Berlusconi’nin yatak örtüsü Brad Pitt’in ipek gömleÄŸi Laura Bush’un ÅŸalı, bu kasabadan

Buldan öyle bir yer ki yapılan yüzey araÅŸtırmalarında 1500 yıl öncesine ait dokuma tezgahı parçaları bulunmuÅŸ. 14. yüzyılda Ä°bn-i Battuta, seyahatnamesinde ‘Bu yörede çok iyi eÄŸrilmiÅŸ pamuktan güzel kumaÅŸlar dokunur’ diye anlatıyor Buldan’ı. Yani dokumak Buldan halkının kaderinde ve geninde var. Yıldırım Bayezid’in kızına gelinlik, Genç Osman’a gömlek, yörük beylerine poÅŸu, efelere cepken, Anadolu kadınına peÅŸtamal dokudular.Bugün Berlusconi’ye yatak örtüsü, Laura Bush’a ÅŸal yapıyorlar. Evlere perde, yataklara çarÅŸaf, masalara örtü, banyolara havlu üretiyorlar. Buldan sokaklarında dolaşırken her evden dokuma tezgahlarının ritmik sesleri geliyor. Ä°lçede 500 motorlu, 180 el tezgahı çalışıyor. Kumaşı bir aile dokuyor, iÅŸlemeyi baÅŸka bir aile yapıyor, ucunu üçüncü bir aile makineden geçiriyor. Dokumayı bilmeyen, eline iplik almayan bir kiÅŸi bile yok. Neden Anadolu’nun baÅŸka bir yerinde deÄŸil de Buldan’da bu kadar geliÅŸmiÅŸ dokumacılık? DoÄŸan Haber Ajansı Buldan muhabiri aynı zamanda dokumacı Özcan Durusoy bu soruyu şöyle cevaplıyor: ‘Buldanlı dokumasını bildiÄŸi gibi satmasını da bilir. Herkes tüccar, herkes esnaf. Örtüye bakar bakmaz kaç gram iplik kullanıldığını anlar, iki saniyede size maliyeti söyler.’ 16 mahalleden oluÅŸan Buldan’ı köşe bucak gezdik, dokuma tezgahı önünde hayat geçiren insanların hikayelerini dinledik. GÃœNDE 4 ÖRTÃœ KOZALIYOR TANESÄ° 250 KURUÅžTAN 1 YTL KAZANIYORMürüvvet ÖzdoÄŸa 65 yaşında. Televizyon örtüsü olarak dokunan bezlerin ucunu kozalıyor. Yani püskül yapıyor. Sabahtan akÅŸama kadar hiç durmadan çalıştığında dört örtü bitiriyor. Tanesi 25 kuruÅŸtan günde 1 YTL kazanıyor. Kozalama iÅŸini kocası öldükten sonra öğrenmiÅŸ: ‘Buldan’dan her sülalenin bir lakabı vardır. Bizimkisi peÅŸtamalcılar. Çünkü dedemgiller peÅŸtamal dokurmuÅŸ. Artık peÅŸtamal de yok, tezgah da. Ä°ÅŸin yoksa bütün gün bezin ucunu baÄŸla dur.’ DOÄžDUM VE PARMAÄžIMA Ä°P DOLANDI Ayla Akyol (35) bir milim bile ÅŸaÅŸmadan önündeki Buldan bezine harika çiçek desenleri iÅŸliyor. Yaptığı her yaprak bir öncekinin tıpatıp aynı. ‘Tamamen el alışkanlığı. Neredeyse beÅŸ yaşından beri desenlerle iç içe yaşıyorum. Anlayacağınız doÄŸdum ve benim parmağıma ip dolandı. 13 yaşında okul bitince bu iÅŸ iyiden iyiye benim mesleÄŸim oldu. Makinenin başına oturmadığım bir gün bile yok.’120 BULDAN EVÄ° KORUMA ALTINDA Buldan evleri dokumacılığa uygun mimariye sahip. Evlerin altına dokuma tezgahları rahatlıkla yerleÅŸtiriliyor. Binaların kuzey rüzgarlarına açık bölümlerine su testisi koymak için bir pencere yapılmış. Böylece buzdolabına gerek duymadan soÄŸuk su içebiliyorlarmış. Åžu anda Buldan’ın üç mahallesi ve 120 evi kentsel sit kapsamında.