Beslenme ödülü Friedman’ın oldu

Obezite ve aşırı kiloluluk, kısa süre önce Dünya Sağlık Örgütü tarafından dünyanın ilk 10 sağlık sorunu arasında kabul edildi. Bu iki sorun, küresel bir salgın halini aldı ve tip 2 diyabet, kalp hastalıkları, yüksek tansiyon, felç ve bazı kanser türleri de dahil olmak üzere beslenmeye bağlı ciddi kronik hastalıklar için büyük bir risk oluşturuyor.

Obezite sorununun çözülmesinin güç olduğu kanıtlanmış olsa da biyolojisinin kapsamlı bir şekilde anlaşılması adına büyük adımlar atıldı. Bundan 20 yıl önce vücut ağırlığını kontrol eden mekanizma hakkında çok az bilgi vardı. Beyinde bir bölge olan hipotalamusun yiyecek tüketimi ve metabolizmayı düzenlediği bilinse de bu sistemin moleküler esasları bilinmiyordu.

1994 yılında Profesör Friedman, iştah ve yağ dokularını düzenleyen sistemin iki moleküler bileşeni olarak obez fare ve insanlarda bir gen ile bu genin yan ürünü olarak leptin hormonunu keşfetti. Böylece obeziteye olan anlayış ve yaklaşımda bir devrim başladı: Bu bilgiler kiloyu kontrol eden sisteme yeni bir bakış açısıyla yaklaşılması için zemin oluşturdu. Obezitenin genetik ve biyolojik sebeplerine dair yeni teoriler üretildi.

Kilo kontrolünde genetiğin etkisi

Kilo kontrolünün genellikle sağlıklı beslenme ve yaşam tarzı meselesi olduğu düşünülür. Bu yargı sonuç olarak obez kişileri kilo verme iradesi ve disiplininden yoksun insanlar olarak etiketler. Friedman’a göre var olan çevresel koşullar obezitenin yayılmasından kısmen sorumlu.

Leptinin obezitedeki rolü incelendiğinde, obezite genindeki değişimlerin doymak bilmez bir iştah, obezite hastalığı ve çeşitli klinik bozukluklara yol açtığı görüldü. Profesör Jeffrey Friedman şöyle diyor: "Obezite kişisel bir başarısızlık değildir. Umuyoruz ki genlerin ve insanlarda obeziteye yol açan genetik değişimlerin anlaşılması, obez kişilere yardımcı olacak. Yine de sabır gerekli."

Profesör Freidman, leptini keşfederek ve yağ dokusunun beyinde tokluk ve açlıktan sorumlu bölgelerle hormonal bir ilişkisi olduğunu ileri sürerek iştah ve vücut ağırlığının karmaşık bir fizyolojik sisteme dayandığını gösterdi. Obezitenin biyolojisinin araştırılmasının önünü açtı ve beslenme ve yiyecek alımı araştırmalarına yeni açılar kazandırdı. Bugün, Profesör Friedman iştahın ve adipogenesisin, leptin ve benzeri diğer yeni bileşenler tarafından düzenlenmesi üzerine yaptığı çalışmalarla hálá araştırmalara öncülük yapıyor. Uluslararası Danone Enstitüsü ise 6. Danone Uluslararası Beslenme Ödülü’nü Jeffrey Friedman’a verirken, obezite araştırmalarındaki devrimci yaklaşımını ödüllendirmeyi amaçlıyor.

TEDAVİ ZORDUR

Aşırı kiloluluk ve obezitenin genellikle tedavisi zor olarak kabul edilir. Bunlar, yaşam tarzı, eğitim, sosyoekonomik şartlar, psikolojik faktörler ve fizyolojik esaslara bağlı çok sebepli sağlık sorunlarıdır. Bu yüzden diyetle kilo veren obez kişiler genellikle kilolarını geri alır. Bu çerçevede hükümetlerin aşağıdaki kamu sağlığı tavsiyelerini takip ederek yerel önlem programları geliştirmeleri teşvik edilir:

Meyve, sebze tüketimini artırmak

Fiziksel aktiviteyi artırmak

Enerji alımını sınırlamak: Enerjisi yüksek (çok yağlı ve şekerli) yiyeceklerin, yağların ve şekerlerin tüketimini sınırlamak

Daha çok lif ve sebze yemek

Doymuş yağların tüketimini sınırlamak ve doymamış yağlara yönelmek