sıra aç atmacalara da kendilerini duyururlar. Bu durum çoÄŸu baÅŸka türler için de geçerlidir. Erkek bir ateÅŸböceÄŸinin yaydığı ışıklar farklı bir türün diÅŸisi tarafından fark edildiÄŸinde, çaresiz Romeo büyük bir olasılıkla eÅŸine kavuÅŸmak yerine birilerinin midesine inecektir. Panama’da yarasalar, erkek tungara kurbaÄŸalarının gece ‘serenatlarını’ kollarlar. Erkek çekirgenin ezgisi ona bir eÅŸ kazandırabileceÄŸi gibi, asalak bir sineÄŸin yumurtalarını üstüne dökerek bahtını karartmasına da neden olabilir.Acaba neden böyle?Kendilerini tehlikeye attıklarını bile bile, erkekler neden böylesi bir gösteriyi yerine getirmek zorundalar? Bu soru Darwin döneminden beri, en önde gelen biyologlar arasında ateÅŸli tartışma konusudur. Öne sürülen en yaygın görüş, göze çarpmaya çalışan erkeklerin ötekilerden daha saÄŸlıklı ve zinde olduklarını kanıtlamaya çalıştıkları yönündedir.Erkekleri cinsel yaÅŸamlarında abartılı davranışlar sergilemeye iten güç, diÅŸilerin garip beÄŸenileri de olabilir. Ancak araÅŸtırmalar diÅŸilerin ille de tehlikeleri göze alan erkekleri seçmediklerini, dahası göze çarpan erkeklerin göründüklerinden çok daha sakıngan davrandıklarını ortaya koyuyor. Durum böyle olunca, bu görüşlerin hiç biri olayın içyüzünü tam olarak açıklamıyor. Görünüşte, yaÅŸamını bile bile tehlikeye atan bıçak balığı bile kendisini korumaya alıyor. Florida Ãœniversitesi’nden Philip Stoddard, erkek bıçak balığının gün boyunca yüksek frekanslı elektrik sinyalleri yaydığını, ancak düşük frekanslı sinyallerini yalnızca diÅŸilerin yumurtlama dönemine sakladığını ortaya koydu. Stoddard’a göre erkek bıçak balığı tüm frekanslardaki sinyallerini yalnızca geceleri yayarak düşmana yem olma riskini azaltmakta, genlerini bir sonraki kuÅŸaÄŸa aktarma olasılığını arttırmaktadır. Dengeleyici cinsel tavırBirçok baÅŸka hayvan türü bu konuda çok daha usta. Zarkanatlılardan bir böcek türü düşmanlarının kulağına gidebilecek ezgiler söylemek yerine, üzerine tünediÄŸi bitkileri titreterek eÅŸine serenat yapar. GüneÅŸte tüyleri parlak turuncu olan erkek Guyana horozu diÅŸilere kur yapmadığı zamanlarda gizlendiÄŸi ormanın karanlıklarında solgun bir renge bürünerek göze çarpmaktan kaçınır. Aç yarasalar sinsice ortalıkta dolanırlarken, erkek aÄŸaç kurbaÄŸaları daha kısık sesler yayarlar, ya da ezgilerini gürül gürül akan ÅŸelalelerin yakınlarında seslendirirler.Sakıngan erkeklerDaha da ilginç bir ÅŸey, kimi durumlarda diÅŸilerin sakıngan bir tavır sergileyen erkekleri gösteriÅŸlilere yeÄŸledikleridir. Bilim insanlarına dengeleyici cinsel tavır konusunda, öteki hayvanlardan çok daha fazla ışık tutan Trinidad’a özgü lebistes balığında bu durum göze çarpar. Bu balıklar düşmanlarının algılayamadıkları mavi, kırmızı ve morötesi renkler üzerinde uzmanlaÅŸmışlardır. Lebistesler kur yapmak için, düşmanlarının en etkisiz oldukları ve renkli beneklerinin en çok göze çarptığı, sabahın erken saatlerini beklerler. Ne var ki, Kaliforniya Ãœniversitesi’nden John Endler, düşmanların yaygın olduÄŸu ortamlarda erkek lebisteslerin koyu renklere evrildiklerini de ortaya koydu. Bunun bir nedeni göz alıcı renklerdeki erkeklerin düşmanlara çok daha kolaylıkla yem olmaları ve çiftleÅŸme için geriye yalnızca koyu renklilerin kalmasından kaynaklanıyor. Çekirgenin keman yayıDiÅŸilerin tercihlerinin koÅŸullara göre deÄŸiÅŸtiÄŸi durumlar oldukça çok. Erkek çekirgeler kanatlarının iki bölümünü, tıpkı bir keman yayının tellere sürtünmesi gibi, birbirlerine sürterek diÅŸileri kendilerine çekmeye çalışırlar. Tüm koÅŸulların eÅŸit olması durumunda, diÅŸilerin seçimi her zaman uzun çığlıklar atan erkeklerden yana olur. Gelgelelim, Kaliforniya Ãœniversitesi’nden Ann Hedrick diÅŸilerin eÅŸ seçerlerken düşmana yem olma riskini de göz önünde bulundurduklarına tanık oldu. DiÅŸi çekirgeler, uzun çığlıkları neden daha çekici buluyor? Bu çığlıklar niteliÄŸin bir göstergesi ya da erkekler, salt diÅŸiler hoÅŸlanıyor diye, çığlıklarını giderek daha da uzatmış olabilirler. Bazen bu cinsel çaÄŸrılar erkeÄŸin yaÅŸamını tehdit eden bir düzeyde abartılıyor. Bu noktada erkek çekirge için yaÅŸamını sürdürmek, eÅŸ bulma kaygısından daha ağır basıyor ve gizlenerek kendisini korumaya alıyor. Sinsi dolaplarDikkatleri üstüne çekmeden eÅŸ bulmanın bir baÅŸka etkili yolu, dikkatsiz bir erkeÄŸin gözüpek davranışlarından yararlanmaktır. Erkek balmumu güveleri, ezgiler söyleyen düşmanlarının yakınlarında pusuya yatar ve sesin peÅŸinden koÅŸan diÅŸilerin yolunu keserler.Sinsi dolaplar çeviren erkeklere baÅŸka birçok canlı türünde de rastlanır. Bu yöntemler avlanma riski yüksek olduÄŸunda ve diÅŸiler cinselliÄŸe ilgilerini yitirdiklerinde çok daha yaygındır. DiÅŸiler dolap çeviren erkekleri daha mı çekici buluyor? Bu konuda elde ciddi bir kanıt yok.Caka satmak kur yapmanın tek yolu deÄŸil. New Scientist’in 15 Haziran tarihli sayısından yayımlanan yazıda, bilim adamları, iÅŸe yaradığı, bireyin soyunu sürdürme olasılığını arttırdığı sürece her türlü çiftleÅŸme stratejisinin evrilebileceÄŸi görüşünü dile getiriyor..Bilim adamları, cinsel iliÅŸkide ‘dürstlük’ gibi tek bir ilkenin hayvanlar dünyasında tanık olunan karmaşık bir dizi cinsel davranışa açıklama getiremeyeceÄŸi görüşünde.Sıcak yaz gecelerinde ateÅŸ böceklerinin parıltılarını gördüğünüzde, bunun kur yapmanın yalnızca bir yolu olduÄŸunu unutmayın. Â