Cumalı'nın Viran Dağları'na "ilginç" yorum

ROMAN VE SENARYO BİRBİRİNDEN FARKLI

Tasos Kostopoulos, Dimitris Trimis, Angelika Psarra, Anda Psarra ve Dimitris Psarras adlı gazetecilerden oluşan ’İos’ grubunun, diziyi çeken yapımcılara ilk eleştirisi ’Viran Dağları’ adlı romanın ekranlara ’Balkanların Son Efendisi’ ismiyle taşınması. Yunan gazetecilerin kitabın orjinal hali ile çekilen dizinin senaryosu arasında tespit ettiği bazı farklılıklar şöyle sıralanıyor:

Necati Cumalı’nın romanı Birinci Dünya Savaşı’nın sona ermesiyle biterken dizinin senaryosu İkinci Dünya Savaşı’nın bitmesiyle sonlanıyor. Romanın baş karakteri Zülfikar Ağa da dizinin senaryosuna göre kitapta olmadığı halde Arnavutluk’ta milletvekili oluyor. Dizide, Arnavutluk’un komünist lideri Enver Hoca ise Zülfikar Ağa’nın oğlunun öğretmeni olarak yer alıyor ve komünizm propagandası yaptığı için Zülfikar Ağa tarafından kovuluyor.

Kitapta, Zülfikar Ağa küçükken değirmencinin kızına aşık, ama büyüyünce ailesi onu Emine adlı Arnavut kökenli bir Müslüman kızıyla evlendiriyor. Dizide ise değirmenci, kızının gözleri önünde hayat kadınlarıyla ’düşüp kalkıyor’, kızını da Zülfikar Ağa’ya ’pazarlıyor’. Zülfikar Ağa ilk başta Selanikli bir Yahudi ile evleniyor sonra da çocuğunun annesi olan değirmencinin kızı Esma ile birlikte yaşıyor. Ancak, kitapta Esma, Zülfikar’ın teyzesi olarak biliniyor. Değirmencinin kızı ise dece Zülfikar Ağa’nın çocukluk yıllarında görülüyor.

Necati Cumalı’nın kitabında Florinalı eczacı Taki, Paris ardından ABD’ye gidiyor. Dizide ise gerçekten bir eczacı var, ama ismi Taki değil. Eczacı Paris’e gidiyor ama geri dönüp eczanesinde çalışmaya devam ediyor. Tabii sınırlar değiştiği için artık Yugoslavya’da yaşıyor ve sonunda komünist rejim tarafından öldürülüyor. Taki ise dizide herkese silah satan bir tüccarı canlandırıyor.

ÇEVİRİDE BAZI BÖLÜMLER ATILMIŞ

Kitap Yunancaya Fransızca’dan çevrildiği için Necati Cumalı’nın ismi de Nekati Kumalı olarak yazılmış. Kitabın Yunanca tercümesinde bazı bölümler değiştirilmiş ya da tamamen çıkarılmış. Örneğin, "İnsanları dillerine göre yadırgama" cümlesi "İnsanları dinlerine göre yadırgama" olmuş. Başka bir bölümde yer alan "Sosyalizm eşitliği getirecekti" cümlesi ise tamamen atılımış. Kitaptan çıkarılan bölümlerden bir tanesi de, "Makedonya Makedonyalıılara aittir"
ifadesi.

CUMALI’NIN EŞİNİN OLANLARDAN HABERİ YOK

Konuyla ilgili olarak Necati Cumalı’nın eşi Berin Cumalı ile görüşen Yunanlı gazeteciler şu cevabı almış: "Eşimin ölümünden birkaç yıl önce ’L’esprit des peninsules’ adlı bir Fransız yayınevi ’Viran Dağları’ adlı romanını yayınlamak istediğini belirtmişti. Necati ’Bu kitap başka bir dilde de yayınlanacak’ diye çok sevinmiş ve onayını vermişti, anlaşma oldu ve kitabın Fransızca’ya çevrilmesi kararlaştırıldı. Bir ara bizi arayıp kitabın film yapılacağını söylediler ve izin istediler. O zamanlar Necati hastaydı ve ’Belli bir teklif yapılırsa itirazım olmayacak’ dedi. Ama kimse gelip ne telif haklarını istedi, ne de bir anlaşma imzaladık. Hastalığı nedeniyle de konu ile ilgilenemedik. Geçen sene bazı dostlarım Necati’nin kitabının film olacağını Le Monde gastesinde okuduklarını söylemişti. Yunan tercümesine gelince, kimse benden izin almadı. Fransız yayınevi de kitabın Fransızcadan Yunancaya çevrileceğini bana söylemedi."

Cumalı’nın ’Viran Dağlar’ adlı adlı tarihi romanı Yunanistan’ın ERT, Fransa- Almanya’da yayın yapan ARTE, Fransa’nın TV5 ve FRANCE-2, İspanya’nınTV9 kanalları ile Fransa Film Merkezi’nin ortak yapımı olarak filmi çekilmişti. Yunanistan’da ERT kanalı tarafından 4 bölüm halinde yayınlanan dizinin müziğini ise ünlü besteci Mikis Theodorakis yazdı.