Crohn denilen hastalık
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Nisan 14, 2005 00:49
Crohn hastalığı, sindirim kanalının herhangi bir yerinde iyileşmeyen yaralar şeklinde karşımıza çıkan bir hastalık. Hastalık adını konuyla ilgili ilk araştırmaları yapan cerrahın almış. Her ne kadar sindirim sisteminin tamamı söz konusu olsa da hastalığın yerleşmeyi en sevdiği yerler, incebağırsağın ve kalınbağırsağın son kısımları.
Hastalık uzun yıllar sessiz kalsa da önceden kestirilemeyen bir zamanda tekrarlayan alevlenmeler gösterebilir.
l Crohn hastalığının neden olduğu şikayetler nelerdir?
İncebağırsaktaki Crohn’da kramp tarzında karın ağrıları, ishal, kilo kaybı, zaman zaman da ateş ve yemeklerden sonra şişkinlik şikayetleri öne çıkar. Sindirim sisteminde yerleştiği yere göre farklı şikayetlere yol açar. Örneğin anüs kenarlarında yara oluşması ve anüsten iltihaplı akıntı gelmesi gibi şikayetler de yapabilir. Bu tür yaralar daha basit nedenlerle ortaya çıkabilseler de özellikle iyileşmeden uzun süre devam etmeleri halinde Crohn hastalığı akla gelir. Hastalık sindirim sistemi dışındaki organları da bozabilir. Örneğin eklemlerde ağrı, şişlik gibi belirtilerle seyreden ve tıp dilinde artrit dediğimiz şikayetler de bağırsak şikayetleriyle birlikte görülebilir. Hatta bazen eklem şikayetleri daha ön planda olabilir.
l Neden olur ve kimlerde görülür?
Hastalığın sebebi tam bilinmiyor. Ancak şüpheliler listesi oldukça kalabalık. Coğrafi bölge bir risk oluşturabiliyor. Örneğin kuzey ülkelerinde dünyanın diğer bölgelerine göre daha sık rastlanır. Belki de ırksal veya genetik bir yatkınlık olabilir. Bunun da kanıtı hastalığın kuzey Musevileri arasında kuzey ülkelerinde yaşayan diğer topluluklara kıyasla 10-15 kez daha sık rastlanmasıdır. Hatta hastaların yüzde 20 gibi bir kısmının anne, baba, çocuk veya yakın akrabalarında da hastalığın bir şekline rastlanabilir. Hastalık en sık olarak genç erişkinlerde ortaya çıkar. Her iki cinsiyette de risk aynı. Hastalığın temelinde, bağışıklık sisteminin bazı bakterilere karşı aşırı cevap oluşturması var. Bu cevap başta bağırsaklar olmak üzere başka organları da tahrip ettiği iddiası son zamanlarda önem kazandı.
l Bulaşıcı mıdır?
Ortada bir bakteri iddiası olunca bulaşıcılık akla gelir. Ancak Crohn hastalığı bulaşıcı bir hastalık değil.
l Şüpheliler listesinde başka neler var?
Sigaradan, beyazlatılmış şekere, maya mantarlarından, bir çeşit tüberküloz mikrobuna kadar birçok faktör hastalığın nedeni olabilir. Ancak bilimsel olarak cevap vermek gerekirse günümüzde Crohn hastalığının ispatlanabilir bir nedeni yok.
l Hastalığı nasıl teşhis edilir?
Hastalığın teşhisi için incebağırsak filmlerinden endoskopiye titiz inceleme gerekir. Gereğinde parça alınması teşhis için en değerli yöntemler. Kimi zaman tanı ameliyatta konulur. Hastaların yapacağı, yukarıda söz ettiğimiz tarzda şikayetleri olduğunda zaman geçirmeden hekime baş vurmak.
l Tedavi edilebilir mi?
Hem evet hem hayır. Evet, çünkü hastalık nedeniyle ortaya çıkan şikayetler tedavi ile yok edilebilir ve ilaç kullanımı ile bu şikayetlerin tekrarlaması da önlenebilir. Bu sayede hasta hayatını normal bir süre ve normal bir kalitede sürdürebilir. Hayır, çünkü hastalığı yok etmek mümkün değil. Ancak ilaçlarla hastalığı uyutmak mümkün olabilir.
l Tedavide kullanılan başlıca ilaçlar hangileridir?
Bu amaçla ilk olarak Aspirin grubundan ancak daha güçlü etkiye sahip ilaçlar kullanılır. Bunlar yetmezse tedaviye kortizonlu ilaçlar eklenir. Ardından da organ nakli yapıldığında alıcı bünye organı reddetmesin diye verilen ve bağışıklık sistemini baskılamaya yarayan ilaçlara geçilir. Kimi antibiyotikler de tedaviye eklenebilir. Fark edeceğiniz gibi ilk ilaçlarla tedaviye cevap alınmadığı takdirde adeta bir merdiven çıkar gibi daha güçlü ilaçlara geçilir. İlaç tedavisi hastalığı baskılamaya yetmiyor, yan etkileri tehlike yaratıyor, bağırsakta tıkanma, kanama, delinme gelişiyorsa ameliyat gerekir.
