‘Çekici’ deÄŸil ‘ortalama yüz’

Yapılan yeni araÅŸtırmalara göre, en ‘çekici’ yüz deÄŸil, ‘ortalama yüz’ler daha çok beÄŸeniliyor. Hatta ortalama yüzler, bazı fotomodellerden bile daha fazla puan alıyor. Ayrıca doÄŸal asimetri özellikleri taşıyan ‘simetrik yüzler’ daha çok rabet görüyor. Kadınlar, sanıldığı gibi geniÅŸ ve belirgin çene yapılı ‘erkeksi’ çizgiler taşıyan yüzleri deÄŸil, daha yumuÅŸak hatlı yani ‘kadınsı’ yüzleri çekici buluyorlar. Ancak regl dönemlerinde bu tercih deÄŸiÅŸiyor ve maço erkekler öne çıkıyor.Sevgilinize çok ‘tatlı’ olduÄŸunu söylediÄŸinizde, kompliman yaptığınızı sanıyorsanız, aslında beyined olanlar açısından gerçek farklıdır. Beyin, belli baÅŸlı uyartılara pozitif reaksiyon göstermesini öğrenmiÅŸtir.EÄŸer gübre böceÄŸi olsaydık o zaman da gübreyi ‘tatlı’ bulacaktık. Erotik çekiciliÄŸin algılanması da böyle iÅŸliyor. Brad Pitt’in gülümseyiÅŸine veya Jennifer Lopez’in poposuna, sonuçta tıpkı böceÄŸin gübreye gösterdiÄŸi tepkiyi gösteriyoruz. Bu çok kaba bir karşılaÅŸtırma, ama kim bilir belki de araÅŸtırmacılar bu tür sonuçlara ulaÅŸabilmek için bile yaÅŸamları boyu çekicilik konusuyla uÄŸraÅŸmak zorundalar. Çünkü cinsiyetler arası çekiciliÄŸin büyüsü, bilimsel analizlerin çıplak ışığında, kuru verilere ve basit reaksiyon mekanizmalarına dönüşmekte. Ve bunlardan genel bir teori üretilmek istenildiÄŸinde, genelde basmakalıp mesajlar çıkıyor ortaya: Erkekler güzel kadınları, kadınlar zengin erkekleri tercih ediyor. Çekici olan, üreme baÅŸarısının vaat ettiÄŸidir. Çekicilik konusuyla ilgili araÅŸtırmalar önem kazanıyor. Sonuçta iletiÅŸim çağında örneÄŸin reklamcılar, siyasetçiler ve eÅŸ arayan bekarlar için dış görünüş her zamankinden daha önemli. Ä°ÅŸte psikologlar da bu nedenle hangi insanların ‘güzel’ olduÄŸunu belirliyor ve çekiciliÄŸin karşı cinsiyet için ne ifade ettiÄŸini araÅŸtırıyorlar. 5000 Euro’ya 10 yaÅŸ gençMesela, yaklaşık olarak 5000 euro kazanan erkekler neden kendilerinden en az on yaÅŸ genç olan kadınları tercih ediyorlar? EÅŸ seçimi sırasında ebeveynlerin görünüşü ne derece etkili? Ya da östrojen, eÅŸ seçiminde ne ÅŸekilde etkili oluyor? Bunlar sadece partide içilen üçüncü içkinin ardından akla gelen sorular deÄŸil, bilim de aynı konularla ilgileniyor. ÖrneÄŸin çekiciliÄŸin gizli kuvvetini aydınlatmaya çalışan St.Andrews Ãœniversitesi’ne baÄŸlı Perception Lab. (Algılama laboratuarı) araÅŸtırmacılarından David Perret, bilgisayarda tasarladığı insan yüzlerini deneklerin beÄŸenilerine göre deÄŸerlendiriyor. Perret, bugüne deÄŸin binlerce insan portresi eklemiÅŸ kataloguna. Ä°ÅŸte bu veriler sayesinde Perception Lab. araÅŸtırmacıları matematiksel yöntemlerle ‘ortalama yüzler’ belirlemiÅŸler. Sürpriz sonuç şöyle: Ne kadar çok portre gösterilirse, izleyici seçtiÄŸi yüzü o denli çekici buluyor. Perret, bu bilgilerden yola çıkarak, en ‘çekici’ yüzün deÄŸil, ortalama yüzün beÄŸenildiÄŸi sonucunu çıkarıyor. 