Demir eksikliÄŸi çocukların beden geliÅŸimini bozuyor

Anemi yani kansızlık, Türkiye’de sık rastlanan ve özellikle çocuklarda ciddi geliÅŸim sorunlarına yol açan önemli bir halk saÄŸlığı sorunu. Çocukların yüzde 58, gebelerin yüzde 74, emzikli kadınların yüzde 50’sinde kansızlık sorunu görülüyor.Prof. Dr. Åžanda Çalı anemiyle ilgili sorularımızı yanıtladı: * Kansızlık neden büyük bir sorun? Kansızlığa yol açan pek çok neden var. En fazla kansızlık yapan ise demir eksikliÄŸi. Aynı zamanda önlenmesi, korunulması ve tedavisi de en kolay olanı. Tüm anemilerin yüzde 90’ının nedeni demir eksikliÄŸi. Demir, kan hücresinin içinde bulunur. Oksijenin bütün vücutta taşınmasını saÄŸlar. Vücutta demir eksikse kan hücresi yapılamaz ve kanın oksijen taşıyabilme kapasitesi düşer. * Demir ihtiyacı hangi dönemde artar? Vücudun demir ihtiyacı, hızlı büyüme ve geliÅŸme dönemlerinde çok artar. Bu dönemlerin ilki 0-12 aylık dönem. Ardından ergenlik dönemi geliyor. Yine aynı nedenle gebeliÄŸin ilk üç ayından sonra demir ihtiyacı çok artıyor. Dengeli bir diyet, beslenme ile alınan demir dahi yetersiz kalabilir. Vücudun demir ihtiyacının dışarıdan takviye edilmesi gerekir. Bir de beslenme bozukluÄŸu, dengesiz beslenme, yanlış beslenmenin uygulandığı kiÅŸilerde bu ihtiyaç daha da artar. * Önem ve sıklık sırasına göre demir eksikliÄŸi en sık kimlerde görülüyor?Erken doÄŸanlar (prematüre bebekler), süt çocukluÄŸu dönemindeki çocuklar (0-12 ay), okul öncesi ve okul çağındaki çocuklar, ergenlik çağındaki gençler, doÄŸurganlık çağındaki kadınlar (öncelikle gebeler, lohusalar), adet gören tüm kadınlarda. * Demir eksikliÄŸi (anemisi) çocukların büyümesini nasıl etkiler?Demir eksikliÄŸi çocuklarda fiziksel ve mental geliÅŸme geriliklerine neden olur. GeliÅŸmesi yaşıtlarına göre geri olan bu çocukların hastalıklara karşı dirençleri düşük. Zor ve geç iyileÅŸir ve hatta daha çok ölürler. Ãœlkemizdeki her yıl dünyaya gelen bin bebekten 33’ü bir yaşını göremeden ölüyor. * Bebeklerin ve çocukların zihinsel geliÅŸimini nasıl etkiler?Çocuklarda beynin geliÅŸimi açısından özellikle ilk 2 yaÅŸ önemli. Anemik çocuklar daha geç emeklerler, daha geç yürürler. Daha geç konuÅŸurlar. Okuma ve yazmayı daha geç öğrenirler. Okul baÅŸarıları da düşüktür. Özellikle matematik gibi derslerde yaşıtlarından geri kalırlar. Zeka düzeyleri, demir eksikliÄŸi olmayan yaşıtlarına göre 5-10 puan daha düşük. * Demir eksikliÄŸinin çocuklarda yol açtığı sorunların geri dönüşü var mı?Demir eksikliÄŸine baÄŸlı kansızlık tedavisi ilk 3 yıldan sonra yapılsa dahi, zeka geliÅŸimi ile ilgili kayıpların geri çevrilmesi mümkün deÄŸil! * Hangi durumlar demir eksikliÄŸi anemisini düşündürür?Sürekli yorgunluk, halsizlik, bitkinlik, konsantrasyon zayıflığı, dikkat dağılması, çabuk yorulma, iÅŸ gücü performanslarında düşme, soluk cilt, saç dökülmesi, tırnakların kolay kırılması, ağız içinde sık sık yaraların çıkması. * Ä°nek sütü demir eksikliÄŸine yol açıyor mu? Ä°nek sütünün içerdiÄŸi demir miktarı ve emilimi düşük. DiÄŸer besinlerde bulunan demirin emilimini de azaltıyor. Bu üç neden ile sadece yaÅŸamın ilk 12 aylık döneminde, demir eksikliÄŸinin önlenmesi amacı ile inek sütünden sakınılıyor. Ancak 12 aydan sonraki dönemde, birlikte alınabilecek gıdalara dikkat edilmesi (demir içeren besin maddeleri ile aynı öğünde alınamaması, aralarında en az 30 dakika olması v.b.) önerilerek çocuÄŸun diyetine eklenmeli. Çocuklara çay içirilmesi de anemi yapıyor. Hazırlayan: Mesude ERÅžANÂ