Bir sarışının bilimsel analizi

Neredeyse tüm zamanların vazgeçilmez kadın tipi olan sarışınlar bugün de erkeklerin ilgisini çekmeye devam ediyor. Onlar sanatçı, seks sembolü, masum bir prenses hatta sokaktaki kadın bile olabiliyor.Sarışınlar melek de görülebiliyor ÅŸeytan da. Zeki de aptal daÉ Peki gerçek ne?Psikologlar, antropologlar ve genetikçiler sarışınların bilinmeyen yönlerini araÅŸtırdılar. Türk erkeklerinin de oldukça meraklı oldukları bilinen sarışınlar konusuna ilk kez ve nihayet çeÅŸitli bilim disiplinlerinden uzmanlar tarafından el atıldı! Sadece Türkiye’de deÄŸil, dünyanın hemen bütün ülkelerinde bazen bir mitos noktasina çıkartılan, tarihsel kökleri de olan sarışınlığa uygun görülen yakıştırmaların listesi bir hayli kabarık. Bunların arasında en ilginç olanı ya da en acımasızı da galiba ‘sarışınlar aptaldır’ olmalı. Peki sarışınlar gerçekten öyle mi görünüyorlar?Bu soruya bilim el attı. Sarışınlar aptalAlmanya’daki Saarbrücken Ãœniversitesi Psikoloji bölümünce bir araÅŸtırma gerçekleÅŸtirildi. Bu araÅŸtırmaya katılan ve ‘Sarışınlar aptal görünüyorlar’ diyen 1243 kiÅŸi yanılmış olabilir mi?‘Sarışınlar tercih edilir’ projesine Ä°nternetten katılanlar, ağırlıklı olarak, sarışınlar en azından saçlarıyla birlikte daha aptal görünüyorlar, dediler. Fakat fotoÄŸraflarda saçlar gizlendiÄŸinde sonuç deÄŸiÅŸti. Denekler bu durumda sarışınları esmerlerden biraz daha akıllı, kahverengi saçlılardan biraz daha aptal ama en az kızıl saçlılar kadar zeki buldular. Saçsız kadınların güzel olup olmadığı sorusuna verilen yanıtlardan ortaya çıktı ki, sarışınlar kahverengi saçlılardan daha kötü görünüyor. Fakat perçemlerinin bir parçası bile ortaya çıkınca sarışınlar birdenbire güzelleÅŸiyor, ama aynı zamanda da yaratıcılıktan yoksun, soÄŸukkanlı bir kiÅŸilik sergiliyorlar.Alman Spiegel dergisinde sonuçları yayımlanan araÅŸtırmaya göre, elde edilen sonuçlar biraz anlamsız gelebilir ama hepsi bilimsel araÅŸtırmalarla elde edilen bulgular. Psikologlar, ‘çekici’, ‘naif’, ‘güvenilir’, ‘yaratıcı’, ‘kendinden emin’, ‘cinsel’ ve ‘ateÅŸli’ vb kriterlerle yüklü 72 renkli fotoÄŸraf yardımıyla saç renginin insanlar üzerinde ne gibi etkiler bıraktığını araÅŸtırdı. AraÅŸtırma diÄŸer Avrupalı bilim adamlarının da ilgisini çekti. Sarışınlar soÄŸuk mu yoksa aptal mı? Yatak çarÅŸafları sarışınlarla daha iyi mi pazarlanıyor? Erkekler onlardan ne bekliyor? Ciltleri nasıl? Ä°yi bir eÅŸ olabilirler mi? Yoksa sarışınlar artık tükeniyor mu?Antropologlar, psikologlar, genetikçiler ve dermatologlar ÅŸimdi sarışınların giz perdesini aralamak için uÄŸraşıyorlar. ‘Sarışın efsanenin’ büyüsü çözülmek üzere! Fakat onca çekiciliklerine raÄŸmen tarih boyunca saçma sapan söylemler ve fıkralarla aÅŸağılananlar yine sarışınlar oldu. Ne ilginçtir ki onlar bu yakıştırmalardan pek zarar görmediler. Almanlar ve sarışınlıkTabii, sarışınlığın özellikle Almanya’da özel bir etnik- ırksal bir geçmiÅŸi var. Alman felsefeci Nietzsche’nin kardeÅŸi Elisabeth daha 1886 yılında Paraguay cangıllarında gerçekleÅŸtirdiÄŸi öjenik, ari ırk deneyleri için küçük bir sarışınlar topluluÄŸu kurmuÅŸtu. Çok sayıda sarışın ve