Böyle olurmuÅŸ ilk mavi yolculuklar

Homeros’un Ä°lyada ve Odysseia’sını A. Kadir ile birlikte Türkçeye kazandıran, Mitoloji Sözlüğü’nün yazarı, bu yıl Can Yayınları tarafından 90. yaşı kutlanan Azra Erhat, taa 1962 yılında yazmıştı ilk Mavi Yolculuk kitabını.Cevat Åžakir, 1925 yılında Resimli Hafta dergisinde çıkan ‘Hapishanede idama mahkum olanlar bile bile asılmaya nasıl giderler’ adlı öyküsünden dolayı Ä°stiklal Mahkemesi tarafından Bodrum’a sürgüne gönderilmiÅŸ; yazarın sürgün hayatı kısa sürede keyfe dönüşmüş; 25 yılını Bodrum’da geçiren ve Halikarnas Balıkçısı lakabını alan yazar, 1950’li yıllardan itibaren küçük balıkçı veya sünger tekneleriyle birkaç günlük kısa mavi turlar yapmaya baÅŸlamıştı. Mavi yolculuÄŸun tarihini baÅŸlatan bu ilk turların sakinlerinden biriydi iÅŸte Azra Erhat. Can Yayınları, 1982 yılında ölen Erhat’ın ünlü Mavi Yolculuk kitabını bu yıl yeniden yayınladı. Kitabında anlatıldığına göre, bugün çok lüks teknelerle binlerce kiÅŸinin yaptığı mavi yolculuklar, o dönemin bir avuç aydınının oldukça mütevazı, hatta ilkel denebilecek ÅŸartlarda gerçekleÅŸtirdiÄŸi ama çok eÄŸlendiÄŸi, öğrendiÄŸi ve öğrettiÄŸi gezilerdi. Azra Erhat’ın kaleminden yandaki gibiydiler...8 KÄ°TABA 2 BÄ°N YILLIK AMFORADaha yirmi dört saat olmadı mavi yolculuktan döneli. Bakır tepsinin üstünde serili duruyor getirdiklerim. Odada bir deniz, bir yosun kokusu. Gökova’nın yellerine karışınca açıklık, saÄŸlık soluyan bu koku, apartman odasının dört duvarı arasında can çekiÅŸiyor, aÄŸlardan güverteye sıçrayan balıklar gibi keskin fırlayışlarla çevresini arıyor sanki (...) Adalar denizinde en az iki bin yıl yatmıştır bu amfora. Batan bir gemiyle mi gömülmüş engine, yoksa içindeki ÅŸarapla birlikte deniz tanrısına mı sunulmuÅŸ, kimbilir? O da kokuyor, alabildiÄŸine kokuyor. Alıp getirdiÄŸime üzüleceÄŸim neredeyse. Para ile satın almadım onu. Satıcısına sekiz tane Mavi Anadolu (Erhat’ın kitabı) verdim. Düşünün bir kere: sekiz kitaba iki bin yıllık bir testi, müzelik bir amfora. Ä°ÅŸte böyle cömert kıyılardan, böyle mutlu bir yolculuktan dönüyoruz biz, mavi yolcular.GELÄ°R VE GÄ°DER KAMARACIKLARIÄ°skeleye baÄŸlı Macera’yı görünce gözlerimize inanamadık. Ne büyük! Tıpkı bir korsan gemisi. Çoktandır boya görmediÄŸi için teknesi aşınmış gümüşi renkte (...) Güvertenin iki yanında dolap gibi birer kamaracık. Sancaktaki mutfak, iskeledeki hela imiÅŸ meÄŸer: (Sabahattin) EyüboÄŸlu iki balık resmi çizdi sonradan, birinin üstüne ‘gelir’ yazıp mutfağın, ötekine ‘gider’ deyip helanın duvarına yapıştırdı. GAZOCAÄžI, MUÅžAMBA, DALGAGüllük’ten KuÅŸadası’na yolculuk tam on üç saat sürdü... On üç saat durmadan sallandık, iki üç kere çay demleyelim dedik, dalgayla rüzgar gazocağını devirdi. Karpuzla galeta, gemici aşı, nemize yetmezdi. Ambargosların sakalı bir karış daha büyümüş, son gün diye hanımlar her türlü süsten vazgeçmiÅŸti. Yalnız neÅŸemiz tamamdı; hırkalara, muÅŸambalara, yorganlara sarınmış konuÅŸuyorduk. Gövdelerimiz pislik içindeydi belki ama düşüncelerimiz hiçbir zaman bu kadar arı olmamıştı.TURÄ°STÄ°K BODRUM!Rıhtıma çıkınca tunçtan bir zırh giymiÅŸ gibi olduk. Böylesine sıcak görmemiÅŸtik. Yapılacak iÅŸler vardı: Postaya gitmek, bize mektup telgraf var mı diye bakmak; evlere telgraf çekilecek, telefonlar edilecekti (...) Sendeleye sendeleye yürürken birden ÅŸaÅŸakaldım. Liman meydanı deÄŸiÅŸivermiÅŸ; solda bir dükkan, önünde tahta sehpalara oturtulmuÅŸ dizi dizi amforalar, camında süngerinden tutun da el iÅŸlemelerine kadar güney kıyılarımızda tabiat ve insan eli neler yaratırsa hepsi serili. Karşıda bir dükkan daha, kartpostal, fotoÄŸraf, pul, kitap, gazete, kabuklardan yapılmış kolyeler, küpeler. Turistik satış yerleri, hem de Ä°stanbul’da bile eÅŸine az rastlanır bir zevkle döşenmiÅŸ!SEVÄ°NÇ MAVÄ°SÄ°Cova’ya (Gökova) ilk gelen, denizin maviliÄŸine ÅŸaÅŸar, ‘Ömrümde bu kadar mavi bir deniz görmedim’ der. Baktıkça mavilerin binbir çeÅŸidi serildikçe gözünün önüne, lacivert, çivit rengi, mor, menekÅŸe, yeÅŸil, zümrüt yeÅŸili, diye renk adları bulup sıralar, Türkçeleri yetmeyince, indigo, saks mavisi, Prusya mavisi gibi teknik terimlere baÅŸvurur, durmadan baÅŸka bir maviye boyanan denizin karşısında o da yetmeyince, dünya dillerinin yoksulluÄŸunu anlayıp surar. Susar ve bakar. Ressamsa, bir-iki gün baktıktan sonra boyalarına sarılır, mavi, yeÅŸil, mor harelerin arasında gökten fırlatılmış paralar gibi pul pul altınların ışıltısını yakalamaya, renkle ışığın ta kıyıya dek oynaşımını boyayla, fırçayla vermeye giriÅŸir. Yakalar da verir mi bilmem, bir bildiÄŸim varsa, Cova mavisinin -gelin bundan böyle isim aramayalım da Cova mavisi diyelim buna- insan gözünden öte gönlü, canı aydın, sürekli derin bir mutluluÄŸa boyadığıdır. Öyle bir sevinç mavisi ki ressamı ressam, sanatçıyı sanatçı, insanı insan etmeye yeter.Â