08/15 yüzleri bazı fotomodellerden bile daha fazla puan alıyorlar. Ayrıca doÄŸal asimetri özellikleri taşıyan ‘simetrik yüzler’ daha çok beÄŸenilmekte. Ortalama çekicilik deÄŸeri sadece Ä°ngilizlere göre deÄŸil dünyadaki diÄŸer insanlar tarafından da seksi bulunuyor diyor Perret. Bir araÅŸtırmasında Ä°skoç yüzlerini Japonlara ve Japonların yüzlerini de Ä°skoçlara göstererek deÄŸerlendirmelerini isteyen araÅŸtırmacı Ä°ngiltere’deki deneylerle örtüşen sonuçlara ulaÅŸmış. Biyopsikolog Victor Johnson da buna benzer bir yöntemle çalışıyor. New Mexico Ãœniversitesi’nde geliÅŸtirmiÅŸ olduÄŸu bir bilgisayar programı, insan yüzlerini ‘hiper erkekten’ (Arnold Schwarzenegger), ‘hiper kadına’ (Nicol Kidman) kadar deÄŸiÅŸtiriyor. Bu yapay yüzleri izleyen binlerce denek en çekicilerini seçince ortaya şöyle bir sonuç çıkmış: Erkeklerin tümü kadınsı çizgiler taşıyan yüzleri beÄŸeniyor. Bir kadının dudakları ne kadar etli, çenesi ne kadar dar ve elmacık kemikleri ne kadar çıkık olursa o denli çekici bulunuyor.Sonuç, evrim biyologları için hiç de ÅŸaşırtıcı deÄŸil. Sonuçta bu özellikler, diÅŸi cinsellik hormonu östrojenin ergenlik çağında yoÄŸun olarak salgılanmış olmasına iÅŸaret eder. Ve yüksek östrojen seviyesi, saÄŸlığı ve üretkenliÄŸi ifade ettiÄŸi için de erkekler tipik kadınsı yüzlerden hoÅŸlanıyorlar. Ä°t’s the evolution, stupid. (Evrimin ahmaklığı iÅŸte).Kadınsı erkekler öndeErkeklere kıyasla daha farklı beÄŸenilere sahip olan kadınlar, bekleneceÄŸi gibi geniÅŸ ve belirgin çene yapılı ‘erkeksi’ çizgiler taşıyan yüzleri deÄŸil daha yumuÅŸak hatlı yani ‘kadınsı’ yüzleri çekici buluyorlar. Oysa erkeksi yüz yapısı yüksek testosteron seviyesine iÅŸaret ettiÄŸi için, sonuç aslında ilk bakışta evrim biyolojisindeki saptamalara ters düşmekte. Fakat bilim adamları buna da bir açıklama getirdi: Bu beÄŸeninin altında olasılıkla bilinçsiz bir güvenlik düşüncesi yatıyor, diyor Perret. Çünkü araÅŸtırmalar yüksek testosteron seviyesine sahip erkeklerin, babalık sorumluluÄŸu için fazla zaman ayırmadıklarını ve eÅŸlerini daha çok aldattıklarını göstermiÅŸ. Oysa iyi babalar daha çok kadınsı yüz hatları taşıyan erkekler arasından çıkıyor. ‘YumuÅŸak’ erkekler için iyi haberler bu kadar, ÅŸimdi kötü habere geçiyoruz: Kadın zevki regl döngüsü içinde deÄŸiÅŸiyor. Yumurta atıldığında, yani döllenme olasılığının en yüksek olduÄŸu dönemde kadın birden bire sosyalist propaganda fotoÄŸraflarındaki ideal proleter tipini andıran maço erkeklerden hoÅŸlanmaya baÅŸlıyor. Görüldüğü gibi çekicilik araÅŸtırmaları aslında akıl karıştırıcı mesajlar vermekte. Texas Ãœniversitesi evrim psikologu David Buss, kadınlar için çocuk sevgisi ve testosteron seviyesi dışında diÄŸer bir faktör daha öne sürüyor. Buss, altı kıta üzerindeki 37 farklı kültürde eÅŸ seçimini araÅŸtırdıktan sonra ÅŸu sonucu varmış: Kadınlar güçlü ve zengin erkekleri tercih ediyorlar ve maddi durum eÅŸ seçiminde kadınlarda iki kat önem kazanıyor. Kamerun’daki Bakveri kabilesinde bile kadınlar daha fazla mal mülke sahip olmalarına raÄŸmen varlıklı erkekleri tercih ediyor. Lopez’in oranlarıErkekler dünyasında ise Buss, geçerli kanıları doÄŸrulayan bir neticeye ulaÅŸmış. Erkekler kadınsı yüz hatları dışında Jennifer Lopez’inkine benzer kalça/bel orantısına da (en idela ölçü: 1 : 0,7) dikkat ediyorlar. Öte yandan Kowloon (Hongkong) Politeknik Ãœniversitesi bilim adamları ÅŸimdi kadındaki çekiciliÄŸi ölçmek için daha şık bir yöntem buldular. ‘Volume Height Index’ (VHS) yönteminde beden ağırlığı, beden boyunun karesine bölünmekte. AraÅŸtırmacı Juntu Fan, deneklerine hareketli kadın figürleri izlettikten sonra ÅŸu sonuca ulaÅŸmış: VHI deÄŸeri ne kadar düşükse kadın o denli çekici bulunmakta. Bununla birlikte burada küçük bir sorun söz konusu: Aynı VHS deÄŸerindeki kadın bedeni bazen ‘hortum biçiminde’ bazen de ‘kavisli’ olabiliyor. Bu yüzden çekiciliÄŸin kesin bir ÅŸekilde tanımlanabilmesi için bacak boyu gibi ek kriterler gerekli görülmekte. ÇekiciliÄŸin evrensel formülünü bulmak pek de kolay deÄŸil anlaşılan. Sanat ve seksapellikBuss, deneysel araÅŸtırmaları sayesinde en azından dünyadaki tüm erkeklerin, kendilerinden ortalama olarak üç buçuk yaÅŸ genç olan kadınlara ilgi duyduklarını bulmuÅŸ. Bu saptama, kadınların kendilerinden yaşça büyük erkeklere olan beÄŸenisiyle örtüşmekte. Buss, bu tercihin ilk çaÄŸlardan miras kaldığını sanıyor. Erkekler o dönemlerde 30 yaÅŸlarının ortalarında avlanma konusunda en iyi deneyimlerini yaÅŸarken, kadınların üreme yetisi de 20.yaÅŸtan itibaren zayıflıyordu. Günümüzde de durumun çok farklı olmadığına inanan Buss, ne zaman bir yüzü incelesek bilinçaltında erkeÄŸin ya da kadının, genlerin devamı için uygun olup olmadığını düşünürüz diyor. Tabii ilkçaÄŸlar artık çok eskilerde kaldı ve deÄŸiÅŸen çevre koÅŸullarına uyum saÄŸlama yeteneÄŸinden baÅŸka hiçbir ÅŸey insan üzerinde bu kadar etkili olmuyor. Peki sanat, felsefe veya özel televizyon gibi günümüz etkinliklerinin seksapel üzerindeki etkisi nedir? Bu tür yetenekler uzmanların görüşlerine göre tavus kuÅŸunun kuyruÄŸuna benzemekte. Her ne kadar hayatta kalma çabasında pratik yararları olmasa da özellikle de çiftleÅŸmeye hevesli eÅŸleri cezbetmek için dolaylı yoldan faydalılar. Kökleri atalarımızın bilinçaltına kadar inen özellikleri deÄŸerlendirenler çok daha ilginç sonuçlar çıkartabiliyorlar. Ä°skoçlu araÅŸtırmacılar Ödipus kompleksine ulaÅŸtılar mesela. Buna göre en fazla çekici bulduÄŸumuz kiÅŸiler ebeveynlerimiz. Sonuç, bilgisayarda kadın deneklerin yüzlerini erkekleÅŸtiren, erkek yüzlerini de kadınlaÅŸtıran Perception Lab. ekibine ait. Denekler cinsiyet özellikleri deÄŸiÅŸtirilmiÅŸ yüzlerini tanımamışlar ama çok daha fazla beÄŸendiklerini belirtmiÅŸler. Perret bu sonuçtan ilginç bir fikre ulaÅŸmış:Erkekler kadınlaÅŸtırılmış yüzlerinde kendilerini deÄŸil de annelerini mi görüyorlar? Ve kadınlar bilinçsiz olarak ekranda babalarını mı arıyorlar? Perret bu saptamasını kontrol edebilmek için ortalama yüzlerin yaÅŸlarını deÄŸiÅŸtirerek ikinci bir deney yapmış. Anne babaları, doÄŸduklarında otuz yaşını aÅŸmış olan kiÅŸiler yaÅŸlı yüzleri, genç anne babalara sahip olanlara göre daha çekici bulmuÅŸlar. Yani buna göre ebeveynleri yaÅŸlı olan kiÅŸiler kendilerine daha yaÅŸlı eÅŸ seçiyorlar. Ve Perret bu sonucun demografik araÅŸtırmalarla da örtüşeceÄŸine inanıyor. Freud haklı mıydı?O halde Sigmund Freud haklı mıydı? Erkeklerin bilinçaltında annelerini arzuladıklarına inanan psikanalizin