’Chemin de Fer’ millileşti, babası atıldı, yokluktan patronluğa uzandı

FOTOĞRAFLAR İÇİN TIKLAYIN...

TÜRK hazır giyim ve modasının duayeni Vitali Hakko’nun dünkü cenaze törenine katılanlara dağıtılmak üzere yeniden basılan ’Hayatım Vakko’ adlı kitabı, Hakko’nun 94 yıllık yaşamındaki dönüm noktalarını bir kez daha gözler önüne serdi. 1997’de basılan ve Vitali Hakko’nun hayatını anlatan kitaba göz atanlar, çıraklıktan modanın zirvesine çıkan yolda yaşananları anlatan satırları kimi zaman gözleri dolarak yeniden okudu.

10 YAŞINDA CUMHURİYET: Cumhuriyet’in ’Şen Şapka’sı Vitali Hakko’nun başarı öyküsünün ardında, Devlet Demir Yolları’nın Fransızlar’dan alınarak millileştirilmesinin ardından ’işsiz kalan bir baba’ya sahip olması vardı. Kitaba göre, Vitali Hakko okul çağına geldiğinde Kumkapı’daki Fransız Frere’lerin (din adamlarının) okuluna yazdırılır. 1923’de 10 yaşına bastığında Cumhuriyet ilan edilir. İki yıl sonra, 1925’da babasının çalıştığı ’Chemin de Fer’ (Demiryolları) işletmesi Fransızlar’dan alınarak millileştirilir.

BABASI TAZMİNATSIZ ATILDI: O günlerde yaşadıklarını kitabında Vitali Hakko, şöyle anlatıyor: "O günlerde gayri-müslimlerin Devlet Demir Yolları’nda çalışması önlenmişti. Ya da Fransızlarla çalışanlar, şirketin Türkiye’deki ticari hayatı sona erdiği için, Devlet Demir Yolları’nın kadrosuna geçiş yapamıyordu. Evin kirası, beş kişilik ailenin ihtiyaçları. Babamın cebinde bizleri bir ay kadar bile geçindirecek bir birikim yoktu. Anlaşılan işten atılırken tazminat falan da

almamıştı."

ÜCRETSİZ OKUL HAKKINI KAYBETTİ: Babasının işten atılmasının ertesi günün sabahında okuluna gitmek üzere tren istasyonuna giden Vitali Hakko, pasosunun artık geçmediğini öğrenir. İlk kez bilet satın alarak trene biner ve okuluna gider. Harçlığı her gün bilet almaya yetmeyince de bir noktaya kadar yürüdükten sonra trene binen Hakko, okuldan neden ayrılmak zorunda kaldığını ise şu sözlerle anlatıyor: "Babam Fransız ’Chemin de Fer’ şirketinde çalışırken, birçok avantaja sahiptik. Okuduğum okul da bu şirketin çalışanlarının çocuklarından para almıyordu. Babam işini kaybedince okul idaresi mevsim sonuna kadar okul ücretini ödememizi istedi. İşsiz bir babanın ödeyemeyeceği bir tutardı. Böylece atı yıl süren okul faslı sona ermiş oldu."

13’ümde Mahmutpaşa’da iş buldum, çocukluğuma ’elveda’ dedim

VİTALİ Hakko, 13 yaşına geldiğinde Musevi geleneklerine göre çocukluktan çıkıp, erkekliğe adım atması nedeniyle yapılan ’Barmitzva’ töreni sonrasında, hayatı için önemli kararlar alır. Hakko, "İlkin bir iş bulup çalışmam gerekiyordu. Çünkü aile bütçesine katkıda bulunmazsam suçluluk duyacaktım. Maddi nedenlerle yarıda bırakmak zorunda kaldığım öğrenimime devam bu şartlarda zordu. Çok geçmeden Mahmutpaşa’da kendime iş buldum. Böylece çocukluğuma kesinkes ’elveda’ dedim" dedi.

En sevdiği çiçeklerle uğurlandı

ÖNCEKİ gün 94 yaşında vefat eden, Türk hazır giyim ve modanın duayen ismi Vitali Hakko, dün gözyaşlarıyla son yolculuğuna uğurlandı. 1913 yılında İstanbul’da doğan Vitali Hakko için dün sabah kurucusu olduğu Vakko’nun bahçesinde kurulan çadırda bir tören yapıldı. Daha sonra Neve Şalom Sinagogu’na getirilen Vitali Hakko’nun cenazesi, burada yapılan dini törenin ardından Ulus Musevi Mezarlığı’ndaki aile kabristanına defnedildi.

