Çin’in dünya starları
Güncelleme Tarihi:
Ayşen GÜR
Oluşturulma Tarihi: Ocak 09, 2005 00:01
27 Mart’ta Çin sinemasının 100’üncü yıldönümü Hong Kong’da kutlanacak. Bu törende Hong Kong, Çin Halk Cumhuriyeti ve Tayvan sineması birlikte temsil edilecek. Çünkü sınırların, rejimlerin ayırdığı bu üç sinema bir süredir artık içiçe.
Hong Kong 1980’lerde John Woo, Wong Kar-Wai gibi yönetmenlerle, Jackie Chan, Yun Fat Chow gibi yıldızlarla savaş sanatı sinemasını dünyaya tanıtmıştı.
Çin Halk Cumhuriyeti ise Kültür Devrimi’ni propaganda filmleriyle atlattı. 1980’lerde Pekin Film Akademisi, bugün ‘Beşinci Jenerasyon’ denilen yeni bir yönetmen kuşağını mezun etti. Chen Kaige ve Zhang Yimou gibi isimler öne çıktı. Mükemmel sanat filmleri yarattılar. Dünya onların farkına vardı. ‘Elveda Cariyem’ (Chen Kaige) aralarında en meşhur olanıydı.
2000’de Tayvanlı Ang Lee’nin ‘Kaplan ve Ejderha’ filmi bu defa dünyaya ‘wushu’yu tanıttı. Wushu veya Wuxia, Çin’in eski destanlarında anlatılan bir şövalyelik geleneğiydi. Wushu kahramanı, ‘zhao’ dövüş stili sayesinde kendini aşıp olağanüstü bir yaratığa dönüşebilir, sıradan eşyaları öldürücü silaha çevirebilir, suyun üzerinde, bambu ağaçlarının tepesinde dövüşebilirdi. Günümüzün bilgisayar efektleri, bu olağanüstü hikayeleri ekrana getirebilecek düzeye erişmişti. Batılı seyirciler de tam o sırada fanteziden hoşlanmaya başlamışlardı. Destan, destan, daha fazla destan; aksiyon, aksiyon, daha fazla aksiyon: Seyircinin yeni şiarı buydu.
Böylece ‘Kaplan ve Ejderha’ global bir başarıya ulaştı. Sonra Zhang Yimou’nun ‘Kahraman’ filmi geldi, onu aynı yönetmenin ‘Uçan Hançerler Evi’ izledi.
Gerçi Çin sineması, Hint veya Japon sinemasıyla boy ölçüşecek büyüklükte değil henüz. 2002’de Çin’de sadece 100 uzun metrajlı sinema filmi yapıldı. En büyük prodüksiyon, 31 milyon dolarla ‘Kahraman’ filmi. Oyuncular eski Yeşilçam sistemiyle yılda 10-15 filmde oynuyor. Ama onlar, film setinde kendi otomobillerinde uyumak zorunda kalsalar da artık dünya çapında birer star. Spielberg bile, yapımcılığını üstlendiği ‘Bir Geyşanın Anıları’ filminde Japon oyuncuların yanında onlara da rol veriyor. İşte Çinli yıldızlardan bazıları.
ZİYİ ZHANG (26)
Pekin’in yükselen yıldızı
Pekin’de anaokulu öğretmeni annesi, iktisatçı babası tarafından yetiştirildi. 11 yaşında dansçı oldu; Pekin Tiyatro Akademisi’nde okurken yönetmen Zhang Yimou tarafından keşfedildi. Medya ona ‘Küçük Gong Li’ adını taktı. Bu bir övgü değildi; ‘Büyük Gong Li’ ile ilişkisini bitiren ünlü yönetmenin yeni sevgilisi olduğu kastediliyordu. Ama her iki Zhang iddiaları reddettiler. Ziyi Zhang, ‘Kaplan ve Ejderha’daki genç dövüşçü rolüyle şöhrete kavuştu. ‘Kahraman’ ve ‘Uçan Hançerler Evi’ bu şöhreti artırdı. Şimdi Hollywood’da oynamak için İngilizce öğreniyor.
MAGGIE CHEUNG (40)
Hong Kong kraliçesi
1983’te Hong Kong Güzeli seçildi, Jackie Chan’in ‘Police Story’ filmlerinde oynadı. Wong Kar-wai’nin kara filmlerinde kendini gösterdi; Fransız yönetmen Olivier Assayes’le evlenip boşandı, onun yönettiği ‘Clean’ filmindeki uyuşturucu bağımlısı kadın rolüyle Avrupa’da, ‘Kahraman’daki Uçan Kar rolüyle ABD’de meşhur oldu. Hollywood’dan gelen bir X-Men filmindeki rol önerisini niye reddettiğini şöyle açıklıyor: ‘Böyle filmlerde oynamaya başlarsam, Çinlileri gücendiririm. Dünyanın yarısının (nüfusumuz 1.3 milyar) beni öyle görmesini istemem. Gururum var benim.’