ÃœST KAT SHOWROOM, ALT KAT ATÖLYE Kocaman tarihi bir ev. Tavanlar yüksek mi yüksek. Ãœst katta iki oda ve rahatlıkla çift kale maç yapılabilecek boÅŸ bir koridor var. Odaları showroom gibi Buldan iÅŸi perdeler, yatak, masa, fiskos örtüleri, kırlentlerle süslü. Hatice Seyrek (35) kocası ve çocuklarıyla evin altındaki dokuma tezgahlarında çalışıyor. Üç tezgahları var. Ev dekorasyonu için örtü dokuyorlar. Bir günde 60 parça mal bitiriyorlar. Desenleri kendileri yaratıyorlar. Hatice Hanım ‘Buldan’da her dokumacı aynı zamanda tasarımcıdır’ diyor. EL TEZGAHI Ä°LE GÃœNLÃœK JÄ°MNASTÄ°KSüleyman Çıltık (70) emekli dokumacı. Motorlu dokuma tezgahlarını oÄŸullarına devrettikten sonra evdeki el tezgahı ile oyalanıyor. ‘Fiskos dokuyorum. Desenler, modeller bana ait. Motorlu tezgahlar hep tek tip dokuyor. Benimkiler farklı farklı. Götürüp perÅŸembe günü pazar yerinde satıyorum. Emekli olduktan sonra bir süre çalışmadım. Åžeker çıktı, kolesterol çıktı. El tezgahına baÅŸlayınca saÄŸlığım düzeldi. Ayakta durduÄŸum, kollarımı ve bacaklarımı hareket ettirdiÄŸim için spor yapıyor gibi oluyorum. El tezgahlarının sesi de müzik gibi.’ 32 SENEDÄ°R BÄ°RLÄ°KTE ÇALIÅžIYORLAR Mehmet Haydar (69) ve Halil DemirlioÄŸlu (74) iÅŸlemeci. Mehmet Bey 1951’den, Halil Bey ise 1949’dan beri dikiÅŸ makinesiyle desen iÅŸliyor. Modeller Halil Bey’e ait, ikisi birlikte uyguluyor, bluz, etek iÅŸliyorlar. Mehmet Amca yıllarca Ankara, Ä°zmir, Samsun olgunlaÅŸma enstitülerinde biçki-dikiÅŸ dersleri vermiÅŸ. Halil Amca ise tam bir sanatçı. ‘Benim resmim de kuvvetlidir. Sabaha kadar desen düşünürüm. Bu iÅŸi 1968’de Kapalıçarşı’daki Ermeni esnaftan öğrendim. Döner dönmez gördüğüm desenlerin benzerlerini Buldan bezine iÅŸledim. Götürdüm Kapalıçarşı’da sattım. 8 liraya mal ediyordum, 20 liraya satıyordum. Öyle öyle yayıldım. Yıllarca dünya ülkelerine mal yaptık. Åžimdi Türkiye’nin dört bir yanında satılıyor.’ Ä°kili her desene bir isim takmış. Önlerinde duran kırmızı bluzun adı vazolu, siyahınki ise bahar dalı.AB’DEN BÄ°R MÄ°LYON DOLAR ALACAKLAR Yeni açılan Pamukkale Meslek Yüksekokulu’nda maalesef dokumayla ilgili bölüm yok. Buldan halkı bu duruma ‘Olacak iÅŸ mi’ diye tepki veriyor. Buldan eskiden kendi ipekböceÄŸini kendi yetiÅŸtirirdi. GeçtiÄŸimiz aylarda Buldan Meslek Lisesi ipekböceÄŸi üretimine tekrar baÅŸladı. Buldan DoÄŸal ve Kültürel Hayatı Koruma DerneÄŸi BaÅŸkanı Sait Yalçın ipekböcekçiliÄŸi üretimi için AB’ye kredi baÅŸvurusunda bulundu. 