kurucusu, buradan yola çıkarak Ödipus kompleksi mitosunu yaratmıştı. Ancak Freud genel kanıya, hastalarını ayrı ayrı inceleyerek vardığı için teoremi günümüz bilim adamları tarafından kabul görmez. Yoksa Freud’un iddiası ÅŸimdi Perret tarafından kanıtlanıyor mu? Kesin verilere ulaÅŸabilmek için geniÅŸ çaplı araÅŸtırmaların yapılması gerektiÄŸini düşünen araÅŸtırmacı bugüne kadar elde edilen sonuçların yine de iddialı olduÄŸunu söylüyor. Psikologlar, farklı kültürel çevreden gelen anne babaya sahip olan kadının, eÅŸini genelde babanın çevresinden seçtiÄŸini saptamışlar. Erkekler ise annelerinin saç ve göz rengine sahip kadınları tercih ediyorlar. Ebeveynlerin etkisi ayrıca hayvan deneyleriyle de kanıtlanmıştır. Mesela Ä°ngiliz araÅŸtırmacılar anne koyunlarla yeni doÄŸmuÅŸ keçi yavrularını, anne keçilerle de kuzuları bir araya getirdiklerinde ‘evlatlık’ erkek hayvanlar büyüdüklerinde ‘üvey annelerine’ benzeyen eÅŸlerle çiftleÅŸmiÅŸler. Baba kokusuBazı evrim biyologlarına göre insanlarda bu tür deneyler yapmak o kadar kolay deÄŸilse de Ödipes kompleksine dayanan çekimler koku araÅŸtırmalarıyla kanıtlanabiliyor. Chicago Ãœniversitesi psikologu Martha McClintock baÅŸkanlığında çalışan ekip, 49 bekar kadına erkeklere ait tişörtleri koklatarak ÅŸu sonuca ulaÅŸmış: Kadınlar, en çok babalarıyla aynı genetik donanımlara sahip kokuları taşıyan erkekleri beÄŸeniyorlar. Bu tür araÅŸtırmaların sonuçlarına bakacak olursak, bunların aile içi ve yakın akrabalarla iliÅŸki ve baÅŸarılı üreme yerine dejenerasyonla ilgili olduÄŸunu düşünebiliriz. Yoksa evrim biyologları böylece kendi kalelerine gol atmış mı oluyorlar? Kesinlikle hayır diyor uzmanlar. McClintock yakın akraba iliÅŸkilerinin, bu ÅŸekilde meydana gelen gen kombinasyonuyla hastalıkları önlemesi halinde bir ölçüde anlamlı olabileceÄŸine inanıyor. DiÄŸer bazı araÅŸtırmacılar ise akraba iliÅŸkisi sayesinde belli baÅŸlı bir çevrede yaÅŸam için elveriÅŸli olan gen kombinasyonunun yitirilmeyeceÄŸi kanısındalar. Akılcı seçimDie Zeit- Bilim’de yer alan bu araÅŸtırmaya göre (7/04), Cambridge Ãœniversitesi zoologu Bill Amos bu tür iddiaları son derece kuÅŸkulu buluyor. Foklarla yapmış olduÄŸu deneyler sayesinde akrabalık iliÅŸkileri birbirine uzak olan hayvanların çok daha saÄŸlıklı ve üretken yavrular doÄŸurduklarını saptamış. Amos, gerçi yakın akraba iliÅŸkisini savunmuyor, ama konu insanlarda yine de fazlasıyla ilgisini çekmekte. Ä°nsan nesli büyük bir hızla çoÄŸalıyor, diyor zoolog. Kadınların, babalarına benzeyen eÅŸleri seçmeleri bu yüzden sorun deÄŸil. Ve söz konusu çocuk olduÄŸunda da seçim gayet akılcıdır. Sonuçta kadının kendi babası en azından bir kez baÅŸarıyla üremiÅŸtir. O halde tarif edilemeyen ama varolan nasıl açıklanabilir? EÄŸer Perret ve Perception Lab.’daki arkadaÅŸları haklı çıkacak olurlarsa bu soruyu yanıtlamak kolay olacaktır. Bu durumda erkeÄŸin çekici bir kadın tarafından beÄŸenilip beÄŸenilmeyeceÄŸini öğrenmesi için babasının fotoÄŸrafına bakması doÄŸru olacaktır. Ve eÄŸer tesadüfen kadının babasına benziyorsa, kadına, üzerine ter kokusu sinmiÅŸ bir tişörtü koklatması yararlı olabilir. Â