YUN-FAT CHOW (50)
Dev yapılı oyuncu
1.85 metre boyuyla Çin sinemasının en uzun, en iri yapılı oyuncusu. Hong Kong’da John Woo’nun gangster filmleriyle şöhrete kavuştu. Bu filmlerde ağzında hep bir kürdanla görünür, dövüşteki ustalığını gözlerindeki neşeli pırıltıyla birleştirirdi. ‘Kaplan ve Ejderha’da oynadığı dövüş ustası rolüyle dünya çapında tanındı. Jodie Foster’la birlikte ‘Kral ve Ben’ filminin yeni versiyonunu çevirdi ve vaktiyle Yul Brynner’ın canlandırdığı, sürekli ‘vesaire, vesaire, vesaire’ diyen Siyam Kralı rolünü üstlendi.
GONG Lİ (40)
Elveda Cariyem
Pekin Merkezi Tiyatro Akademisi’nde okudu. Yönetmen Zhang Yimou tarafından keşfedildi. Yıllarca onun sevgilisi oldu; bu yönetmenin gözde oyuncusuydu. Ama dünya çapında şöhrete Chen Kaige’nin ‘Elveda Cariyem’ filmiyle kavuştu. Komedi, wushu, çağdaş dram gibi her tür filmde oynayan Gong Li, bugün de Çin’in taçsız kraliçesi. Tek rakibi, kendisinden 14 yaş küçük Ziyi Zhang. İkisi Spielberg’in ‘Bir Geyşanın Anıları’ filminde birlikte oynayacak.
JET Lİ (42)
Gerçek dövüş şampiyonu
Jet Li, 11 yaşında Pekin Amatör Sporları Okulu’na girdi ve üç yıl sonra ilk ulusal şampiyonluğunu kazandı. Dövüş sanatının bir ustası olarak 1974’te Beyaz Saray’ın bahçesinde Başkan Nixon’ın önünde bir gösteri bile yaptı. 17 yaşında sporu bırakıp sinemaya geçti. ABD’de ‘Cehennem Silahı’ filmlerinde rol aldı, Bridget Fonda ile ‘Ejderhanın Öpücüğü’nde başrolü üstlendi, ‘Romeo Ölmeli’ sayesinde tüm dünyada tanındı. ‘Kahraman’ filmindeki ‘İsimsiz’ rolüyle şu sıralar çok popüler.
TONY LEUNG (44)
Aynı zamanda şarkıcı
Hong Kong’da doğdu, babası evi terk ettiğinden annesi tarafından büyütüldü. Televizyonda bir çocuk programı sunarken öyle popüler hale geldi ki, vurdulu kırdılı dizilerde oynamaya başladı. John Woo ve Wong Kar-wai gibi yönetmenler sayesinde sinemaya geçti. İster kör bir şövalye, ister yalnız bir polis, ister sürgüne mahkûm bir eşcinsel olsun, bütün rollerin altından kalktı. ‘Kahraman’da onu Kırık Kılıç olarak seyrettik. Bütün Hong Konglu yıldızlar gibi her şeyi yaptığından aynı zamanda pop şarkıcısı.
Çin Halk Cumhuriyeti ise Kültür Devrimi’ni propaganda filmleriyle atlattı. 1980’lerde Pekin Film Akademisi, bugün ‘Beşinci Jenerasyon’ denilen yeni bir yönetmen kuşağını mezun etti. Chen Kaige ve Zhang Yimou gibi isimler öne çıktı. Mükemmel sanat filmleri yarattılar. Dünya onların farkına vardı. ‘Elveda Cariyem’ (Chen Kaige) aralarında en meşhur olanıydı.
2000’de Tayvanlı Ang Lee’nin ‘Kaplan ve Ejderha’ filmi bu defa dünyaya ‘wushu’yu tanıttı. Wushu veya Wuxia, Çin’in eski destanlarında anlatılan bir şövalyelik geleneğiydi. Wushu kahramanı, ‘zhao’ dövüş stili sayesinde kendini aşıp olağanüstü bir yaratığa dönüşebilir, sıradan eşyaları öldürücü silaha çevirebilir, suyun üzerinde, bambu ağaçlarının tepesinde dövüşebilirdi. Günümüzün bilgisayar efektleri, bu olağanüstü hikayeleri ekrana getirebilecek düzeye erişmişti. Batılı seyirciler de tam o sırada fanteziden hoşlanmaya başlamışlardı. Destan, destan, daha fazla destan; aksiyon, aksiyon, daha fazla aksiyon: Seyircinin yeni şiarı buydu.
Böylece ‘Kaplan ve Ejderha’ global bir başarıya ulaştı. Sonra Zhang Yimou’nun ‘Kahraman’ filmi geldi, onu aynı yönetmenin ‘Uçan Hançerler Evi’ izledi.
Gerçi Çin sineması, Hint veya Japon sinemasıyla boy ölçüşecek büyüklükte değil henüz. 2002’de Çin’de sadece 100 uzun metrajlı sinema filmi yapıldı. En büyük prodüksiyon, 31 milyon dolarla ‘Kahraman’ filmi. Oyuncular eski Yeşilçam sistemiyle yılda 10-15 filmde oynuyor. Ama onlar, film setinde kendi otomobillerinde uyumak zorunda kalsalar da artık dünya çapında birer star. Spielberg bile, yapımcılığını üstlendiği ‘Bir Geyşanın Anıları’ filminde Japon oyuncuların yanında onlara da rol veriyor. İşte Çinli yıldızlardan bazıları.
