Çocukluk veya ergenlikteki güneş yanığı kansere davetiye
Güncelleme Tarihi:
Mesude ERŞAN
Oluşturulma Tarihi: Mayıs 31, 2008 00:00
Son 20 yılda deri kanserleri her yıl bir önceki yıla oranla yüzde 4 oranında artıyor. Ozon tabakasının incelmesi, güneş altında geçirilen zamanın uzun ve korumasız olması, solaryuma girilmesi, bağışıklık sisteminin zayıflamasına yol açan kronik böbrek yetmezliği, AIDS gibi hastalıkların artması bu yükselmenin önemli etkenlerinden. Kanser konusunda bilinçlenme ve erken tanı yöntemlerinin gelişmesi de tanıda rol oynuyor.
Anadolu Sağlık Merkezi Onkolojik Bilimler Koordinatörü Prof.Dr. Haluk Onat’ın verdiği bilgiye göre, bazı özellikler cilt kanseri riskini artırıyor. Açık cilt, saç ve göz renkli, güneş ya da ultraviyole ışınlarına maruz kalan, kolay güneş yanığı gelişen, çocukluk ya da ergenlik dönemlerinde aşırı güneş yanıkları geçiren, ailesinde deri kanseri öyküsü bulunan, çok sayıda ve değişik şekillerde benleri ve bağışıklık sistemini zayıflatan hastalıkları olan ya da akne için ergenlik döneminde radyoterapiyle tedavi edilenlerde cilt kanseri riski yükseliyor.
Bizim gibi 70 milyon nüfuslu bir ülkede her yıl yaklaşık 2 bin 500 kişinin deri kanseri nedeniyle yaşamını yitirdiği tahmin ediliyor. Bunların yaklaşık yüzde 75’i melanom (en ölümcül cilt kanseri türü) nedeniyle, geri kalan yüzde 25’i de diğer deri kanserleri nedeniyle ölüyorlar.
Cilt kanserlerinin belirtileri türüne göre değişiyor. Bazal ve skuamöz hücreli deri kanserleri değişik şekillerde ortaya çıkabiliyor. Deri üzerinde iyileşmeyen ülser, yara ya da lezyonlar, belirtilerinden. Bu lezyonlar genellikle pembe, kırmızı ya da beyaz renkli yumuşak bir kist ya da sert nodül (yuvarlak şişlik), zaman zaman kanayan bir yara ya da kist veya kırmızı renkli kuru ve egzama görünümlü bir lezyon olarak ortaya çıkabiliyor. Prof. Dr. Onat, "4 hafta içinde kendiliğinden iyileşmeyen bir deri lezyonu ya da ülseriniz varsa mutlaka bir uzmana görünün" diyor.
Melanom türü deri kanseri daha önceden mevcut olan bir benin değişmesi sonucu ortaya çıkabileceği gibi, hastaların yaklaşık yarısında orta yaşlardan sonra sağlam deri üzerinde kendiliğinden de ortaya çıkabiliyor. Melanomun başlıca belirtileri lezyonda asimetri, sınır düzensizliği, karışık renkli görünüm. Büyüklüğü 6 milimetreden fazla olması ya da hızla büyümesi de dikkat çeker. Melanomlar çoğunlukla koyu renkli. Ancak bazı hastalarda renksiz de olabilir.
ÇOCUKLUKTAKİ YANIKLAR ZEMİN HAZIRLIYOR
Cilt kanserinin en önemli nedenlerinden biri de çocukluk çağındaki güneş yanıkları. Ultraviyole ışınları, uzun süre güneşe maruz kalındığında cilt yanıklarına, tekrarlayan cilt yanıkları da cilt kanserlerine neden oluyor. Tam da bu nedenle, cilt kanserinden korunmanın en iyi yolu cilt yanıklarını önlemek.
Melanoma ileri yaşta ortaya çıksa bile bunun nedeni, çocuklukta maruz kalınan güneşin zararlı ışınları. Hayatında bir kere su toplamış güneş yanığı olan bir çocuğun "malign melanoma"ya yakalanma riski yanığı olmayanlara göre iki kat fazla. Her yanıkla bu risk iki kat artıyor. Dolasıyla, cilt kanserinden korunmanın en iyi yolu cilt yanıklarını önlemek.
Güneşten yanan çocuklara ilkyardım
Çocuklarda ağrı ve sıcaklık hissi 48 saat sürer. Nemlendirici kremler günde üç kere uygulanırsa çocuğu rahatlatır. Bu kremlere iki gün devam edilmelidir. Çok kalın, yağlı merhemler kullanılmamalıdır. Bu durum çocuğu daha sıcak tutarak terlemesini engeller.
Çocuğa soğuk banyo yaptırmak veya günde bir kaç kez yanık yerine soğuk su ile ıslatılmış bezler koymak ağrıyı azaltır, duş çok ağrı verici olabilir.
