Çevre ve sağlık için neler yapabiliriz?

Ortak geleceğimiz, çevremiz ve sağlığımız için kişisel olarak yapabileceğimiz şeyler var. Çevre dostu Prof. Dr. Orhan Kural da doğayı korumak için önce onu tanımak gerektiğinden hareketle hazırladığı kaynakta hepimizi çevre için duyarlı olmaya çağırıyor.

Çevre Andı’nı duydunuz mu? ‘‘Havayı ve suyu kirletmemek; hayvanları, bitki çeşitlerini ve toprağı korumak; enerji tüketimini ve çöp üretimini azaltmak; sağlıklı besin maddeleri yetiştirmek ve gürültüyü en aza indirgemek için üstüme düşen her şeyi yapacağıma söz veririm’’ ifadesinin yer aldığı bu andın önemini kavramamız için bilmemiz gereken o kadar çok ayrıntı var ki... Onlara bir göz atalım:

Bunları biliyor musunuz?

Amerika’da her yıl atılabilir çocuk bezi yapımında kullanılmak için 1 milyar ağaç kesilmekte ve ülkemizde de bu alandaki tüketim hızla artmakta.

Son 100 yıl içinde 30 bin bitki türünün tamamı kaybolmuştur. Bunlar arasında bir hastalığın tedavisinde tek çözüm olan bitki türleri de vardır. Örneğin kalp hastalarının tedavisinde kullanılan ‘‘dijioksin’’ adlı madde, ‘‘yüksük otu’’ndan elde edilmektedir. Kan kanseri hastalığının tek önemli ilacı olan ‘‘Catharanthus rozeus’’ adlı bitkinin Madagaskar Adası’na yayıldığı alanın yüzde 90’ı şimdiden ortadan kalkmıştır.

Gelişmiş ülkelerde 70 bin ayrı cins ve hepsi kontrol edilmemiş kimyasal madde üretilmektedir.

1985 yılında Hindistan’ın Bhopal kentindeki bir kimya tesisinden sızarak havaya karışan ‘‘metilizosiyanaot’’ gazı, 4 bin kişinin ölümüne ve 300 bin kişinin de zehirlenmesine neden oldu.

Tropikal ormanların yüzde 80’inin 2010 yılına kadar ortadan kalkmış olacağı sanılıyor.

Her yıl ülkemizde 560 bin adet ders kitabı, organizasyon bozukluğu ve müfredatta yapılan değişiklik nedeniyle kullanılmaz hale geliyor ve böylece 33 bin ton kağıt çöpe gidiyor.

Geri dönüşen her bin ton cam için yaklaşık 100 litre petrolden tasarruf edilmiş olacak.

Evlerde kullanılan enerjinin yarısı izolasyon yetersizliği nedeniyle kayboluyor.

Dünyada sağlıksız sulardan her yıl 25 bin kişi ölüyor.

Egzoz gazlarına karşı

Aracınızı mümkün olduğu kadar az kullanarak toplu taşımacılığı tercih edin. Aracınızı aynı yöne giden kişilerle paylaşın. Ne kadar az yakıt harcarsak havayı da o kadar az kirletmiş oluruz.

1 litre kullanılmış motor yağının yer altı sularına karışması, 800 bin litre içme suyunun zehirlenmesine neden oluyor.

Motor bakımını ve egzoz gazı ayarını düzenli olarak yaptırın.

Hızınızı 100 km\saatten 80 km\saate indirebilirseniz yakıttan yüzde 20 oranında kazanç sağlarsınız.

Uzun beklemelerde ve kırmızı ışıkta aracınızı tamamen durdurun.

Enerji, ısı, kalorifer kazanı ve sobalar

Soba alırken kesinlikle TSE belgeli olmasına dikkat edin.

Kazan, baca ve radyatörlerin bakım ve timizliği düzenli olarak yapılmalı. Kazan dairesindeki sıcak su boruları izole edilmeli ve soba boruları çatı seviyesine kadar uzatılmalı.

Plastik maddeler, naylon torbalar, yanmış yağ, lastik, konfeksiyon artıkları, ayakkabı artıkları ve çöpler kalorifer ve sobalarda kesinlikle yakılmamalı.

Evinizdeki ısıyı koruyun. Cam macunlarını yenileyin. Pencere altlarını sünger veya bez ile izole edin.

Isı yalıtımı yaparak yakıttan yüzde 40 oranında tasarruf sağlayabilirsiniz. Böylece hem bütçenizi rahatlatır hem de çevrenize yararlı olursunuz.

Diğer önlemler

Ağaçlar doğal süzgeçlerdir. Yeşili koruyun, sahip çıkın, çevrenizi yeşillendirmek için küçük projeler yapın ve uygulayın.

Kullanılmış kağıtları ve okunmuş gazeteleri ıslatmadan, kirletmeden, ayrı bir yerde biriktirerek gerekli yerlere teslim edin. Bir ton kullanılmış kağıt, 17 adet çam ağacını kesilmekten kurtarır. Bu sayede birkaç ağacın kesilmesini önlemiş olursunuz.

Her yıl tonlarca ders kitabı çöpe atılıyor. Bu kitapların okul yönetimi tarafından toplanarak Anadolu’daki okullara gönderilmesini sağlayabilirsiniz.