7 yıl süre ile sıfır faizle 1 milyon dolar almak için bekliyorlar. Türkiye Bilimler Akademisi (TÃœBA), Türkiye Kültür Envanteri’ni çıkarırken Buldan’ı pilot bölge seçti. Çalışmalar 2001’de baÅŸladı. Üç yıl sonra Buldan’ın kültür envanteri çıkarıldı. Åžu anda Türkiye’de kültür envanteri çıkarılmış tek yer Buldan. Bu bilgiler ışığında ilçe yeni bir kalkınma modeli benimseyecek.HÄ°MMET AMCA 66 YILDIR ÇIKRIK YAPIYOR Çıkrık, ip sarmaya yarayan aletin adı. Himmet Kaymak (83) tam 66 yıldır bu aleti yapıyor. Son yıllarda minyatür çıkrık yapıyor. Çünkü motorlu tezgahlar var artık: ‘Bu çıkrık yapma makinesi bana babamdan kaldı. Belki 150 senelik. Kendimi bildim bileli bu tahtaların içinde yaşıyorum. Üç çocuÄŸum, 14 torunum var. Torunlarımdan birine bu iÅŸi öğretebildim. Bu sene yaÅŸlandım, hepi topu günde iki çıkrık bitiriyorum.’ Himmet Kaymak bu iÅŸi para kazanmak için yapmıyor, çıkrıkları hediye ediyor. Yakında Kültür Bakanlığı ona el sanatları dalında bir ödül verecek. BOLDON’MUÅž BULDAN OLMUÅž Buldan’ın isminin nereden geldiÄŸine dair bir dolu rivayet ver. Kimi Kazakça’da ‘Bez’ anlamına geldiÄŸini söylüyor kimi MÖ 3 binlerde burayı istila eden Luvi kavmine dayandırıyor. Bir rivayet daha var: ‘Buldan eskiden Boldon diye yazılırmış. Donun yani bezin en bol olduÄŸu yer anlamına gelirmiÅŸ.’DENÄ°ZLİ’NÄ°N Ä°LK MARKASI BULDAN’S Denizli’de markalaÅŸma sürecini tamamlamış ilk markanın ismi Buldan’s. Logoları, maÄŸaza dekorları, etiketleri dünya standartlarına uygun. 5 yıl önce ilk maÄŸazalarını açtılar. Kurucusu Ä°hsan Dönmez mesleÄŸi dokumacı olan babasından devralmış. Buldan’s’ın Isparta, Fethiye, Bursa gibi illerde maÄŸazası var. Aynı zamanda çeyiz ve ev tekstili satan birçok maÄŸazada da satılıyorlar.RESMÄ° HEDÄ°YELER BELSAM’DANBuldan Kaymakamlığı Sosyal YardımlaÅŸma ve Dayanışma Vakfı yörede kaybolmakta olan el tezgahı dokumacılığını yeniden eski günlerine döndürmek için 1999’da BELSAM’ı (Buldan El Sanatları Merkezi) kurdu. BELSAM kurulduÄŸunda ilçede 7 tane çalışır el tezgahı kalmıştı. Bugün bu sayı 180’e çıkarıldı. Evinde dokuma yapmak isteyen herkese ücretsiz tezgah verildi. Halk dokuduklarını BELSAM’a getirip, satabiliyor. BELSAM binası içinde de üretim var. BeÅŸ kiÅŸi çalışıyor. Asgari ücret alıyorlar ve BELSAM Müdürü Mehmet Gürsoy’un tasarladığı ÅŸeyleri dokuyorlar. Zuhal YorgancıoÄŸlu veya Cemil Ä°pekçi gibi Türk modacılar da zaman zaman burada özel kumaÅŸ dokutuyorlar. BELSAM ürünleri bütün dünyada satılıyor. Hatta Türk hükümeti yurtdışına BELSAM’dan hediye götürüyor. Laura Bush’a giden ÅŸal ve Berlusconi’ye hediye edilen yatak örtüsü BELSAM’da çalışan ustalar tarafından dokunmuÅŸ. Brad Pitt’in Truva filminde giydiÄŸi ipek gömlekler de burada üretilmiÅŸ. BULDAN BEZÄ° NEDÄ°R?Tamamen pamuÄŸa dayalı çok ince iplikten yapılmış, teri emen bir kumaÅŸ türü. Eskiden Buldan bezinden gecelik ve iç çamaşırı yapılırken günümüzde ev tekstili yapılıyor.Â