Çin’in dünya starları

27 Mart’ta Çin sinemasının 100’üncü yıldönümü Hong Kong’da kutlanacak. Bu törende Hong Kong, Çin Halk Cumhuriyeti ve Tayvan sineması birlikte temsil edilecek. Çünkü sınırların, rejimlerin ayırdığı bu üç sinema bir süredir artık içiçe.Hong Kong 1980’lerde John Woo, Wong Kar-Wai gibi yönetmenlerle, Jackie Chan, Yun Fat Chow gibi yıldızlarla savaÅŸ sanatı sinemasını dünyaya tanıtmıştı. Çin Halk Cumhuriyeti ise Kültür Devrimi’ni propaganda filmleriyle atlattı. 1980’lerde Pekin Film Akademisi, bugün ‘BeÅŸinci Jenerasyon’ denilen yeni bir yönetmen kuÅŸağını mezun etti. Chen Kaige ve Zhang Yimou gibi isimler öne çıktı. Mükemmel sanat filmleri yarattılar. Dünya onların farkına vardı. ‘Elveda Cariyem’ (Chen Kaige) aralarında en meÅŸhur olanıydı.2000’de Tayvanlı Ang Lee’nin ‘Kaplan ve Ejderha’ filmi bu defa dünyaya ‘wushu’yu tanıttı. Wushu veya Wuxia, Çin’in eski destanlarında anlatılan bir şövalyelik geleneÄŸiydi. Wushu kahramanı, ‘zhao’ dövüş stili sayesinde kendini aşıp olaÄŸanüstü bir yaratığa dönüşebilir, sıradan eÅŸyaları öldürücü silaha çevirebilir, suyun üzerinde, bambu aÄŸaçlarının tepesinde dövüşebilirdi. Günümüzün bilgisayar efektleri, bu olaÄŸanüstü hikayeleri ekrana getirebilecek düzeye eriÅŸmiÅŸti. Batılı seyirciler de tam o sırada fanteziden hoÅŸlanmaya baÅŸlamışlardı. Destan, destan, daha fazla destan; aksiyon, aksiyon, daha fazla aksiyon: Seyircinin yeni ÅŸiarı buydu.Böylece ‘Kaplan ve Ejderha’ global bir baÅŸarıya ulaÅŸtı. Sonra Zhang Yimou’nun ‘Kahraman’ filmi geldi, onu aynı yönetmenin ‘Uçan Hançerler Evi’ izledi.Gerçi Çin sineması, Hint veya Japon sinemasıyla boy ölçüşecek büyüklükte deÄŸil henüz. 2002’de Çin’de sadece 100 uzun metrajlı sinema filmi yapıldı. En büyük prodüksiyon, 31 milyon dolarla ‘Kahraman’ filmi. Oyuncular eski YeÅŸilçam sistemiyle yılda 10-15 filmde oynuyor. Ama onlar, film setinde kendi otomobillerinde uyumak zorunda kalsalar da artık dünya çapında birer star. Spielberg bile, yapımcılığını üstlendiÄŸi ‘Bir GeyÅŸanın Anıları’ filminde Japon oyuncuların yanında onlara da rol veriyor. Ä°ÅŸte Çinli yıldızlardan bazıları.ZÄ°YÄ° ZHANG (26)Pekin’in yükselen yıldızıPekin’de anaokulu öğretmeni annesi, iktisatçı babası tarafından yetiÅŸtirildi. 11 yaşında dansçı oldu; Pekin Tiyatro Akademisi’nde okurken yönetmen Zhang Yimou tarafından keÅŸfedildi. Medya ona ‘Küçük Gong Li’ adını taktı. Bu bir övgü deÄŸildi; ‘Büyük Gong Li’ ile iliÅŸkisini bitiren ünlü yönetmenin yeni sevgilisi olduÄŸu kastediliyordu. Ama her iki Zhang iddiaları reddettiler. Ziyi Zhang, ‘Kaplan ve Ejderha’daki genç dövüşçü rolüyle şöhrete kavuÅŸtu. ‘Kahraman’ ve ‘Uçan Hançerler Evi’ bu şöhreti artırdı. Åžimdi Hollywood’da oynamak için Ä°ngilizce