Çocuğum okula hazır mı

Yeni doğan dünyaya geldiği ilk günden itibaren gelişmeye başlar. Genlerin ve çevrenin etkisiyle her birey farklı şekilde gelişme gösterir. Gelişme hızı ile ilgili bireysel farklılıklar "okula başlama" söz konusu olduğunda daha da fazla önem taşır. Okul öncesi dönemde çocuk sıkı bir öğretim programının içinde olmadığından, rahat, güvenli, huzurlu bir sosyal ortamda bulunması anne-babalar için hemen hemen yeterlidir.

Bu dönemde çocuk okul hayatının ve sosyalleşmenin ilk adımlarını atmış olur. Çocuğun bu dönemdeki "okul" ile ilgili atıfları ve anıları, ileriki hayatı için büyük önem taşımaktadır. Bu dönemde önemli olan çocuğun zihinsel, bedensel ve duygusal olarak okul yaşamına hazır olmasıdır.

Okul çağı, çocuğun 6 yaş döneminde başlar. Çocuğun zihinsel, bedensel ve duygusal becerilerinde büyük gelişmeler olur. Düşünme, öğrenme ve sosyal yapıyı anlamlandırma becerileri gelişir. Okula başlama çocuğun yaşamındaki önemli geçişlerden biridir. Hiç tanımadığı, bilmediği bir sosyal çevrenin içine girmek, uzun bir uyum sürecini gerektirebilir. Bu uyum süreci 2-3 hafta sürebilir. Alışma süreci, çocuğun okula duygusal olarak ne kadar hazır olduğuyla ilgilidir. Çocuğun kendi yaşına uygun bir öğrenme, anlama, kavrama düzeyine, ayrıca anne-babasından ayrılıp okula uyum sağlayacak duygusal olgunluğa sahip olması gereklidir.

Çocuğun duygusal olarak okula hazır olabilmesi için okul öncesi dönemde yeterli sosyalleşmeyi yaşamış olması gerekir. Çocuğun okul öncesi dönemde anne-babasıyla olan ilişkisi de büyük önem taşır. Ebeveynlerine aşırı bağımlı ve bağlı olan çocuğun, okula uyum süreci daha uzun zaman alabilir.

Dinlendiğini bilmeli

İlkokul döneminde çocuğun fiziksel görünümü de değişir. Bu dönem çocuğu, enerjik, canlı ve hareketlidir. Çoğunlukla saklambaç, sek-sek gibi hareketli oyunları tercih ederler. Çocuğun bu oyunlarda başarılı olabilmesi için yeterli bedensel gelişime sahip olması gereklidir. Söz konusu oyunlarda başarılı olan çocuklar, arkadaş gruplarında da daha çabuk kabul görüp, daha kolay sosyalleşebilirler.

Fiziksel gelişimlerinin yanında ince kas becerilerinin de yeterli düzeyde gelişebilmesi, onların yazı yazma becerilerine büyük oranda yardımcı olur. Birinci sınıf çocuğuna, okul öncesi dönemde ince kas becerilerini geliştirmesi için grafik ve desenlerin, çizgi çalışmalarının yaptırılması bu açıdan faydalıdır.

Okul çağı çocuğunun konuşmasında da görülür düzeyde gelişmeler olur. Sözcük dağarcığı gelişir, uzun cümleler kurup, kendini rahatça ifade edebilir. Çocuğun kendini güvenle ifade edebilmesi açısından evdeki anne-baba tutumları da önemlidir. Kendisini sözel olarak ifade edebilmesi için bunun örneğini görmesi ve dinlendiğini bilmesi gereklidir. Bu onun okul yaşamındaki dil ve okuma-anlama gelişimini önemli ölçüde etkileyecektir.

Okul çağı çocuğunun özellikleri

n Sözcük dağarcığı genişler.

n Birçok sözcüğü tanımlayabilir.

n Kavramları ayırt edebilir.

n Basit kavramların resmini çizebilir.

n Tüm hareketlerine hakimdir, beden koordinasyonu gelişmiştir.

n Bellek yetileri gelişmiştir.

n Haftanın günlerini, sayıları bilir.

n Soyut-somut ayırımını yapabilir.

n Duygularını sözel ifade edebilir.

Okula hazırlığı evde desteklemek için

n Çocuğunuz "sınırları" olan bu yeni kuruma alışabilmesi için önceden onu hazırlayın.

n Çocuğunuzun dil gelişimini desteklemek için; resimli kitaplar okuyup sorular sorun. Günlük hayatınızda onunla sohbet edin. Renkleri ve gruplandırmayı öğrenebilmesi için oyunlar oynayın. Çocuğunuzun okulda matematik derslerine yatkınlığını artırmak için onunla sayılarla ilgili oyunlar oynayın.

n Çocuğunuzun okula daha rahat uyum sağlayabilmesi için, okul öncesi dönemde sizden bağımsızlaşabilmesi adına ona bazı sorumluluklar verin.

n Çocuğunuzun kendi kendine yemek yemesi, tuvalet temizliği, eşyalarını düzene sokmak gibi konularda bağımısızlaşabilmesi okula uyumu hızlandıracaktır.

n İlkokul öncesinde çocuğunuzun değişen aktivitelerle 30-40 dakika masa başında geçirebilmesi için uygun düzen ve materyaller sağlamaya çalışın. Oluşturacağınız düzende okuma-yazma etkinlikleri yapmak yerine, çeşitli zihinsel oyunlar, boyama, oyun hamuru, yap-boz gibi faaliyetler yapabilirsiniz. Tüm bu uğraşılar okuma-yazmaya temel oluşturacak zihinsel uyaranlardır.

n Çocuğunuzun sıralama becerilerini geliştirin. Nesneleri, olayları, kelimeleri sıra ile hatırlamayı öğretin.

n Görsel becerilerini geliştirmek için gördüğünüz her şeyin (ağacın, bulutun vs.) neye benzediğini konuşun, birlikte resmini çizmeyi deneyin.

n "Bu resimdeki benzerlikleri ya da farklılıkları bul", "Burada ne gibi hatalar var" türünden sorular, görsel ve düşünsel becerilerini bağlantılandırır ve geliştirir.

n Kendi oyun organizasyonunu kurması ve kendi denemelerini yapması da okul başarısını etkileyecek faktörlerdendir. Bırakın çocuğunuz kendi oyununu kendi kursun, araştırsın ve denesin.

n Ev işleri veya basit tamirata yardım ederken, okulda onu başarıya götürecek becerileri desteklediğinizi hiç düşündünüz mü?

n Çocuğunuza bol kitap okuyun, karakterler, olaylar ve gerçek dünya arasındaki benzerlik ve farklılıkları konuşun.