Yanıklar olduğunda çocuğa bol su içirilmeli ki hastalık hissinin önüne geçilsin.
Bir hafta içinde soyulmalar başlar, deriye nemlendirici sürmeye devam.
Deri su toplar ve patlarsa, üzerindeki ölü deriyi temiz, küçük bir makasla temizlemek gerekir. Sonra da antibiyotikli bir krem sürülmeli. Merhemi günde üç kez yıkayıp, tekrar sürün. Derinin su topladığı durumlarda bir sağlık kuruluşuna başvurulup tedaviye başlanmalı.
DİŞ MACUNU, YOĞURT TEDAVİSİ ASLA
Güneş yanıklarında yapılan sık yanlışlıklardan biri yanık üzerine diş macunu, yoğurt veya yoğun merhemler sürmek. Bunların hem faydası yok hem de temizlenmesi zor. Diğer bir hata da güneşten koruyucu losyonlarla, bronzlaştırıcı losyon veya yağları karıştırmak, koruyucu yerine bronzlaştırıcı kullanmaktır.
DERECE DERECE YANIKLAR
Uzun süre güneşe maruz kalındığında ultraviyole ışınları ciltte önce kızarıklık, daha uzun süreli hasarlarda da içi su dolu baloncuklara sebep olur. Kızarıklık, ağrı, şişme güneşten 2-4 saat sonra başlar, 24 saatte en yüksek seviyeye çıkar. Bu birinci derece yanıktır. İçi su dolu kabarcıklar olduğunda yanık artık ikinci derecedir. Üçüncü derece yanıklarda kabuklanmalar olur, güneş üçüncü derece yanığa sebep olmaz.
Süt çocuklarının cildi çok hassas
Süt çocuklarının ciltleri daha ince olduğu için, güneşe karşı daha hassastırlar. Bu nedenle 6 aylıktan küçük çocuklar direkt güneşe çıkarılmamalı. Mümkün olduğunca gölgede tutulmalı. Eğer güneşe çıkacaksa da mutlaka koruyucu losyon, uzun elbiseler ve kenarlıklı şapka kullanılmalı.
Bronzlaşmak isteyen ergenler de mutlak koruyucu losyon sürmeli. Güneşe alıştıra alıştıra çıkmalı. İlk gün güneşte 15-20 dakika kalmalı, daha sonra bu süre günde 5 dakika arttırılmalı.
Çocuklar güneş ışınlarının en yoğun geldiği saatler olan 10.00 ile 16.00 arasında güneşe çıkarılmamalı. Bulutlu havalar yanıltmasın. Çünkü güneş ışınlarının yüzde 70’i bulutları geçer. Ayrıca güneş ışınlarının yüzde 30’u da seyrek dokumalı kıyafetlerden cilde ulaşır.
Kum ve suyun güneş ışınlarını yansıttığı unutulmamalıdır. Gölgede bile cilt yanıkları olabilir. Şapka veya şemsiye çocukları yansıyan ışınlardan koruyamaz.
Çocukların gözlerini de güneşten koruyun. Yıllarca güneşin zararlı ışınlarına maruz kalmak, katarakt riskini artırır.
Sigara içen kadınlar daha erken kırışıyor
Sigara cilde büyük zararlar veriyor. Sivilce oluşumu, yaraların iyileşmesinde gecikme, saç dökülmesi ve cilt kanserleri ilk akla gelenler. Kırışıklık oluşumunu artırır, cildin yaşlı görünmesine yol açar. Memorial Hastanesi Dermatoloji Uzmanı Dr. Ayfer Aydın, "Sigara tiryakilerinde, hiç içmeyenlere göre 5 kat fazla kırışıklık meydana geliyor" diyor.
Sigaradaki nikotin, derideki kan damarlarında daralma yapar. Damarın beslediği dokunun yeterli oksijen almasını engeller. Böylece ciltteki kan dolaşımı ve cilt dokusunda bulunması gereken vitamin düzeyi azalıyor. Böylece cildin elastikiyeti ve kollajeni zarar görüyor. Dr. Aydın, "Özellikle kadınlarda yüz bölgesindeki kırışıklıkların artması ve cildin daha soluk, sarımsı-gri olması sonucunu doğuruyor. Ciltte tahrişler ve kurumalar meydana geldiği gibi yaraların iyileşme süresi de uzuyor" diyor.