öğreniyor.MAGGIE CHEUNG (40)Hong Kong kraliçesi1983’te Hong Kong Güzeli seçildi, Jackie Chan’in ‘Police Story’ filmlerinde oynadı. Wong Kar-wai’nin kara filmlerinde kendini gösterdi; Fransız yönetmen Olivier Assayes’le evlenip boÅŸandı, onun yönettiÄŸi ‘Clean’ filmindeki uyuÅŸturucu bağımlısı kadın rolüyle Avrupa’da, ‘Kahraman’daki Uçan Kar rolüyle ABD’de meÅŸhur oldu. Hollywood’dan gelen bir X-Men filmindeki rol önerisini niye reddettiÄŸini şöyle açıklıyor: ‘Böyle filmlerde oynamaya baÅŸlarsam, Çinlileri gücendiririm. Dünyanın yarısının (nüfusumuz 1.3 milyar) beni öyle görmesini istemem. Gururum var benim.’YUN-FAT CHOW (50)Dev yapılı oyuncu1.85 metre boyuyla Çin sinemasının en uzun, en iri yapılı oyuncusu. Hong Kong’da John Woo’nun gangster filmleriyle şöhrete kavuÅŸtu. Bu filmlerde aÄŸzında hep bir kürdanla görünür, dövüşteki ustalığını gözlerindeki neÅŸeli pırıltıyla birleÅŸtirirdi. ‘Kaplan ve Ejderha’da oynadığı dövüş ustası rolüyle dünya çapında tanındı. Jodie Foster’la birlikte ‘Kral ve Ben’ filminin yeni versiyonunu çevirdi ve vaktiyle Yul Brynner’ın canlandırdığı, sürekli ‘vesaire, vesaire, vesaire’ diyen Siyam Kralı rolünü üstlendi.GONG LÄ° (40)Elveda CariyemPekin Merkezi Tiyatro Akademisi’nde okudu. Yönetmen Zhang Yimou tarafından keÅŸfedildi. Yıllarca onun sevgilisi oldu; bu yönetmenin gözde oyuncusuydu. Ama dünya çapında şöhrete Chen Kaige’nin ‘Elveda Cariyem’ filmiyle kavuÅŸtu. Komedi, wushu, çaÄŸdaÅŸ dram gibi her tür filmde oynayan Gong Li, bugün de Çin’in taçsız kraliçesi. Tek rakibi, kendisinden 14 yaÅŸ küçük Ziyi Zhang. Ä°kisi Spielberg’in ‘Bir GeyÅŸanın Anıları’ filminde birlikte oynayacak. JET LÄ° (42)Gerçek dövüş ÅŸampiyonuJet Li, 11 yaşında Pekin Amatör Sporları Okulu’na girdi ve üç yıl sonra ilk ulusal ÅŸampiyonluÄŸunu kazandı. Dövüş sanatının bir ustası olarak 1974’te Beyaz Saray’ın bahçesinde BaÅŸkan Nixon’ın önünde bir gösteri bile yaptı. 17 yaşında sporu bırakıp sinemaya geçti. ABD’de ‘Cehennem Silahı’ filmlerinde rol aldı, Bridget Fonda ile ‘Ejderhanın Öpücüğü’nde baÅŸrolü üstlendi, ‘Romeo Ölmeli’ sayesinde tüm dünyada tanındı. ‘Kahraman’ filmindeki ‘İsimsiz’ rolüyle ÅŸu sıralar çok popüler. TONY LEUNG (44)Aynı zamanda ÅŸarkıcıHong Kong’da doÄŸdu, babası evi terk ettiÄŸinden annesi tarafından büyütüldü. Televizyonda bir çocuk programı sunarken öyle popüler hale geldi ki, vurdulu kırdılı dizilerde oynamaya baÅŸladı. John Woo ve Wong Kar-wai gibi yönetmenler sayesinde sinemaya geçti. Ä°ster kör bir şövalye, ister yalnız bir polis, ister sürgüne mahkûm bir eÅŸcinsel olsun, bütün rollerin altından kalktı. ‘Kahraman’da onu Kırık Kılıç olarak seyrettik. Bütün Hong Konglu yıldızlar gibi her ÅŸeyi yaptığından aynı zamanda pop ÅŸarkıcısı.Â