Hazırlayan: Mesude ERŞAN
l Crohn hastalığının neden olduğu şikayetler nelerdir?
İncebağırsaktaki Crohn’da kramp tarzında karın ağrıları, ishal, kilo kaybı, zaman zaman da ateş ve yemeklerden sonra şişkinlik şikayetleri öne çıkar. Sindirim sisteminde yerleştiği yere göre farklı şikayetlere yol açar. Örneğin anüs kenarlarında yara oluşması ve anüsten iltihaplı akıntı gelmesi gibi şikayetler de yapabilir. Bu tür yaralar daha basit nedenlerle ortaya çıkabilseler de özellikle iyileşmeden uzun süre devam etmeleri halinde Crohn hastalığı akla gelir. Hastalık sindirim sistemi dışındaki organları da bozabilir. Örneğin eklemlerde ağrı, şişlik gibi belirtilerle seyreden ve tıp dilinde artrit dediğimiz şikayetler de bağırsak şikayetleriyle birlikte görülebilir. Hatta bazen eklem şikayetleri daha ön planda olabilir.
l Neden olur ve kimlerde görülür?
Hastalığın sebebi tam bilinmiyor. Ancak şüpheliler listesi oldukça kalabalık. Coğrafi bölge bir risk oluşturabiliyor. Örneğin kuzey ülkelerinde dünyanın diğer bölgelerine göre daha sık rastlanır. Belki de ırksal veya genetik bir yatkınlık olabilir. Bunun da kanıtı hastalığın kuzey Musevileri arasında kuzey ülkelerinde yaşayan diğer topluluklara kıyasla 10-15 kez daha sık rastlanmasıdır. Hatta hastaların yüzde 20 gibi bir kısmının anne, baba, çocuk veya yakın akrabalarında da hastalığın bir şekline rastlanabilir. Hastalık en sık olarak genç erişkinlerde ortaya çıkar. Her iki cinsiyette de risk aynı. Hastalığın temelinde, bağışıklık sisteminin bazı bakterilere karşı aşırı cevap oluşturması var. Bu cevap başta bağırsaklar olmak üzere başka organları da tahrip ettiği iddiası son zamanlarda önem kazandı.
l Bulaşıcı mıdır?
Ortada bir bakteri iddiası olunca bulaşıcılık akla gelir. Ancak Crohn hastalığı bulaşıcı bir hastalık değil.
l Şüpheliler listesinde başka neler var?
Sigaradan, beyazlatılmış şekere, maya mantarlarından, bir çeşit tüberküloz mikrobuna kadar birçok faktör hastalığın nedeni olabilir. Ancak bilimsel olarak cevap vermek gerekirse günümüzde Crohn hastalığının ispatlanabilir bir nedeni yok.
l Hastalığı nasıl teşhis edilir?
Hastalığın teşhisi için incebağırsak filmlerinden endoskopiye titiz inceleme gerekir. Gereğinde parça alınması teşhis için en değerli yöntemler. Kimi zaman tanı ameliyatta konulur. Hastaların yapacağı, yukarıda söz ettiğimiz tarzda şikayetleri olduğunda zaman geçirmeden hekime baş vurmak.
l Tedavi edilebilir mi?
Hem evet hem hayır. Evet, çünkü hastalık nedeniyle ortaya çıkan şikayetler tedavi ile yok edilebilir ve ilaç kullanımı ile bu şikayetlerin tekrarlaması da önlenebilir. Bu sayede hasta hayatını normal bir süre ve normal bir kalitede sürdürebilir. Hayır, çünkü hastalığı yok etmek mümkün değil. Ancak ilaçlarla hastalığı uyutmak mümkün olabilir.
l Tedavide kullanılan başlıca ilaçlar hangileridir?
Bu amaçla ilk olarak Aspirin grubundan ancak daha güçlü etkiye sahip ilaçlar kullanılır. Bunlar yetmezse tedaviye kortizonlu ilaçlar eklenir. Ardından da organ nakli yapıldığında alıcı bünye organı reddetmesin diye verilen ve bağışıklık sistemini baskılamaya yarayan ilaçlara geçilir. Kimi antibiyotikler de tedaviye eklenebilir. Fark edeceğiniz gibi ilk ilaçlarla tedaviye cevap alınmadığı takdirde adeta bir merdiven çıkar gibi daha güçlü ilaçlara geçilir. İlaç tedavisi hastalığı baskılamaya yetmiyor, yan etkileri tehlike yaratıyor, bağırsakta tıkanma, kanama, delinme gelişiyorsa ameliyat gerekir.
Hazırlayan: Mesude ERŞAN