mavi gözlü insanların yaÅŸadığı bölge bugün bile hala ‘Nueva Germania’ olarak anılır. Çoban köpeÄŸine ‘Blondi’ adını veren Hitler de, Ari çocukların yetiÅŸtirildiÄŸi Lebensborn doÄŸumevi gibi çılgınca bir düşünceyi açıkça sergilemiÅŸti. Fakat Marlene Dietrich ile alevlenen sarışın mitosu her ÅŸeye, hatta Hitler’e ve ari ırk söylemlerine raÄŸmen ikinci dünya savaşını da atlatabildi ve efsanesini sürdürebildi.. Brigitte Bardot altmışlı yıllarda hayranlarını eÄŸlendirmeyi sürdürürken Alfred Hitchcock da Grace Kelly benzeri sarışınlarla filmlerinde belli bir kalite yakalamaya çalıştı: ‘Evde hanımefendi, takside fahiÅŸe’. Andy Warhol ise sarışın ikon Marilyn Monroe’yu doÄŸrudan doÄŸruya anıtsal figürler arasına yerleÅŸtirdi. BaÅŸarı ÖrneÄŸin Alman psikolog ve biyolog Stephan Lerner, Margaret Thatcher ya da Hilllary Clinton gibi, politik zirvelere ulaÅŸmaya çalışan kadınların sarışınlığını bir avantaj olarak görüyor. Açık sarı saçların meleÄŸi, temizliÄŸi/saflığı ve güneÅŸi temsil ettiÄŸini söylüyor: ‘Esmerler gölgede kalır. Oysa ki ışıkta, ÅŸampanya ve verimli buÄŸdayın tahtı parlar’. Sarışınların geçmiÅŸi gerçekten de ilginç: .Boticelli tarafından resmedilen Venüs ve erkekleri katleden su perisi Loreley sarışın deÄŸil. .Hatta tüm insanların anası Havva bile koyu derili olarak betimleniyor. .Peki sarışınlar nerede? Masalların iyi kalpli kadın kahramanları hep sarışın deÄŸil mi? Metrelerce uzunluÄŸunda örülü sarı saçlarını beyaz atlı prensine uzatan Rapunzel’i ya da külkedisi Sinderella’yı hatırlayın. .Kötü kalpli uÄŸursuz cadıların siyah ya da kızıl saçlı olduÄŸunu da anımsayacaksınız.Göz bebekleri ve ışıkPeki bu parlak imaj neye dayanıyor? Psikolog Lerner bunun saçla pek ilgisi olmadığını düşünüyor: ‘Bütün mesele gözbebeklerinde. Çünkü renkli gözlerde daha etkili göründükleri için duyguları daha iyi yansıtıyorlar.Ayrıca sarışınlar daha dürüst ve açık yürekli görünüyorlar’. Yani kısacası Lerner’e göre açık renkli gözler yalan söylemiyorlar. Kiel Ãœniversitesi antropologlarından Hans Wilhelm Jürgens, bu tür saptamaları gerçi biraz tuhaf buluyor, ama ne var ki kendi çalışmalarıyla da kanıtlamış. ‘Sarışınlar ve dürüstlük’ arasındaki baÄŸlantıyı hiç anlamıyorum, sonuçta mavi gözlerde de mavi deÄŸil kahverengi pigmentler var’ diyor antropolog. Ona göre mavi gözler tıpkı mazot damlasındaki mavi pırıltılar gibi bir yanılsama sadece. Ticari baÅŸarı20 yıldan fazla bir süredir ırkların kaynaÅŸması gibi konular üzerinde çalışan antropolog ‘sarışın kadın tipinin’ pazarlamadaki yerini araÅŸtırdığında ilginç bir sonuca ulaÅŸmış. Jürgens’e göre birçok firma elde ettikleri baÅŸarıyı sarışınlara borçlu. ‘Duygusal ve keyif verici konularda kahverengi saçlılar tercih edilirken, temizlik/saflık ve dayanıklılık /uzun ömürlülük söz konusu olduÄŸunda sahneye muhakkak bir sarışın çıkar’ diyor. Bununla birlikte her sarışın tipi saflık sembolünü temsil edemiyor. Marlene Dietrich ve Marilyn Monroe gibi platin saçlı prototipleri, antropolog, hafif meÅŸrep olarak tanımlıyor, oysa altın sarısı ya da kızıla çalan sarı saçlılar evlilikte de ÅŸans getiriyor. Ä°ki ilánAraÅŸtırmacı Jürgens çok