Crohn denilen hastalık

Crohn hastalığı, sindirim kanalının herhangi bir yerinde iyileÅŸmeyen yaralar ÅŸeklinde karşımıza çıkan bir hastalık. Hastalık adını konuyla ilgili ilk araÅŸtırmaları yapan cerrahın almış. Her ne kadar sindirim sisteminin tamamı söz konusu olsa da hastalığın yerleÅŸmeyi en sevdiÄŸi yerler, incebağırsağın ve kalınbağırsağın son kısımları.Hastalık uzun yıllar sessiz kalsa da önceden kestirilemeyen bir zamanda tekrarlayan alevlenmeler gösterebilir. l Crohn hastalığının neden olduÄŸu ÅŸikayetler nelerdir?Ä°ncebağırsaktaki Crohn’da kramp tarzında karın aÄŸrıları, ishal, kilo kaybı, zaman zaman da ateÅŸ ve yemeklerden sonra ÅŸiÅŸkinlik ÅŸikayetleri öne çıkar. Sindirim sisteminde yerleÅŸtiÄŸi yere göre farklı ÅŸikayetlere yol açar. ÖrneÄŸin anüs kenarlarında yara oluÅŸması ve anüsten iltihaplı akıntı gelmesi gibi ÅŸikayetler de yapabilir. Bu tür yaralar daha basit nedenlerle ortaya çıkabilseler de özellikle iyileÅŸmeden uzun süre devam etmeleri halinde Crohn hastalığı akla gelir. Hastalık sindirim sistemi dışındaki organları da bozabilir. ÖrneÄŸin eklemlerde aÄŸrı, ÅŸiÅŸlik gibi belirtilerle seyreden ve tıp dilinde artrit dediÄŸimiz ÅŸikayetler de bağırsak ÅŸikayetleriyle birlikte görülebilir. Hatta bazen eklem ÅŸikayetleri daha ön planda olabilir.l Neden olur ve kimlerde görülür?Hastalığın sebebi tam bilinmiyor. Ancak şüpheliler listesi oldukça kalabalık. CoÄŸrafi bölge bir risk oluÅŸturabiliyor. ÖrneÄŸin kuzey ülkelerinde dünyanın diÄŸer bölgelerine göre daha sık rastlanır. Belki de ırksal veya genetik bir yatkınlık olabilir. Bunun da kanıtı hastalığın kuzey Musevileri arasında kuzey ülkelerinde yaÅŸayan diÄŸer topluluklara kıyasla 10-15 kez daha sık rastlanmasıdır. Hatta hastaların yüzde 20 gibi bir kısmının anne, baba, çocuk veya yakın akrabalarında da hastalığın bir ÅŸekline rastlanabilir. Hastalık en sık olarak genç eriÅŸkinlerde ortaya çıkar. Her iki cinsiyette de risk aynı. Hastalığın temelinde, bağışıklık sisteminin bazı bakterilere karşı aşırı cevap oluÅŸturması var. Bu cevap baÅŸta bağırsaklar olmak üzere baÅŸka organları da tahrip ettiÄŸi iddiası son zamanlarda önem kazandı. l Bulaşıcı mıdır?Ortada bir bakteri iddiası olunca bulaşıcılık akla gelir. Ancak Crohn hastalığı bulaşıcı bir hastalık deÄŸil.l Şüpheliler listesinde baÅŸka neler var?Sigaradan, beyazlatılmış ÅŸekere, maya mantarlarından, bir çeÅŸit tüberküloz mikrobuna kadar birçok faktör hastalığın nedeni olabilir. Ancak bilimsel olarak cevap vermek gerekirse günümüzde Crohn hastalığının ispatlanabilir bir nedeni yok. l Hastalığı nasıl teÅŸhis edilir?Hastalığın teÅŸhisi için incebağırsak filmlerinden endoskopiye titiz inceleme gerekir. GereÄŸinde parça alınması teÅŸhis için en deÄŸerli yöntemler. Kimi zaman tanı ameliyatta konulur. Hastaların yapacağı, yukarıda söz ettiÄŸimiz tarzda ÅŸikayetleri olduÄŸunda zaman geçirmeden hekime baÅŸ vurmak. l Tedavi edilebilir mi? Hem evet hem hayır. Evet, çünkü hastalık nedeniyle ortaya çıkan ÅŸikayetler tedavi ile yok edilebilir ve ilaç kullanımı ile bu ÅŸikayetlerin tekrarlaması da önlenebilir. Bu sayede hasta hayatını normal bir süre ve normal bir kalitede sürdürebilir. Hayır, çünkü hastalığı yok etmek mümkün deÄŸil. Ancak ilaçlarla hastalığı uyutmak mümkün olabilir.l Tedavide kullanılan baÅŸlıca ilaçlar hangileridir? Bu amaçla ilk olarak Aspirin grubundan ancak daha güçlü etkiye sahip ilaçlar kullanılır. Bunlar yetmezse tedaviye kortizonlu ilaçlar eklenir. Ardından da organ nakli yapıldığında alıcı bünye organı reddetmesin diye verilen ve bağışıklık sistemini baskılamaya yarayan ilaçlara geçilir. Kimi antibiyotikler de tedaviye eklenebilir. Fark edeceÄŸiniz gibi ilk ilaçlarla tedaviye cevap alınmadığı takdirde adeta bir merdiven çıkar gibi daha güçlü ilaçlara geçilir. Ä°laç tedavisi hastalığı baskılamaya yetmiyor, yan etkileri tehlike yaratıyor, bağırsakta tıkanma, kanama, delinme geliÅŸiyorsa ameliyat gerekir.Hazırlayan: Mesude ERÅžANÂ