ZİYİ ZHANG (26)
Pekin’in yükselen yıldızı
Pekin’de anaokulu öğretmeni annesi, iktisatçı babası tarafından yetiştirildi. 11 yaşında dansçı oldu; Pekin Tiyatro Akademisi’nde okurken yönetmen Zhang Yimou tarafından keşfedildi. Medya ona ‘Küçük Gong Li’ adını taktı. Bu bir övgü değildi; ‘Büyük Gong Li’ ile ilişkisini bitiren ünlü yönetmenin yeni sevgilisi olduğu kastediliyordu. Ama her iki Zhang iddiaları reddettiler. Ziyi Zhang, ‘Kaplan ve Ejderha’daki genç dövüşçü rolüyle şöhrete kavuştu. ‘Kahraman’ ve ‘Uçan Hançerler Evi’ bu şöhreti artırdı. Şimdi Hollywood’da oynamak için İngilizce öğreniyor.
MAGGIE CHEUNG (40)
Hong Kong kraliçesi
1983’te Hong Kong Güzeli seçildi, Jackie Chan’in ‘Police Story’ filmlerinde oynadı. Wong Kar-wai’nin kara filmlerinde kendini gösterdi; Fransız yönetmen Olivier Assayes’le evlenip boşandı, onun yönettiği ‘Clean’ filmindeki uyuşturucu bağımlısı kadın rolüyle Avrupa’da, ‘Kahraman’daki Uçan Kar rolüyle ABD’de meşhur oldu. Hollywood’dan gelen bir X-Men filmindeki rol önerisini niye reddettiğini şöyle açıklıyor: ‘Böyle filmlerde oynamaya başlarsam, Çinlileri gücendiririm. Dünyanın yarısının (nüfusumuz 1.3 milyar) beni öyle görmesini istemem. Gururum var benim.’
YUN-FAT CHOW (50)
Dev yapılı oyuncu
1.85 metre boyuyla Çin sinemasının en uzun, en iri yapılı oyuncusu. Hong Kong’da John Woo’nun gangster filmleriyle şöhrete kavuştu. Bu filmlerde ağzında hep bir kürdanla görünür, dövüşteki ustalığını gözlerindeki neşeli pırıltıyla birleştirirdi. ‘Kaplan ve Ejderha’da oynadığı dövüş ustası rolüyle dünya çapında tanındı. Jodie Foster’la birlikte ‘Kral ve Ben’ filminin yeni versiyonunu çevirdi ve vaktiyle Yul Brynner’ın canlandırdığı, sürekli ‘vesaire, vesaire, vesaire’ diyen Siyam Kralı rolünü üstlendi.
GONG Lİ (40)
Elveda Cariyem
Pekin Merkezi Tiyatro Akademisi’nde okudu. Yönetmen Zhang Yimou tarafından keşfedildi. Yıllarca onun sevgilisi oldu; bu yönetmenin gözde oyuncusuydu. Ama dünya çapında şöhrete Chen Kaige’nin ‘Elveda Cariyem’ filmiyle kavuştu. Komedi, wushu, çağdaş dram gibi her tür filmde oynayan Gong Li, bugün de Çin’in taçsız kraliçesi. Tek rakibi, kendisinden 14 yaş küçük Ziyi Zhang. İkisi Spielberg’in ‘Bir Geyşanın Anıları’ filminde birlikte oynayacak.
JET Lİ (42)
Gerçek dövüş şampiyonu
Jet Li, 11 yaşında Pekin Amatör Sporları Okulu’na girdi ve üç yıl sonra ilk ulusal şampiyonluğunu kazandı. Dövüş sanatının bir ustası olarak 1974’te Beyaz Saray’ın bahçesinde Başkan Nixon’ın önünde bir gösteri bile yaptı. 17 yaşında sporu bırakıp sinemaya geçti. ABD’de ‘Cehennem Silahı’ filmlerinde rol aldı, Bridget Fonda ile ‘Ejderhanın Öpücüğü’nde başrolü üstlendi, ‘Romeo Ölmeli’ sayesinde tüm dünyada tanındı. ‘Kahraman’ filmindeki ‘İsimsiz’ rolüyle şu sıralar çok popüler.
TONY LEUNG (44)
Aynı zamanda şarkıcı
Hong Kong’da doğdu, babası evi terk ettiğinden annesi tarafından büyütüldü. Televizyonda bir çocuk programı sunarken öyle popüler hale geldi ki, vurdulu kırdılı dizilerde oynamaya başladı. John Woo ve Wong Kar-wai gibi yönetmenler sayesinde sinemaya geçti. İster kör bir şövalye, ister yalnız bir polis, ister sürgüne mahkûm bir eşcinsel olsun, bütün rollerin altından kalktı. ‘Kahraman’da onu Kırık Kılıç olarak seyrettik. Bütün Hong Konglu yıldızlar gibi her şeyi yaptığından aynı zamanda pop şarkıcısı.