satışlı birkaç gazeteye verdiÄŸi iki ilan için yaklaşık 260 yanıt almış. ‘26 yaşındaki tıp teknisyeni eÅŸ arıyor’ baÅŸlığıyla verilen ilanların farkı, birinde söz konusu kadının sarışın mavi gözlü, diÄŸerinde ise koyu saçlı ve koyu renk gözlü oluÅŸuydu. Koyu saçlı kadın 200 kadar olumlu yanıt almıştı ama erkeklerin hiçbiri onunla evlenmek istemiyordu. EÅŸ ve annelik için sarışın aday daha uygun görülmüştü. Hatta bazıları her iki kiÅŸiye de bu ÅŸartlara uygun teklifler götürmüştü. Smallman-SyndromUzmanlar bu tür eÅŸ ayrımını ‘Smallman-Syndrom’ olarak isimlendiriyorlar. Bu sendrom kendisine güven konusunda bocalayan erkeÄŸin, ancak ender bulunan bir sarışının kendisine baÄŸlanmasıyla mutlu olabileceÄŸiyle açıklanmakta. Çünkü gerçek sarışınlar daha etkili gözbebeklerine sahip olmakla birlikte, çok da enderler. Açık saç rengi kalıtıma daha çekinik yansıdığı için, sarışın çocuklara sahip olmanın yolu, kural olarak sarışın anne babadan geçiyor. Oysa sarı saçlı anne ve siyah saçlı babanın ya da tersi durumlarda bebeÄŸin sarı saçlı doÄŸması çok küçük bir olasılık. Sarışınlar azalıyorAntropolog Friedrich Rösing’e göre kuzey Avrupa ülkelerindeki açık sarışınların bile göç nedeniyle eskisi kadar izole yaÅŸamadıkları ve esmer evliliklerle renkler giderek karıştığı için yakında koyu saçlılar üstün duruma gelecek. Wella kozmetik firmasının yaptığı araÅŸtırma da (açık) sarışınların son 20 yıl içinde önemli ölçüde azaldığını gösteriyor. Ancak gelecek bin yıl içinde kuzey Avrupa’da kaç tane koyu saçlı çocuÄŸun dünyaya geleceÄŸini söylemeye cesaret edemiyor Rösing henüz: ‘Kesin model hesapları yapamıyoruz. Sonuçta mesela Almanlarla Türkler arasındaki evlilik baÄŸlarının nasıl geliÅŸtiÄŸini bilmiyoruz’. Genetik devredeGenetikçiler saç renginin genleri tam olarak ne ÅŸekilde etkilediÄŸini bilemeseler de, saç ve cilt rengi arasındaki baÄŸlantıyı çözdüler. Ä°skoç araÅŸtırmacılar geçen yıl, soluk ve güneÅŸe hassas ciltten ve kızıl saçtan sorumlu olan bir gen mutasyonu keÅŸfettiler. Edinburgh Ãœniversitesi dermatologlarından Jonathan Rees ÅŸimdi yüz doÄŸal sarışının DNA sekanslarını inceliyor. Rees, sarışın insanlardaki cilt yapısının, UV ışınlarına karşı neden daha hassas olduÄŸunu öğrenecek. Açık ten rengi ve sarı saç, uzun bir süre, Kuzey Avrupa iklimine uygun bir ayıklanma süreci olarak kabul ediliyordu. Çünkü bu tip, genetik açıdan az güneÅŸli bölgeye uyumludur. YaÅŸamsal önem taşıyan D vitamini için insanın UV ışığına ihtiyacı vardır. Açık ten renginde olanlar daha az D vitaminiyle idare edebilirler. Fakat bugün esmerler de artık solaryum, balıkyağı ve vitamin takviyesi sayesinde vitamin eksikliÄŸi hissetmeden kuzeylilerle karışabiliyorlar. Yapay sarşınlıkVe doÄŸal sarışınlar günün birinde gerçekten de tükenecek olurlarsa o zaman E.H.Thiellay ve Leon Hugo tarafından keÅŸfedilen hidrojen peroksit pekala yeni sarışınlar yaratabilir. Bugün bile Almanya’daki sarışın kadınların %90’ı H202 kimyasalıyla saçlarını açıyor. Aslında doÄŸal sarışınlarda eksik olan, doÄŸru melanin karışımıdır. Çünkü her saç tipi, koyu kahverengi euymelanin ve sarımsı kırmızı kükürt içerikli phenomelanin