Bu çocuk yalan söylemeyi kimden öÄŸrendi

Uzmanlara göre beÅŸ yaşına kadar söylenen sözler ‘yalan’ deÄŸil. Olsa olsa hayal gücü! Peki ya o yaÅŸtan sonra? ÇocuÄŸunuz sık sık yalan söylüyorsa, belki de dikkatinizi çekmek istiyordur.YeÄŸenimin, babasıyla annesinin kendisini kemerle dövdüğünü anlattığını öğrenince, dehÅŸete düşmüştüm. Bırakın dayak atmayı, ellerini şöyle bir kaldırmışlar mıdır acaba? O zamanlar henüz beÅŸ yaÅŸlarında olduÄŸu için hayal gücünün sınırları konusunda daha dikkatli olduk. Ä°nsan anne baba olunca, yalan meselesine daha fazla takıyor. Özellikle belirli bir yaÅŸtan sonra çocuklarının yalan söylemesinden ödü kopuyor. Nehir’in yalan söylememesi karşılığında hayatımdan çeÅŸitli fedakarlıklar yapmaya hazırım.Ancak, bu mümkün gibi görünmüyor. Anlattıklarının, söylediklerinin hayal gücünün bir ürünü mü yoksa yalan mı olduÄŸunu henüz anlamış deÄŸilim. Uzmanlara göre beÅŸ yaşından sonra söylenen sözler yalan kategorisine girermiÅŸ. Daha küçük yaÅŸta söylediklerine göz yumulabilirmiÅŸ. Çocuklar en çok ceza almaktan korktukları konularda yalan söylüyor. Evde dökülen, kırılan ÅŸeyler konusunda hiç sesimi yükseltmem. Sonuçta temizlenir ya da yenisi alınır. Bunun için çocuÄŸu paylamaya gerek yok. Bu gibi olaylarda kızmamama raÄŸmen bir dönem Nehir’de garip bir davranış ortaya çıkmıştı. Gözümün önünde meydana gelen olayın sonrasında ‘Ben yapmadım, ben kırmadım, ben dökmedim’ diyordu. Kızım, bir karış boyuyla gözümün içine baka baka yalan söylüyor ve beni inandırmaya çalışıyordu. Sizi örnek alırlarBu iÅŸe bir çözüm bulmam gerekiyordu. Nehir’in neden olduÄŸu benzer bir durumda ‘Hadi bana olayın nasıl olduÄŸunu anlat bebeÄŸim’ diyordum. Kızım, anlattığında da ‘Tamam bunlar olabilir, üzülme. Bana yardım et, birlikte temizleyelim’ yanıtını veriyordum. Olayı bir kez daha dramatikleÅŸtirmenin bir anlamı yok. Bunu birkaç kez tekrarlayınca, Nehir artık gözümün içine baka baka yalan söylememeye baÅŸladı. Artık bir eÅŸyayı kırdığında veya döktüğünde direkt yanıma gelip, kendisinin yaptığını söylüyor. Bu sorunu böylece halletmiÅŸ olduk. Bazen tembih ettiÄŸim konularda yalan söylüyor ama beceremiyor. En azından yalan söylemeyi beceremeyen bir çocuk, yalan söylemeyi profesyonelce söyleyen çocuktan daha iyidir. Çocuklar dikkat çekmek için de yalan söylüyor. Hayal dünyası çok geniÅŸ olduÄŸu için inanılmaz öyküler anlatabiliyorlar. Hayali yalan söyleyen çocuklar, gerçeÄŸi iyi deÄŸerlendiremedikleri için uydurabiliyorlar. YetiÅŸkinler de bunları yalan olarak görüyor. Çocuklar her yaptıklarında anne babayı örnek alır. Yalan konusu da bunlara dahildir. Anne veya babasının yalan söylediÄŸine tanık olan çocuk, yalan söylemeyi öğreniyor. Bu nedenle bir yere gitmemek için bahane uyduracaksam bunu asla Nehir’in yanında yapmıyorum. Mesela telefonun diÄŸer ucundaki kiÅŸiye, ‘Şimdi biz de dışarı çıkıyoruz, sonra görüşürüz’ dediÄŸimde hemen ‘Nereye gidiyoruz?’ diye soruyor. ‘Yok gitmiyoruz’ dersem yandım. Hemen ‘Demek yalan söyledin’ diye beni köşeye sıkıştırıyor. Yalan söylemeyin, söyleyecekseniz bunu çocuÄŸunuzun yanında yapmayın. Sonra ‘Bu çocuk yalan söylemeyi kimden öğrendi?’ diye dizlerinize vurursunuz.Övgüyü bol kullanınAilesi ya da arkadaÅŸları tarafından sık sık eleÅŸtirilen çocukların kendini korumak için yalan söylediÄŸini unutmayın. MükemmelliÄŸe zorlanan çocuk, mükemmel olamadığını görürse, açığını yalanla kapatabiliyor. Nehir de bazen güzel olduÄŸunu söylediÄŸimiz bir resmi kendisinin yaptığını iddia ediyor. Demek ki, arada bir havadan övgü sözcükleri sallamam gerekiyor. Yalan söyleyen çocuÄŸa aşırı tepki göstermemek gerekir. YumuÅŸak ve hoÅŸgörülü olmak zordur ama çocuÄŸunuz öfkenizden korunmak için yalan söylemeye devam edebilir. En önemli konulardan biri de annelerin babalarına karşı çocuklarını yalan aracı olarak kullanmalarıdır. Bu tür davranış neredeyse Türk aile geleneÄŸinin bir parçası haline gelmiÅŸtir. ‘Bu yaptığımızı baban duymasın’ demeyen anne var mıdır bilmiyorum. Çocukların güvenini sarsmamak gerekir. Yalan söylemek öğrenilen bir davranıştır. ÇocuÄŸunuz yalan söylüyorsa bunu ya sizden ya da ailenin diÄŸer üyelerinden öğrenmiÅŸtir. Ceza verecekseniz, önce kendinizi cezalandırın.Aşırı baskıdan kaçınınÇocuÄŸunuz yalan söylüyorsa, vereceÄŸiniz tepki onu daha fazla yalan söylemeye itebilir, kendini suçlu hissedebilir ya da size ve kendine olan güvenini kaybedebilir. Yalan söyleyen çocuÄŸa nasıl tepki vermeliKendinize ait cezalandırma ÅŸeklini seçinOna fazla ahlak dersi vermeyin, aksi halde kendisini çok suçlu hissedebilirYalan söyleyen bir çocuk zaten kendisini hep küçük düşmüş hisseder, buna siz bir ekleme yapmayınOlayları dramatikleÅŸtirmeyin. ÇocuÄŸun yalan söylemesi, onun gelecekte yoldan çıkmış bir yalancı olacağı anlamına gelmezÇocuklardan baÅŸaramayacakları ÅŸeyler beklemeyin. Bu durumda da yalan söyleyebilirFazla baskıdan kaçının ve koyduÄŸunuz kurallarla çocuÄŸun yaÅŸamını fazla sınırlamayınYalan söylemeyi ve hikayeler uydurmayı bırakmıyorsa, çocuÄŸunuzu bir uzmana götürün.Â