Damar sertliği riskinizi öğrenin

Damar sertliği nedir?

Doç. Dr. Sadettin Karacagil:

Atardamarlarda yıllar içinde kolesterol, kireç ve
bazı kan elemanlarının birikmesiyle ortaya çıkan hastalığa damar sertliği diyoruz. Atardamarlar kalpten pompalanan temiz kanı alıp vücudun diğer organ ve dokularına götürmekle görevlidir. Hastalık sonucunda bu damarlar daralabilir veya tam tıkanabilir. Halk arasında damar kireçlenmesi adıyla da biliniyor. Günümüzde ilk sıradaki ölüm sebebidir.

Sebepleri neler?

Doç. Dr. Sadettin Karacagil: Atardamarların 3 tabakası var. Bazı faktörlerin etkisiyle en içteki tabaka zamanla bozulur. Bozulan bölgeye kandaki kolesterol, kalsiyum gibi bazı maddeler birikmeye başlar. Bunun sonucunda damar daralır veya tamamen tıkanır.

Bu da, o damardan kan geçişinin azalması ya da hiç kan geçmemesi anlamına geliyor. Batı toplumlarında tüm ölümlerin neredeyse yüzde 50'si damar sertliği sonucu gelişiyor. Bu oran vücuttaki her türlü kansere bağlı ölümlerin toplamının 2 katından fazlası demektir. Ayrıca birçok hastada da çok önemli sakatlıklara neden oluyor.

Damar sertliği tek bir hastalık mı?

Doç. Dr. Sadettin Karacagil:

Damar sertliği vücuttaki atardamarları tutan bir hastalıktır. Birden fazla damarın tutulması çok yaygın görülür. Damar sertliğini kalp, beyin, böbrek ve bacak damarları hastalığı diye 4 gruba ayırabiliriz.

Neden ortaya çıkıyor?

Doç. Dr. Sadettin Karacagil:

Hastalığın ortaya çıkışını tek bir nedene bağlamak mümkün değil. Genetik yatkınlıktan bahsedilse de bunun nasıl damar sertliğine yol açtığı maalesef tam olarak bilinmiyor. Büyük ihtimalle tam bilinmeyen
bazı genetik etkenler, risk faktörlerinin de etkisiyle damar sertliğinin oluşumuna katkıda bulunuyor.

Bu risk faktörleri neler?

l İleri yaş (50 yaşın üzeri)
l Cinsiyet faktörü (erkek olmak)
l Kalıtım (ailede damar sertliği)
l Yüksek tansiyon
l Şeker hastalığı
l Sigara içilmesi
l Yüksek kan kolesterol seviyesi
l Yüksek kan 'homosistin' seviyesi
Damar sertliği
belirti verir mi?

Doç. Dr. Sadettin Karacagil: Kalp damarlarını tutarsa kalp ağrısına, kalp krizine; boyun damarlarını tutarsa geçici veya kalıcı inmeye (felç) yol açar. Böbrek damarlarını tutarsa tedavisi zor yüksek tansiyona veya böbrek yetmezliğine; karın veya göğüs içi büyük damarı tutarsa balonlaşma (aort anevrizması) ve patlamaya neden olur. Damar sertliği bacak damarlarını tutarsa yürürken ağrı, yara, kangren ve ileri evrede bacak kesilmesi ile sonuçlanabilir. Belirtiler ortaya çıkmadan önce tanı konulabilirse birtakım etkin tedavilerle inme, böbrek yetmezliği, anevrizma ve bacak sorunları önlenebilir. Amaç risk grubundaki hastaları saptayarak koruma altına almak.

Ne sıklıkla görülür?

Doç. Dr. Sadettin Karacagil: Türkiye'de henüz güvenilir bir rakam yok, ancak hastalığın sık görüldüğü bir gerçek. Özellikle uzun yıllar sigara içen ve 50 yaşın üzerindeki erkeklerde ortaya çıkma riski fazla. 20 yıl çalıştığım İsveç rakamlarını baz alarak cevap vereyim isterseniz.

Yaklaşık 9 milyon insanın yaşadığı İsveç'te kayıt altında olmayan hiçbir bilgi yok, bu nedenle çok doğru oranlar vermek mümkün. İsveç'te her yıl  1000 kişiden 6'sı ani kalp krizi geçiriyor.

Ayrıca 1000 kişiden 7'sinde henüz şikayet vermemiş kalp damarı sertliği bulunuyor. Dolayısıyla İsveç'te kalp damarı sertliğinin sıklığı 1000 kişide 13'tür. İşin korkutucu yanı, bu hastaların en az yüzde 30'unun diğer damarlarında da hastalık var. Yine İsveç'te her yıl 1000 kişiden 3-4'ü inme geçiriyor. Bu hastaların yüzde 25'inde inme nedeni, boyun damarlarında

olan damar sertliğine bağlı aşırı darlıktır. Aort anevrizmasının oranı boyun damarlarındaki sıklığa yakındır. Böbrek damarlarında darlık ise 60 yaşın üzerindeki insanların yüzde 6-7'sinde görülüyor. Bacak damarlarındaki darlık ve tıkanıklıklar, 55 ile 74 yaş gurubunda yüzde 15 oranında ortaya çıkıyor.