DAHA SİVİLCELİLER
İtalya’da yapılan bilimsel bir araştırma, sigara tiryakisi kadınların yüzlerinin, sigara içmeyenlere göre daha fazla sivilceli ve akneli olduğunu ortaya koydu. Bin kadın üzerinde yapılan araştırmada, sigara içenlerin yüzde 42,2’sinde, gözeneklerin tıkanmasıyla oluşan ve enflamatuvar olmayan büyük beyaz başlı akne ve kistikcikler bulunduğu, sigara içmeyenlerde bunun görülme oranının yüzde 10 olduğu tespit edildi. Cilt kanserlerinin sigara içenlerde daha sık görülmesinin nedeni, sigaranın bağışıklık sistemine yaptığı baskılayıcı etki. Cilt kanserleri, sigara içenlerde daha ağır seyrediyor ve kötü sonuçlara yol açıyor. Dudaklar ve genital bölgelerde oluşan cilt kanserleri sigara içenlerde daha sık görülüyor. Sigara içmeyle birlikte ağız içinde görülen beyazımsı plakalar da kanser öncülü lezyonlar olabiliyor.
Bizim gibi 70 milyon nüfuslu bir ülkede her yıl yaklaşık 2 bin 500 kişinin deri kanseri nedeniyle yaşamını yitirdiği tahmin ediliyor. Bunların yaklaşık yüzde 75’i melanom (en ölümcül cilt kanseri türü) nedeniyle, geri kalan yüzde 25’i de diğer deri kanserleri nedeniyle ölüyorlar.
Cilt kanserlerinin belirtileri türüne göre değişiyor. Bazal ve skuamöz hücreli deri kanserleri değişik şekillerde ortaya çıkabiliyor. Deri üzerinde iyileşmeyen ülser, yara ya da lezyonlar, belirtilerinden. Bu lezyonlar genellikle pembe, kırmızı ya da beyaz renkli yumuşak bir kist ya da sert nodül (yuvarlak şişlik), zaman zaman kanayan bir yara ya da kist veya kırmızı renkli kuru ve egzama görünümlü bir lezyon olarak ortaya çıkabiliyor. Prof. Dr. Onat, "4 hafta içinde kendiliğinden iyileşmeyen bir deri lezyonu ya da ülseriniz varsa mutlaka bir uzmana görünün" diyor.
Melanom türü deri kanseri daha önceden mevcut olan bir benin değişmesi sonucu ortaya çıkabileceği gibi, hastaların yaklaşık yarısında orta yaşlardan sonra sağlam deri üzerinde kendiliğinden de ortaya çıkabiliyor. Melanomun başlıca belirtileri lezyonda asimetri, sınır düzensizliği, karışık renkli görünüm. Büyüklüğü 6 milimetreden fazla olması ya da hızla büyümesi de dikkat çeker. Melanomlar çoğunlukla koyu renkli. Ancak bazı hastalarda renksiz de olabilir.
ÇOCUKLUKTAKİ YANIKLAR ZEMİN HAZIRLIYOR
Cilt kanserinin en önemli nedenlerinden biri de çocukluk çağındaki güneş yanıkları. Ultraviyole ışınları, uzun süre güneşe maruz kalındığında cilt yanıklarına, tekrarlayan cilt yanıkları da cilt kanserlerine neden oluyor. Tam da bu nedenle, cilt kanserinden korunmanın en iyi yolu cilt yanıklarını önlemek.
Melanoma ileri yaşta ortaya çıksa bile bunun nedeni, çocuklukta maruz kalınan güneşin zararlı ışınları. Hayatında bir kere su toplamış güneş yanığı olan bir çocuğun "malign melanoma"ya yakalanma riski yanığı olmayanlara göre iki kat fazla. Her yanıkla bu risk iki kat artıyor. Dolasıyla, cilt kanserinden korunmanın en iyi yolu cilt yanıklarını önlemek.
Güneşten yanan çocuklara ilkyardım
Çocuklarda ağrı ve sıcaklık hissi 48 saat sürer. Nemlendirici kremler günde üç kere uygulanırsa çocuğu rahatlatır. Bu kremlere iki gün devam edilmelidir. Çok kalın, yağlı merhemler kullanılmamalıdır. Bu durum çocuğu daha sıcak tutarak terlemesini engeller.
Çocuğa soğuk banyo yaptırmak veya günde bir kaç kez yanık yerine soğuk su ile ıslatılmış bezler koymak ağrıyı azaltır, duş çok ağrı verici olabilir.
Yanıklar olduğunda çocuğa bol su içirilmeli ki hastalık hissinin önüne geçilsin.
Bir hafta içinde soyulmalar başlar, deriye nemlendirici sürmeye devam.
Deri su toplar ve patlarsa, üzerindeki ölü deriyi temiz, küçük bir makasla temizlemek gerekir. Sonra da antibiyotikli bir krem sürülmeli. Merhemi günde üç kez yıkayıp, tekrar sürün. Derinin su topladığı durumlarda bir sağlık kuruluşuna başvurulup tedaviye başlanmalı.
