Büyükbabamız bize miras bırakmadı ama Türkiye’ye büyük miras bıraktı

Tüccar Robert, eğitimci Hamlin’le ilk kez bir kayık dolusu ekmeği Üsküdar civarında Selimiye Kışlası’ndaki yaralı askerlere gönderirken karşılaşır. Aralarındaki dostluk, Robert ABD’ye döndükten sonra da devam eder. İki Amerikalı’nın bu arkadaşlığı, maliyetini Robert’in sağladığı, müfredatını Hamlin’in üstlendiği Amerikan Robert Lisesi’ni ortaya çıkarır. 1863’te Ahmet Vefik Paşa’ya ait olan ve taşları Rumelihisarı’nda kullanılan taşocağının arazisinde kurarlar koleji. Aradan 142 yıl geçer. Bu yıl, Robert Ailesi’nin şu andaki en yaşlı üyesi 62 yaşındaki Henry Flood Robert JR, köklerini bulmak için Boğaziçi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ayşe Soysal’a bir e-mail atarak, büyükdedesinin kurduğu okulu ailesiyle ziyaret etmek istediğini söyler. Rektör, okulunun tarihiyle böyle bir bağlantı kurmaktan duygulanır ve onu hemen davet eder. O sırada, Robert Ailesi’nin bu ziyaretinden habersiz olan Hamlin’in torunu Ted Widmer da Sabancı Üniversitesi’ndeki bir konferans için İstanbul’dadır. Rektör Prof. Ayşe Soysal, bu fırsattan yararlanarak iki torunu buluşturmayı teklif eder. Birbirinden habersiz iki torun, yabancı bir ülkede yüzyıl önce büyükdedelerinin kurduğu okulda bir araya gelirler. Çok duygulanırlar, bir de espri yaparlar: ‘Aman kimse duymasın, okulu geri almaya geldik.’

TED WIDMER

Robert College’in ilk müfredatını hazırlayan, okulun ilk müdürü Dr. Cyrus Hamlin’in torunu, tarihçi Ted Widmer (42) şu anda ABD Washington College’de öğretim üyesi. Widmer Türkiye’ye ‘Erken Modern Dönemde Osmanlı ve Atlantik İmparatorlukları’ başlıklı toplantı nedeniyle geldi.

n Daha önce İstanbul ve Robert Lisesi’ni ziyaret ettiniz mi?

- Buraya dördüncü gelişim. Ne zaman tarih konferansı yapılsa buraya gelmek için fırsat yaratırım. Çünkü, buraya bayılıyorum. Her gelişimde Robert Lisesi’ne uğrarım. Ama bu kez Robert Ailesi’nin bireyleriyle buluşmak beni çok etkiledi. Bugün tarihi bir gün. Büyük şaşkınlık ve mutluluk içindeyim. Ama hepsinden ötesi kader. Burada karşılaşacağımı hiç düşünmezdim.

n Büyükbabanızın kurucusu olduğu okulda bulunmak nasıl bir duygu?

- Büyükbabam hálá burada yaşıyor. Her geldiğimde heyecanlanırım. Hele futbol oynayan çocukları görünce büyükdedemin ruhunun mutlu olduğunu düşünürüm.

n Büyükbabanızın izinden gidiyorsunuz, siz de eğitimcisiniz değil mi?

- Evet, büyükbabam, anneannem, annem, babam hepsi eğitimci. Ailemizin ortak özelliği bu: Yurtdışında çalışmayı ve yabancı ülkeleri seviyoruz.

n Büyükbabanıza dair anlatılan en önemli şey neydi?

- Bir dönem Bill Clinton’ın metin yazarlığını yapıyordum. Konu Türkiye olunca ben yazıyordum. Büyükbabam 1830-1873 arasında İstanbul’daymış. Ona ait anlatılan en önemli şey açıksözlülüğü. Bütün hayatı boyunca çalışmış, çok parası olmamış. Ailesine miras bırakmamış, ama Türkiye’ye büyük miras bırakmış. Onunla gurur duyuyorum. Kurduğu okul sadece ayakta kalmamış, ilerlemiş, üniversite olmuş. Bu büyük bir başarı. Elimde imkan olsaydı ben de böyle bir şey yapmak isterdim.

n Kaçıncı kuşaksınız?

- Ben dördüncü kuşağım, oğlum beşinci kuşak.

n Büyükdedenizin açtığı başka okullar var mı?

- Büyükdedem, Hamlin ile karşılaştıktan 20 yıl sonra bile Robert Lisesi’ne katkısını devam ettirmiş. Başka yerlerde de okul açmak için girişimleri var. ABD’de Tennessee’de okul açmak istiyor mesela. Ancak, tam o sırada, 1860-65 arasındaki Amerikan İç Savaşı yüzünden başaramıyor. Büyükbabamın ismini taşıyan, kendisinin açtığı tek okul İstanbul’daki Robert Lisesi.

n Buraya gelmeden önce okulu tanıyor muydunuz, hakkında neler biliyorsunuz?

- Türkiye’ye gelen arkadaşlarıma, ‘Git, Robert’i gör’ diye tembihlerdim hep. Boğaziçi’nin fotoğraflarından çok etkilenmiştim. Ama görünce çok duygulandım. Akademik yapıdan da çok etkilendim. Robert’in en iyi okul olduğunu, kazanmanın da zor olduğunu sürekli duyuyorum.

n Büyükbabanızın ortağının dördüncü kuşak torunu ile karşılaşınca neler hissettiniz?

- Kalbim sıkıştı, çarpmaya başladı. Büyük bir sürpriz, tarihi buluşma bu. Onunla, 2-3 yıl sonra ailelerimizle kampusta buluşma sözü vererek ayrıldık.

n Hamlin Ailesi yüzyıllardır eğitimcilik yapıyormuş. Büyükbabanız zengin bir tüccarmış, sizin zenginliğiniz sürüyor mu?

- Hepimiz, ben ve oğullarım çalışarak para kazanıyoruz. Büyük aile mirası yıllar önce dağıldı. Başka yerlere gitti. Ayakta kalmak için hálá mücadele ediyoruz.

HENRY FLOOD ROBERT JR

Robert Ailesi’nin bugün en büyük bireyi olan Henry Flood Robert JR (62), sanat tarihçisi. İstanbul’a eşi Judith, gelini Natalie Robert, oğlu Spencer Flood Robert ve üvey oğlu Jason Rosenblatt ile birlikte geldi.