‘Fazla harçlık parayı değersiz görmelerine neden olabilir’

Gülay: Gizem, minik Ceren’in videosunu izledin mi?

Gizem: İzlemeyen kalmadı sanırım, çocuk mantığına bir kez daha hayran kaldım.

Gülay: Kaşlarını kaldıra kaldıra, sesini kısıp hani aramızda kalsın gibi fısıldayarak konuşmasına bayıldım. İyilik yaparken gösteriş yapmaması gerektiğini de öğrenmiş.

Gizem: İzlemeyenler için kısaca özetleyeyim. Ceren, muhtemelen 1’inci sınıf öğrencisi, eve gelmiş, annesiyle günü değerlendirirken videosunu çekmiş ailesi. Bu video sosyal medyada çokça ilgi görünce viral oldu. “Bugün harçlığını ne yaptın” diye soruyor anne. Ceren de fısıldayarak “Bizim sınıftan olmayan birine verdim, tanımadığım birine. Allah bana daha çoğunu verir diye. ‘Paylaşmak güzeldir’ diyorsun ya...” yanıtını veriyor. Anne şaşkın “Ama ben bunu kastetmedim, bu farklı bir olay” deyince, Ceren kendinden emin “Benim için öyle bir olay” deyip kestirip atıyor.

Gülay: Çocuk haklı harçlık onun, nasıl harcayacağına kendi karar vermiş.

Gizem: Biz henüz harçlık vermiyoruz Lorin’e ama seneye buna benzer şeyler yaşayacağımıza eminim. Sizde durumlar nasıl, nerelere harcıyor harçlığını Bilge?

Gülay: İlkokuldayken kantin alışverişi yapmalarını kısıtlamıştı öğretmenleri. Bütün velilerin de desteklediği bir uygulamaydı. Sadece bir gün kantine hep birlikte iniyorlardı. Dolayısıyla harçlığı hep birikiyordu. Biriken parasını kendine sevdiği, istediği bir şey alması için yönlendiriyorduk. Bu sayede tutumlu olmayı öğrendi. Ortaokulda kantin ürünleri pahalı diye mecbur kalmadıkça
bir şey almıyordu. Şimdi de biriktiriyor ve arkadaşlarıyla dışarı çıkınca harcıyor.

Gizem: Tutumluluk öğretirken cimri yapmayalım çocuğu (gülüyor)...

Gülay: Haklısın, her ailenin ve çocuğun dinamiği farklı. Bu nedenle harçlık konusunu çocuk ve ergen psikoloğu Eda Gür’e danıştım. Okurlarımız da sen de onun önerilerinden faydalanabilirsiniz.

‘HİKÂYE KİTAPLARINDAN, OYUNLARDAN YARARLANIN’ 

Çocuk-ergen klinik psikoloğu Eda Ergür

◊ Çocuklar parayla ne kadar erken tanışırsa para kavramını anlamaları o kadar kolay olur. 3-4 yaş itibariyle çocuklara paranın ne olduğu ve ne işe yaradığı basit bir şekilde anlatılabilir. Bunun için hikâye kitaplarından yararlanılabilir. Okunan hikâyede paranın kazanılması, biriktirilmesi ve de sonunda istenen bir şeyin alınmasına şahit olan çocuklar para kavramını daha kolay anlayabilir.

◊ Çocuğun yaşına ve gelişimine göre madeni paralar ve banknotlar oyun aracı olarak kullanılarak hangi paraların daha değerli olduğu gibi kavramlar çocuklara öğretilebilir. Oyuncak paralar, yazarkasalar gibi materyallerle marketçilik, mağazacılık gibi oyunlar oynamak çocuklara bu süreçleri deneyimleme fırsatı sağlayacaktır.

◊ Okul çağı itibariyle çocuklara düzenli harçlık vererek parayı yönetme becerisini geliştirme fırsatı sunulabilir. Harcamaları gerekli ve gereksiz olarak ayırabilmeyi öğretmek çocukların bu beceriyi kazanabilmeleri açısından faydalı olacaktır.

◊ Tasarruf etme alışkanlığı, çocukların yaşamları boyunca finansal olarak bilinçli bireyler olmalarına yardımcı olur. Kumbara verebilir, para biriktirerek ulaşabilecekleri bir hedef belirlemelerine yardımcı olabiliriz.

◊ Harçlığın düzenli olması ve miktarının çocuğun yaşına, ihtiyaçlarına ve harcama alışkanlıklarına göre ayarlanması gerekir. Çok fazla harçlık vermek çocuğun parayı değerli görmemesine neden olabilirken çok az harçlık da hayal kırıklığı yaratabilir.

◊ Küçük görevler karşılığında para kazanması çocukların emek ve kazanç arasındaki ilişkiyi anlamasını sağlayabilir. Her yaşta, çocuğun gelişim seviyesine uygun olarak konuyla ilgili yeni bilgiler ve deneyimler eklenebilir. Çocuğun yaşı arttıkça daha uzun vadeli hedefler belirlemesine yardımcı olmaksa çocuğun daha uzun vadeli düşünmeyi öğrenmesi açısından faydalı olacaktır.

◊ Okullarda da öğrencilerin para yönetimi becerilerini geliştirmelerine yardımcı olacak projeler ve etkinlikler düzenlenebilir. Kermes ya da yayınevi etkinlikleri yapıldığında çocuklar harçlıklarını kullanarak beğendikleri yiyecek ya da kitabı satın alma deneyimi yaşayabiliyor. Bu gibi etkinlikler aynı zamanda çocukların parayı yönetme becerisini destekliyor.