DİŞ MACUNU, YOĞURT TEDAVİSİ ASLA
Güneş yanıklarında yapılan sık yanlışlıklardan biri yanık üzerine diş macunu, yoğurt veya yoğun merhemler sürmek. Bunların hem faydası yok hem de temizlenmesi zor. Diğer bir hata da güneşten koruyucu losyonlarla, bronzlaştırıcı losyon veya yağları karıştırmak, koruyucu yerine bronzlaştırıcı kullanmaktır.
DERECE DERECE YANIKLAR
Uzun süre güneşe maruz kalındığında ultraviyole ışınları ciltte önce kızarıklık, daha uzun süreli hasarlarda da içi su dolu baloncuklara sebep olur. Kızarıklık, ağrı, şişme güneşten 2-4 saat sonra başlar, 24 saatte en yüksek seviyeye çıkar. Bu birinci derece yanıktır. İçi su dolu kabarcıklar olduğunda yanık artık ikinci derecedir. Üçüncü derece yanıklarda kabuklanmalar olur, güneş üçüncü derece yanığa sebep olmaz.
Süt çocuklarının cildi çok hassas
Süt çocuklarının ciltleri daha ince olduğu için, güneşe karşı daha hassastırlar. Bu nedenle 6 aylıktan küçük çocuklar direkt güneşe çıkarılmamalı. Mümkün olduğunca gölgede tutulmalı. Eğer güneşe çıkacaksa da mutlaka koruyucu losyon, uzun elbiseler ve kenarlıklı şapka kullanılmalı.
Bronzlaşmak isteyen ergenler de mutlak koruyucu losyon sürmeli. Güneşe alıştıra alıştıra çıkmalı. İlk gün güneşte 15-20 dakika kalmalı, daha sonra bu süre günde 5 dakika arttırılmalı.
Çocuklar güneş ışınlarının en yoğun geldiği saatler olan 10.00 ile 16.00 arasında güneşe çıkarılmamalı. Bulutlu havalar yanıltmasın. Çünkü güneş ışınlarının yüzde 70’i bulutları geçer. Ayrıca güneş ışınlarının yüzde 30’u da seyrek dokumalı kıyafetlerden cilde ulaşır.
Kum ve suyun güneş ışınlarını yansıttığı unutulmamalıdır. Gölgede bile cilt yanıkları olabilir. Şapka veya şemsiye çocukları yansıyan ışınlardan koruyamaz.
Çocukların gözlerini de güneşten koruyun. Yıllarca güneşin zararlı ışınlarına maruz kalmak, katarakt riskini artırır.
Sigara içen kadınlar daha erken kırışıyor
Sigara cilde büyük zararlar veriyor. Sivilce oluşumu, yaraların iyileşmesinde gecikme, saç dökülmesi ve cilt kanserleri ilk akla gelenler. Kırışıklık oluşumunu artırır, cildin yaşlı görünmesine yol açar. Memorial Hastanesi Dermatoloji Uzmanı Dr. Ayfer Aydın, "Sigara tiryakilerinde, hiç içmeyenlere göre 5 kat fazla kırışıklık meydana geliyor" diyor.
Sigaradaki nikotin, derideki kan damarlarında daralma yapar. Damarın beslediği dokunun yeterli oksijen almasını engeller. Böylece ciltteki kan dolaşımı ve cilt dokusunda bulunması gereken vitamin düzeyi azalıyor. Böylece cildin elastikiyeti ve kollajeni zarar görüyor. Dr. Aydın, "Özellikle kadınlarda yüz bölgesindeki kırışıklıkların artması ve cildin daha soluk, sarımsı-gri olması sonucunu doğuruyor. Ciltte tahrişler ve kurumalar meydana geldiği gibi yaraların iyileşme süresi de uzuyor" diyor.
DAHA SİVİLCELİLER
İtalya’da yapılan bilimsel bir araştırma, sigara tiryakisi kadınların yüzlerinin, sigara içmeyenlere göre daha fazla sivilceli ve akneli olduğunu ortaya koydu. Bin kadın üzerinde yapılan araştırmada, sigara içenlerin yüzde 42,2’sinde, gözeneklerin tıkanmasıyla oluşan ve enflamatuvar olmayan büyük beyaz başlı akne ve kistikcikler bulunduğu, sigara içmeyenlerde bunun görülme oranının yüzde 10 olduğu tespit edildi. Cilt kanserlerinin sigara içenlerde daha sık görülmesinin nedeni, sigaranın bağışıklık sistemine yaptığı baskılayıcı etki. Cilt kanserleri, sigara içenlerde daha ağır seyrediyor ve kötü sonuçlara yol açıyor. Dudaklar ve genital bölgelerde oluşan cilt kanserleri sigara içenlerde daha sık görülüyor. Sigara içmeyle birlikte ağız içinde görülen beyazımsı plakalar da kanser öncülü lezyonlar olabiliyor.