Bu hastalığı tanıyalım

Hepatit B hakkında hiçbir şey bilmiyoruz

Sarılığın en tehlikeli türü, hepatit B. Bulaşma yolları AIDS hastalığına çok benziyor ama ondan yüz kat daha bulaşıcı. Türkiye'de her on kişiden biri taşıyor. Dünyada her yıl iki milyon kişi ölüyor. Tedavi mümkün değil ama aşısı bulunuyor. Mutlaka aşı olmak gerekiyor ama henüz hastalık tanınmadığı için kimsenin aklına aşı gelmiyor. Aşı olmadan önce tahlil yaptırıp, hepatit B taşıyıp taşımadığınızı ve daha önce hastalanıp, hastalanmadığınızı öğrenebilirsiniz. Eğer tahlil yaptırmadan aşı olduysanız, zararı yok ama gereksiz yere para ödeyip, iğne yaptıracaksınız. Aşı üreticisi SmithKline Beecham, tıpkı yurtdışında olduğu gibi Türkiye'de de çocukların aşı takvimine alınması gerektiğini söylüyor ve hastalığı tanıtmak için çabalıyor. Hacettepe Üniversitesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı'ndan Doç. Dr. Murat Akova bilgi verdi.

Hepatit B nedir?

Hepatit B taşıyan insanların kan ve vücut sıvıları aracılığıyla bulaşan bir virüs. Virüs, insana bulaştıktan sonra hastalık ortaya çıkıncaya kadar 6 hafta-6 ay arasında değişen bir kuluçka süresine sahip.

Hangi vücut sıvılarında bulunur?

Kan, serum, meni, vajinal sıvı, diş tedavisi sırasında kanla bulaşan tükürük, kanın değdiği diğer vücut sıvıları.

Hangi yollarla bulaşır?

Virüsü taşıyan kişiyle cinsel temasta bulunma, virüsü taşıyan kişilerin kan veya vücut sıvıları ile temas etme, virüsü taşıyan hamile kadınların doğum sırasında bebeklerine bulaştırması.

Hastalığın belirtileri nelerdir?

Hastalığa yakalanan kişilerin ancak yarısında sarılık ortaya çıkıyor. Hastaların üçte ikisinde sadece grip benzeri belirtiler görüyor. Geri kalanda hastalık belirtisiz seyrediyor.

Hastalık nasıl seyrediyor?

Sarılık ister gelişsin ister gelişmesin hastaların yüzde 90'ında hepatit B tamamen iyileşiyor. Bu kişiler yaşamlarının sonuna kadar hastalığa karşı bağışık kalıyorlar. Geriye kalan yüzde onda virüs kandan temizlenemiyor. Bu kişilere kronik hepatit B taşıyıcısı adı veriliyor. Virüs taşıyan annelerden doğan çocukların yüzde 80-90'ı kronik taşıyıcı haline geliyor. Hepatit B hastalığının seyri sırasında her bin kişiden 1-5'inde fulminan hepatit adı verilen akut karaciğer yetmezliği tablosu ortaya çıkıyor ve bu insanların dörtte üçü hayatlarını kaybediyor.

Dünyada ve Türkiye'de yaygınlığı nedir?

Dünya Sağlık Örgütü'nün verilerine dünyada hepatit B hastalığını geçirmiş iki milyar kişi var. Halen dünyada 350 milyon kişi taşıyıcı. türkiye'de ise nüfusun yüzde 5-10'nun taşıyıcı olduğu biliniyor. Yani 3-6 milyon kişi kronik hepatit B virüs taşıyıcısı.

Taşıyıcılığının belirtileri nelerdir?

Kronik hepatit B taşıyıcılığının hiçbir belirtisi yok. Taşıyıcılar sağlıklı görünüyorlar. Kanda hepatit B'nin saptanmasıyla yani tahlil yapılmasıyla, taşıyıcı olup, olmadığı anlaşılır.

taşıyıcılığının sakıncaları nelerdir?

Kronik persistan hepatit adı verilen bir tabloyla karşılaşılabilir. Tehlikeli. Ayrıca taşıyıcıların yarısında kronik karaciğer hastalığı gelişebilir. Eğer bu hastalık gelişirse, dörtte bir oranında karaciğer sirozu veya kanseri ortaya çıkabilir. Kronik taşıyıcılar partnerlerine, anneler bebeklerine taşıyabilir. Ayrıca kronik taşıyıcılarla aynı evi paylaşanlarda hepatit B'ye yakalanma riski, iki ila dört kat daha fazla.

Enfeksiyonun tedavisi var mı?

Kronik hepatit gelişen insanların bir bölümünde interferon tedavisi deneniyor. Pahalı ve yan etkileri var. Bir kişinin hepatit B enfeksiyonu geçirip, geçirmediği kan tahlili ile anlaşılır. Hepatit B'ye karşı bağışık olan kişilerin kanında antikor pozitif bulunur. Bunun anlamı, antikor hastalığı geçiren kişilerin artık bu hastalığa karşı bağışıklık kazandığını gösterir. Aynı şekilde aşı yaptıranlarda da antikora rastlanır.

Nasıl korunulur?

En güvenilir yol, aşı olmak. 1982 yılından beri kullanılan bu aşılar etkili ve güvenli. Bunun yanısıra prezervatif kullanılması, tek kullanımlık iğnenin tercih edilmesi gibi tıpkı AIDS'e uygulanan tedbirler alınabilir.

Aşının güvenilirliği nedir? Yan etkileri var mıdır?

Güvenilirliği tam. Aşıya bağlı karaciğer hastalığı meydana gelmesi veya başka bir hastalık bulaşması söz konusu değil. En sık görülen yan etki, aşının yapıldığı bölgenin ağrıması, kızarması ve şişmesi.

Aşı nasıl uygulanır?

Hiçbir test yaptırılmadan aşı uygulanabilir. Eğer daha önce hepatit geçirerek bağışık veya kronik taşıyıcı haline gelmiş bir insan aşı olursa bu durumun yararı da yok zararı da. Fakat maliyeti düşürebilir.

3 doz aşı yaptırdıktan sonra test tekrarlanmalı mı?

Üç doz aşı yüzde 95 oranında koruyucu. Aşılarını tamamlamış insanların yüzde beşinde antikor yani mikroba karşı bağışıklık gelişmemiş. Eğer koruyucu antikorun gelişip, gelişmediğinden emin olmak istiyorsanız, üçüncü doz aşıdan altı-sekiz hafta sonra kan tahlili yaptırabilirsiniz.

3 dozdan sonra tekrar aşı gerekli mi?

Üç doz aşı yaptırmış ve koruyucu antikor gelişmiş kişilere tekrar aşı yapılması önerilmiyor. Ancak cerrah, diş hekimi gibi riskli mesleklerde üç doz aşıdan en az beş yıl sonra kanda koruyucu antikor düzeyine bakılarak tek bir doz aşı yapılabilir.