karışımıyla renklenir. Her iki boyar madde de saç köklerinde üretilir. Sarımsı kırmızı phaenomelanin ne kadar az salgılanırsa saç biraz daha kül rengini alır. DoÄŸal sarışınlık her iki maddenin de az ama dengeli bir karışımıyla ortaya çıkıyor. Hidrojen peroksit, melanini ‘soldurduÄŸu’ için boyalı saçlar doÄŸal sarı saçlardan daha açık olabiliyorlar. Renk ve karakterGerçek ya da boyalı, hiç fark etmez diyor Lerner, sarışın kadınlara tutulan erkekler her iki durumda da bedel ödemek zorundalar. Saç rengi karakteri etkiliyor. Çocukluktan itibaren güzel azınlığı temsil ettikleri için şımartılan sarışınlar, yeteneklerini geliÅŸtirmek için çaba harcamazlar. ‘Oysa daha az dikkat çeken kumral veya esmerler ya profesör ya da Nobel sahibi olurlar’. AraÅŸtırmacı, bu tez konusunda gayet ciddi olduÄŸunu açıklarken bir de örnek veriyor: ‘Bir klinikteki beyaz önlüklü iki kadından biri kahverengi saçlı doktor, diÄŸeri sarışın hemÅŸiredir. (Sarışın) hemÅŸirenin lise diploması bile yok, çünkü baÅŸhekim zaten geleceklerini garantiye almıştır’ diyor. Zor eÅŸ oluyorlarDoÄŸal sarışınların daha zor bir eÅŸ olduklarına da ÅŸaÅŸmamak gerekir aslında. Her an patlamaya ve yakınmaya hazır olan sarışın, gerçeklerle karşı karşıya kaldığında da hayal kırıklığına uÄŸrar. ‘Mesela diÄŸerleri gibi kırmızı ışıkta ya da kasa kuyruÄŸunda beklemesi gerektiÄŸini fark ettiÄŸinde’ diyor bilim insanımız. ‘Prenses’ olarak beklemeyi hiçbir zaman öğrenmediÄŸi için, bu gibi durumlarda hırçınlaşır’. Ve saptamasını ÅŸu ÅŸekilde deÄŸerlendiriyor: ‘İnsanlar çok basit ortaşımlar kuruyorlar.’ Gerçek bu olmalı herhalde. Beyaz’a sarışınları sorduk:‘‘Neden sarışınları tercih ediyorsunuz ÅŸeklindeki bir soruyu kabul etmiyorum. Bu soruyu yeniden hazırlayıp bana göndersinler. Åžaka bir yana ÅŸimdiye kadar yaÅŸadığım iliÅŸkilerde sarışın kadın ağırlıklıydı diyemeyiz. Benim çok fazla sarışın sevgilim olmamıştır. Türk erkeklerinin sarışın kadına meraklı olmasının nedeni ise toplum olarak kara kaÅŸlı kara gözlü esmer bir toplumuz. Bizim sarışınımız bile kumraldır. Sarışın kadınlar Avrupalı bir havada oldukları ve ender bulundukları için sanırım Türk erkekleri sarışın kadını tercih ediyor olabilir. Yoksa bu tercihin nedeni sarışın kadın çekici olduÄŸundan deÄŸil. Sarışın kadınların en önemli özelliÄŸi ise saçlarının sarı olmasıdır. Bunun dışında da onlar hakkında fazla bir bilgim yoktur.’’Fatih Altaylı’ya sarışınları sorduk:Sarışın kadınları deÄŸil, çok özel bir sarışın kadını çekici buluyorum. EÅŸimi.Sarışın kadınların daha çekici oldukları doÄŸru olabilir. Herhalde onlar da bunun farkında oldukları için kendilerine olan güvenleri artıyor ve bu da onları daha çekici hale getiriyor.Yani bu pozitif yönde bir kısırdöngü oluÅŸturuyor sarışın kadınlar açısından.Yine de ten veya saç renginin çekicilik açısından çok da belirleyici olduÄŸunu düşünmüyorum.Kadını çekici yapan zekası ve espri yeteneÄŸidir diye düşünüyorum.Türk erkeklerinin sarışın merakı yok, kadın merakı var. Sarışınlar da bu meraktan nasiplerini alıyorlar. Sarışınların sayıca az olmalarından kaynaklanan bir ekstra rekabet ortamı yarattıklarına ise katılabilirim.Â