EN SEVDİĞİ ÇİÇEKLERLE VEDA: Merter’de tören için hazırlanan çadırda, aile Vitali Hakko’nun en sevdiği çiçekler kullanılarak tek tek aile bireylerinin hazırlattığı çelenklerden oluşan tablo dikkati çekti. Hakko’nun en sevdiği antoryum ve beyaz erengüllerden oluşan çiçekten panonun ortasında eşi Ketty’nin aynı çiçeklerden hazırlattığı lale figürü yer aldı. Tabutun üzerine ise Hakko’nun yine çok sevdiği orkidelerden hazırlanan ’Vaytelciğim’ ve ’Papiciğim’ yazılı küçük çelenkler konuldu. 59 yıllık eşi Ketty Hakko, Vitali Hakko’ya ’Vaytelciğim’, Cem Hakko ise babasına ’Papiciğim’ yazılı orkideden oluşan çelenklerle veda etti.

ŞEN ŞAPKA, HAKKO’NUN BEBEĞİYDİ: Bir dakikalık saygı duruşunun ardından konuşan Hakko’nun iş ortağı ve Vakko Yönetim Kurulu Üyesi Alberto Elhadef, Vakko’nun 73 yıl önce ’Şen Şapka’ adıyla Vitali Hakko’nun bebeği olarak dünyaya geldiğini ve bugün, kocaman bir adam olan o bebeğin babasına veda edeceğini söyledi. Vitali Hakko’nun, yakın dostları Vehbi Koç, Nejat Eczacıbaşı gibi Cumhuriyet’in ilk girişimci kuşağından olduğunu hatırlatan Elhadef, Hakko’nun Türkiye’ye ilk hazır giyim kavramını, ilk modern mağazacılığı, ilk defileleri getirdiğini vurguladı. Merter’deki fabrikada yapılan törene, Vitali Hakko’nun erkek kardeşi Albert ve eşi Vivet Hakko, torunları Katia, Pia, Can Hakko, Serena, Vedat ve İzer Lodrik ile damadı Erol Lodrik, eski gelini Betina Mahcler, İş Bankası Genel Müdürü Ersin Özince, çok sayıda tekstilci, Koç Topluluğu CEO’su Bülent Bulgurlu, Berna Yılmaz, Şişli Belediye Başkanı Mustafa Sarıgül Vakko çalışanları ve sevenleri katıldı.



Tazminatsız işçi çıkarmadı, paramıza hiç göz dikmedi

DİSK Genel Başkanı Süleyman Çelebi, gazetecilerin soruları üzerine, Vitali Hakko’nun kaybının ardından şunları söyledi: "Çağdaş yaklaşımı hiçbir zaman bırakmayan, kavgayı o gün sonlandıran bir kişiydi. Onun iş yerlerinde de grev yaptık, ama o olduğu için değil, grup sözleşmesi olduğu için grev yaptık. Kendisiyle yan yana gelerek sorunları çözen bir diyaloğumuz oldu." Vakko’da örgütlü Türkiye Tekstil Örme ve Giyim Sanayi İşçileri Sendikası (TEKSİF) Yedikule Şube Başkanı Sabahattin Çetin de, Hakko’nun işçilerine baba şefkatiyle yaklaştığını belirterek, "Hiçbir zaman paramıza göz dikmedi" dedi.

Cenazeden notlar

Vitali Hakko’nun oğlu Cem Hakko, fabrikadaki tören sırasında üzerinde ’Vakko’ yazılı beyaz iş gömleği giydi.

Vakko vitrinlerinde Vitali Hakko’nun fotoğrafı yer alırken, cenaze töreninin sona ereceği 14.30’a kadar dün hiçbir Vakko mağazası açılmadı.

Yaklaşık 3 bin kişi kapasiteli Vakko’nun geleneksel indirim çadırına dün tören için 4 bin civarında kişi geldi.

Hakko ailesini taşıyan Mercedes marka otomobilin arkasında bulunan şapka dikkat çekti.

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül de çelenk gönderenler arasındaydı.