Çocuklardaki çekingenliÄŸi önemseyin

Her 100 kiÅŸiden 10’u aşırı çekingenlik, utangaçlık sorunuyla karşı karşıya. Aşırı derecede çekingenlik ve utangaçlık, psikolojik bozukluk olarak görülüyor. ‘Çekingen- kaçıngan kiÅŸilik bozukluÄŸu’ ve ‘sosyal fobik bozukluk’ diye baÅŸlıca iki ayrı baÅŸlıkta inceleniyor. l ÇekingenliÄŸin kaynağı nedir?Çekingenlik, utangaçlık ve sıkılganlık genellikle genetik yapı, aile ve çevden kaynaklanır. Anne ve babanın da rolü büyük. Silik anne- baba modeli, otoriter ebeveynler, aşırı koruyucu kollayıcı ya da hep eleÅŸtiren anne-babalar da bu sorunlara zemin hazırlar. l Anne-babanın davranışları çocukları nasıl etkiliyor?Anne- babanın her ikisi veya birinin aşırı evhamlı, titiz, koruyucu- kollayıcı ise sürekli çocuÄŸunu kollamaya, göz önünden ayırmamaya çalışır. Bir de çocuÄŸun yaptığı iÅŸleri beÄŸenmeyen, hep eleÅŸtiren, küçümseyen, çocuklarla kıyaslayan, dayak atan anne-babalar, çocuklarında çekingen olma riskini artırıyorlar. l Günlük yaÅŸamda hangi sorunlarla karşılaşırlar?Öğrenci ise tahtaya kalkamaz, soruların yanıtlarını bildiÄŸi halde parmak kaldırmaz, öğretmen kaldırıp soru sorarsa aşırı heyecanlanır, yüzü kızarır, kekelemeye baÅŸlar ve dili dolanır. ArkadaÅŸlarına ve öğretmenine karşı rezil olduÄŸunu düşünür, bazen okula bile gitmek istemez. Bu çocuklar arkadaÅŸ edinemezler, hep yalnızdırlar veya çok azının bir- iki arkadaşı vardır. Karşı cinsle iletiÅŸim kuramazlar. Yüzleri kızarır, elleri titrer çok heyecanlanırlar. Kalabalık bir ortamda kendilerini izleniyor gibi hissedip, bakışların üzerinde olduÄŸunu zannederler. Bazen bulundukları ortamların en kuytu yerinde gizlenmeye çalışırlar. Bazı çekingen çocuklar sürekli eve kapanırlar. Bilgisayar, internet başında sanal alem bağımlısı olabilirler. l Bu konuda doÄŸru yaklaşım nedir?ÇocuÄŸun kendine güvenli, giriÅŸimci olabilmesi için önce teÅŸvik ve iltifat edilmesi gerekir. ÇocuÄŸun sırtını sıvazlamak, ‘aferin’ demek onu motive eder. ÇocuÄŸun uygun tercihlerine saygı gösterilmeli. ÇocuÄŸun yeteneklerinin geliÅŸmesi için özgür ve öz denetime dayalı bir disiplin anlayışı geliÅŸtirmeliler. Çocukla hem oynamalı ve eÄŸlenmeli hem de ciddi konularda ilgilenilmeli. l Çocuklardaki çekingenlik ileri yaÅŸlarda da sürer mi?Aşırı derecede çekingen ve utangaç olan çocuklar, gençlik, yetiÅŸkinlik dönemlerinde de bu sorunla içiçeler. Bu gençlerin önemli bir oranı zamanla depresyon geçirebilirler. Yüzde 10-15’i alkol bağımlısı olabilirler. YaÅŸamları boyu evlenmeyenlerin sayısı da az deÄŸil. Çalışma yaÅŸamlarında genelde masa başı, geride kalacakları, insanlarla iletiÅŸim kurmaları gerekmeyen iÅŸleri tercih ederler. Hak ve hukuklarını arayamazlar. ‘Hayır’ diyemezler. Marjinal, ideolojik, tarikat ideolojilerine kapılabilirler. Tanınmayacakları bir ÅŸehre ya da ülkeye göç etmeyi tercih edebilirler. l Böyle çocuklara nasıl yardımcı olabiliriz?Sürekli eleÅŸtirmekten kaçınmalı, sosyal olmaya zorlanmamalılar. ÇocuÄŸu- genci anlamaya yönelik yaklaÅŸmalı. Onun açılmasına yardımcı olunmalı. EÄŸer hatalar varsa süratle düzeltilmeli. Çocukla diyalog artırılmalı. Küçük sorumluluklar verilmeli. BaÅŸarı için yüreklendirilmeli. TeÅŸvik edilmeliler. l Tıbbi yardım ne zaman gerekir?Tüm bunlara raÄŸmen sonuç alınmaması halinde ailece bir uzmana gidip yardım alınmalı. Tedavi iyi sonuç veriyor. Â